Trong lĩnh vực ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước ban hành Chỉ thị 03/CT-NHNN ngày 24/3/2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Là ngân hàng thương mại chủ lực trên thị trường tài chính nông thôn, Agribank đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ vốn và tiếp sức cho “tam nông” thay đổi tư duy, hành động vì một nền nông nghiệp xanh - sạch - an toàn và phát triển bền vững.
Thúc đẩy tín dụng xanh phát triển
Nền nông nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều tồn tại, thách thức, đó là phần lớn người dân duy trì phương thức sản xuất cũ, manh mún, mạnh ai người ấy làm theo kiểu tự phát; nhiều người sử dụng các chất cấm trong sản xuất; chất lượng đầu ra của sản phẩm chưa được kiểm soát chặt chẽ; tính liên kết hạn chế, nếu không muốn nói là yếu kém; ứng dụng công nghệ cao mới bắt đầu triển khai ở giai đoạn thí điểm… Hệ quả, chất lượng hàng hóa nông sản Việt Nam khó tìm được chỗ đứng ở các thị trường tiềm năng, nhưng khắt khe khi đặt tiêu chuẩn chất lượng lên hàng đầu.
Với gần 30 năm gắn bó, chủ lực trên thị trường tài chính nông thôn, Agribank nhận thức sâu sắc rằng, chỉ có phát triển bền vững mới đem lại thu nhập ổn định cho người sản xuất - kinh doanh và giúp Ngân hàng giảm thiểu rủi ro tín dụng. Thời gian qua, Agribank chú trọng tín dụng vào dự án, phương án sản xuất - kinh doanh nông nghiệp phát triển an toàn, hiệu quả, bền vững, bảo vệ môi sinh, môi trường.
Sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh (Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012) và Ngân hàng Nhà nước có Chỉ thị 03/CT-NHNN ngày 24/3/2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng, Agribank lập tức “vào cuộc” triển khai.
Cụ thể, Agribank ban hành văn bản về việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng nhằm chỉ đạo toàn hệ thống; nghiên cứu hoàn thiện cơ chế chính sách tín dụng gắn với quản lý môi trường, xã hội; đào tạo, tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức về hoạt động cấp tín dụng xanh, nâng cao ý thức sử dụng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng...
Trong quy trình nghiệp vụ tín dụng, sổ tay tín dụng của Agribank luôn gắn việc thẩm định dự án, phương án vay vốn với vấn đề đảm bảo môi sinh, môi trường, các dự án phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt của cấp có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, kiên quyết loại trừ cấp tín dụng đối với các dự án có khả năng ảnh hưởng lớn và nghiêm trọng đến môi trường - xã hội.
Bên cạnh đó, Agribank tham gia nhiều dự án có liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường do Ngân hàng Thế giới và các tổ chức tài chính tài trợ như: Nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp và phát triển chương trình khí sinh học; dự án nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững; quản lý rủi ro thiên tai; hỗ trợ nông nghiệp các-bon thấp; cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn vùng Đồng bằng sông Hồng; điện gió; đưa vốn tín dụng vào công cuộc chống hạn, mặn Đồng bằng sông Cửu Long và miền Trung - Tây Nguyên…
Đặc biệt, để đón “làn sóng” đầu tư phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, trước khi có Nghị quyết số 30/2017/NQ-CP của Chính phủ về gói tín dụng có quy mô 100.000 tỷ đồng dành cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ngày 1/11/2016, Agribank đã triển khai chương trình tín dụng ưu đãi quy mô tối thiểu 50.000 tỷ đồng phục vụ sản xuất nông nghiệp sạch vì sức khỏe cộng đồng. Agribank thực hiện ưu đãi cho vay đối với khách hàng vay vốn là doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, chủ trang trại tham gia các khâu trong chuỗi sản xuất sản phẩm nông nghiệp an toàn, quy mô lớn.
Đến nay, trên mọi vùng, miền, các mô hình sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch dần được hình thành từ vốn vay của Agribank.
Chẳng hạn, mô hình trồng rau, hoa, quả ở Lâm Đồng; cánh đồng mẫu lớn ở Cần Thơ; chăn nuôi ở Bắc Ninh, Lào Cai, Hà Nam; đầu tư máy móc, thiết bị cho nông nghiệp ở Tiền Giang, Long An; nuôi tôm giống ở Kiên Giang, Ninh Thuận, Bình Thuận; trồng hoa lan, nuôi bò sữa ở Củ Chi (TP.HCM), Kon Tum; trồng mía ở Khánh Hoà, Tuyên Quang; trồng ngô ở Sơn La; hoa quả và rau an toàn ở khu vực Tây Nguyên; thanh long theo tiêu chuẩn VietGap ở Bình Thuận…
Các mô hình bước đầu đem lại hiệu quả thiết thực, tạo sự đồng thuận cao giữa các doanh nghiệp và người dân, hình thành làn sóng đầu tư lĩnh vực này, đóng góp tích cực đối với quá trình triển khai tái cơ cấu nền nông nghiệp.
Để nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp an toàn, từ đó thay đổi nhận thức của người tiêu dùng về chất lượng và sự an toàn của hàng nông sản Việt Nam, hướng đến phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững, giữ được thị trường tiêu dùng trong nước và có vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu, Agribank đồng hành cùng chương trình truyền hình thực tế “Nông nghiệp sạch - Cho người Việt Nam, cho thế giới” phát sóng trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam nhằm giới thiệu, quảng bá tới khán giả truyền hình trong và ngoài nước các loại nông sản Việt, các vùng nông nghiệp nổi tiếng, thúc đẩy phát triển các chuỗi sản xuất nông nghiệp sạch đang dần được hình thành trên toàn quốc.
Để tín dụng xanh “xanh hóa” nền kinh tế
Xác định việc đẩy mạnh đầu tư vào nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và mô hình liên kết trong chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ là mục tiêu chiến lược vì một nền nông nghiệp xanh - sạch - an toàn và phát triển bền vững, bám sát chỉ đạo của Đảng, Chính phủ rất coi trọng kinh tế xanh, xuất phát từ thực tiễn đầu tư sản xuất nông nghiệp sạch, tín dụng xanh, Agribank đề xuất một số giải pháp, kiến nghị với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành liên quan và địa phương.
Một là, sớm rà soát, điều chỉnh và công bố quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung ứng dụng công nghệ cao, chuyên môn hóa đối với cây trồng, vật nuôi phù hợp với lợi thế cạnh tranh và sự biến đổi khí hậu. Xây dựng tiêu chí cụ thể cho các mô hình sản xuất công nghệ cao trong nông nghiệp, có cơ chế khuyến khích tư nhân và doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, đồng thời quy hoạch các nhà máy sản xuất, chế biến, xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường tiêu thụ và xuất khẩu.
Hai là, doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong chuỗi liên kết “4 nhà”, nhưng còn phụ thuộc vào năng lực tài chính, quản trị, điều kiện kho bãi, nhà máy chế biến... Do vậy, Nhà nước cần có các giải pháp đồng bộ để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, liên kết với nông dân, phát triển mạnh mẽ tổ hợp tác, hợp tác xã để hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp trong liên kết; tăng cường sự chỉ đạo của chính quyền các cấp, phân định rõ vai trò, nhiệm vụ của từng “nhà” và có chế tài ràng buộc để giữ mối liên kết.
Ba là, chính quyền địa phương quan tâm, ổn định quy hoạch vùng, tiểu vùng ngành nông nghiệp, hỗ trợ ngân hàng, doanh nghiệp, người dân trong thực hiện các thủ tục hành chính có liên quan đến hoạt động sản xuất và cấp tín dụng (ví dụ, xúc tiến nhanh việc cấp đổi giấy chứng nhận, gia hạn, chuyển đổi mục đích quyền sử dụng đất).
Bốn là, đẩy mạnh các hoạt động bảo hiểm đối với cây trồng, vật nuôi và bảo hiểm tài sản bảo đảm hình thành từ vốn vay, bảo hiểm năng suất, sản lượng.
Năm là, khuyến khích các hiệp hội, chỉ đạo các thành viên thực hiện nghiêm túc các thỏa thuận nhằm hạn chế việc cạnh tranh thiếu lành mạnh, gây thiệt hại cho nhau. Gắn trách nhiệm giữa các ngành, các cấp, chính quyền địa phương trong việc quản lý đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh theo mô hình liên kết chuỗi nhằm kiểm soát và có chế tài xử lý đối với tình trạng kiềm giá, ép giá.
Riêng Agribank sẽ tiếp tục triển khai có hiệu quả Đề án mở rộng và nâng cao hiệu quả đầu tư tín dụng cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2020 phù hợp với định hướng, mục tiêu của Agribank và chuyển đổi cơ cấu kinh tế của địa phương; giữ vững vị trí ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam, hoạt động kinh doanh an toàn, hiệu quả, phát triển ổn định, bền vững; giữ vững vai trò chủ lực trong đầu tư, hỗ trợ phát triển và cung cấp các dịch vụ tài chính, tín dụng cho nền kinh tế, nhất là khu vực nông nghiệp, nông thôn như mục tiêu đã được Agribank xác định trong Chiến lược kinh doanh giai đoạn 2016 - 2020, tầm nhìn đến 2030; tiếp tục khẳng định vai trò “đầu tàu” trong đầu tư phát triển nông nghiệp sạch, tín dụng xanh, cũng như nhiều chương trình cho vay ưu đãi khác trong lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm 7 chính sách tín dụng và 2 chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.
