Đây là những đảo ngược quan trọng nhất.
Thời kỳ tiền rẻ kết thúc
Các nhà sử học tài chính trong tương lai khi nhìn lại thập niên 2010 sẽ ngạc nhiên khi mọi người thực sự nghĩ rằng lãi suất sẽ ở mức gần bằng 0 mãi mãi.
Thậm chí vào năm 2021, các tổ chức đầu tư lớn đã xuất bản các bài báo với tiêu đề như: “Zero: Tại sao lãi suất sẽ ở mức thấp”. Chi phí đi vay đã giảm trong nhiều thập kỷ, sự kết hợp của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009 và đại dịch Covid-19 dường như đã gắn bó vĩnh viễn với lãi suất thấp. Nhưng năm 2022, lạm phát cao kéo dài đã làm tan biến môi trường này.
Kẻ dẫn đầu - Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tiên phong trong chu kỳ thắt chặt nhanh nhất kể từ những năm 1980, nâng phạm vi mục tiêu cho lãi suất chuẩn lên 4,25 - 4,5%. Các ngân hàng trung ương khác trên toàn cầu cũng nhanh chóng bước theo sau...
Các thị trường kỳ vọng lãi suất sẽ ngừng tăng vào năm 2023, với mức cao nhất là từ 4,5 - 5% ở Anh và Mỹ, và 3 - 3,5% ở khu vực đồng euro. Tuy nhiên, khả năng lãi suất quay trở lại con số 0 là rất thấp. Các thống đốc của Fed cho rằng, lãi suất sẽ kết thúc năm 2023 trên mức 5%, trước khi giảm xuống khoảng 2,5% trong dài hạn.
Như vậy, thời đại của tiền rẻ đã qua.
Thị trường tăng trưởng dài hạn biến mất
"Thị trường giá lên không chết, chúng chỉ bị bị xử tử bởi các ngân hàng trung ương". Đó là vào năm 2022, sau chuỗi tăng giá dài kỷ lục của S&P500 từ vực sâu khủng hoảng tài chính năm 2009 đã tăng 600% vào cuối năm 2021, chỉ số này đã giảm 18,6% và chỉ số cổ phiếu toàn cầu của MSCI đã giảm khoảng 20% trong năm nay.
Cũng phải nói thêm rằng, sự gián đoạn đối với thị trường giá lên, chẳng hạn như sự sụt giảm đột ngột khi bắt đầu đại dịch Covid-19 dù rất kịch tính, nhưng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Thêm vào đó, cổ phiếu cũng không phải là loại tài sản duy nhất bị mất giá. Giá cổ phiếu giảm một phần do lãi suất tăng, làm tăng tính hấp dẫn từ lợi tức trái phiếu và khiến các tài sản rủi ro trở nên kém hấp dẫn hơn khi so sánh.
Tuy nhiên, cơ chế tương tự đã đẩy giá trái phiếu xuống để điều chỉnh lợi suất trái phiếu với lãi suất hiện hành. Các chỉ số do Bloomberg tổng hợp về trái phiếu toàn cầu, Mỹ, châu Âu và thị trường mới nổi đã giảm lần lượt 16%, 12%, 18% và 15%. Cho dù giá có giảm sâu hơn nữa hay không thì “thị trường giá lên trong tài sản” đã kết thúc.
Xói mòn vốn
Vốn không chỉ rẻ trong những năm cuối cùng của thị trường giá lên, mà dường như nó có ở khắp mọi nơi. Các chương trình nới lỏng định lượng (QE) của các ngân hàng trung ương được đưa ra trong cuộc khủng hoảng tài chính để ổn định thị trường đã trở nên quá tải trong thời kỳ đại dịch.
Các ngân hàng trung ương của Mỹ, Anh, khu vực đồng euro và Nhật Bản đã bơm ra hơn 11.000 tỷ USD tiền mới được tạo ra và sử dụng số tiền này để tích trữ các tài sản “an toàn”, chẳng hạn như trái phiếu chính phủ và làm giảm lợi suất của chúng.
Điều này đã thôi thúc các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận vào các ngóc ngách mang tính đầu cơ hơn của thị trường. Đổi lại, những tài sản này trở nên bùng nổ.
Trong thập kỷ tính đến năm 2007, các doanh nghiệp Mỹ đã phát hành 100 tỷ USD trái phiếu có lãi suất cao rủi ro nhất trong mỗi năm. Trong giai đoạn 2010-2019, các doanh nghiệp Mỹ phát hành trung bình 270 tỷ USD. Vào năm 2021, con số này là 486 tỷ USD.
Năm nay con số này đã giảm 75% so với năm 2021. Fed và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đã đảo ngược các chương trình mua trái phiếu; Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang chuẩn bị động thái tương tự.
Thanh khoản đang cạn kiệt, và không chỉ từ giai đoạn cuối đầy rủi ro của thị trường nợ. Các đợt chào bán lần đầu ra công chúng (IPO) đã phá vỡ mọi kỷ lục vào năm 2021 khi huy động được 655 tỷ USD trên toàn cầu. Nhưng giờ đây, các đợt IPO của Mỹ chuẩn bị bước vào năm khó khăn nhất kể từ năm 1990. Giá trị của các thương vụ M&A cũng giảm, mặc dù ít nghiêm trọng hơn. Nguồn vốn dồi dào đã chuyển sang khan hiếm vốn.
Cổ phiếu giá trị đánh bại cổ phiếu tăng trưởng
Đợt tăng giá mạnh của thị trường chứng khoán là khoảng thời gian chán nản đối với các nhà đầu tư giá trị. Lãi suất thấp và việc chấp nhận rủi ro do các chương trình QE thúc đẩy đã khiến cách tiếp cận thận trọng này chắc chắn không còn hợp thời.
Thay vào đó, các cổ phiếu tăng trưởng hứa hẹn lợi nhuận bùng nổ trong tương lai ở mức giá cao so với mức giá thường không tồn tại của chúng đã vượt lên dẫn trước. Từ tháng 3/2009 đến cuối năm 2021, chỉ số MSCI của nhóm cổ phiếu tăng trưởng toàn cầu đã tăng vọt 6,4 lần, gấp hơn hai lần mức tăng của chỉ số cổ phiếu giá trị tương đương.
Năm nay, lãi suất tăng đã lật ngược tình thế. Với lãi suất 1%, để có 100 USD sau 10 năm, bạn phải gửi 91 USD vào tài khoản ngân hàng ngay hôm nay. Với lãi suất 5%, bạn chỉ cần bỏ ra 61 USD. Sự kết thúc của tiền rẻ rút ngắn tầm nhìn của các nhà đầu tư, buộc họ phải ưu tiên lợi nhuận trước mắt hơn là lợi nhuận trong tương lai xa. Cổ phiếu tăng trưởng đã hụt hơi và cổ phiếu giá trị đã trở lại thịnh hành.
Tiền điện tử sụp đổ
Sàn giao dịch tiền điện tử FTX cũng được cho là một tên tuổi nổi tiếng và đáng ngưỡng mộ trong thị trường tiền điện tử. Tuy nhiên, vào tháng 11/2022, FTX đã phá sản và khoảng 8 tỷ USD tiền của khách hàng bị mất. Các nhà chức trách Mỹ hiện gọi đó là một vụ lừa đảo lớn kéo dài nhiều năm.
Sự sụp đổ của FTX đã đánh dấu sự sụp đổ của bong bóng tiền điện tử gần đây nhất. Vào thời kỳ đỉnh cao vào năm 2021, giá trị thị trường của tất cả các loại tiền điện tử là gần 3.000 tỷ USD, tăng từ mức gần 800 tỷ USD vào đầu năm.
Nhưng giá trị thị trường của chúng hiện đã giảm trở lại và còn khoảng 800 tỷ USD. Giống như nhiều thứ khác, nguồn gốc của vụ việc nằm ở thời đại tiền rẻ, dồi dào và tâm lý dễ dãi mà tiền rẻ đã tạo ra.
