Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà tại nghị trường.
Hai năm rưỡi qua, trong số gần 40.000 cán bộ, công chức, viên chức thôi việc có 653 tiến sĩ và 4.018 thạc sĩ.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã cho biết thông tin trên tại báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn thuộc lĩnh vực Nội vụ tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, vừa được gửi đến các vị đại biểu Quốc hội.
Nguyên nhân, giải pháp trước tình trạng công chức, viên chức nghỉ việc gia tăng trong thời gian gần đây, nhất là lĩnh vực, vị trí địa bàn đông dân cư, chịu nhiều áp lực công việc (như viên chức y tế,…) là một trong các vấn đề Quốc hội đã quyết định sẽ chất vấn nữ Bộ trưởng.
Về số lượng, Bộ trưởng cho biết, theo báo cáo của các bộ, ngành và địa phương, tính từ ngày 1/1/2020 đến 30/6/2022, số lượng nghỉ việc, thôi việc là 39.552 người, chiếm 1,94% tổng số biên chế được giao.
Trong đó, ở Bộ, ngành có 7.102 người, chiếm 17,96% (công chức là 1.505 người, chiếm 21,19%; viên chức là 5.597 người chiếm 78,81%); ở địa phương có 32.450 người, chiếm 82,04% (công chức là 2.524 người, chiếm 7,78%; viên chức là 29.926 người, chiếm 92,22%).
Theo trình độ đào tạo: Tiến sĩ có 653 người, chiếm 1,65%; Bác sỹ chuyên khoa II có 133 người, chiếm 0,33%; Thạc sĩ có 4.018 người, chiếm 10,16%; Bác sĩ Chuyên khoa I có 1.066 người, chiếm 2,70%; Đại học có 19.637 người, chiếm 49,65%; Cao đẳng có 6.027 người, chiếm 15,24%; Trung cấp có 6.972 người, chiếm 17,63%; Sơ cấp có 1.046 người, chiếm 2,64%.
Theo độ tuổi thì từ 40 tuổi trở xuống có 25.617 người, chiếm 64,77%; từ 41-50 tuổi có 7.861 người, chiếm 19,87%; trên 50 tuổi có 6.074 người, chiếm 15,36%.
Theo Bộ trưởng, số liệu thống kê nêu trên cho thấy, tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương nghỉ việc lớn hơn ở Bộ, ngành và tỷ lệ nghỉ việc, thôi việc của viên chức chiếm tỷ lệ lớn (89,8%), tập trung ở 2 lĩnh vực giáo dục và y tế.
Cụ thể, sự nghiệp giáo dục và đào tạo có 16.427 người, chiếm 41,53% (ở Bộ, ngành là 2.087 người và địa phương là 14.340 người). Trong đó, người có trình độ đào tạo từ đại học trở lên chiếm 63% và trong độ tuổi từ 40 trở xuống chiếm 60,98%.
Sự nghiệp y tế có 12.198 người, chiếm tỷ lệ 30,84% (ở Bộ, ngành là 1.015 người và địa phương là 11.183 người). Trong đó, người có trình độ đào tạo từ đại học trở lên chiếm 53,63% và trong độ tuổi từ 40 tuổi trở xuống chiếm 74,71%.
Cũng là xu hướng tích cực “vào - ra theo cơ chế thị trường”
Bộ trưởng đánh giá, số người nghỉ, thôi việc chủ yếu là viên chức (chiếm 89,8%), công chức (chỉ chiếm 10,2%), cơ bản tập trung ở các tỉnh, thành phố lớn, có tốc độ phát triển kinh tế nhanh (tập trung nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế), các đô thị có hệ thống dịch vụ công khu vực ngoài nhà nước phát triển nên nhiều cơ hội về việc làm; đồng thời ở nhóm tuổi từ 40 tuổi trở xuống, có trình độ đào tạo từ đại học, cao đẳng trở lên. Việc công chức, viên chức nghỉ việc, chuyển việc thời gian qua cũng là xu hướng tích cực “vào - ra theo cơ chế thị trường”, Bộ trưởng nhìn nhận.
Mặt khác, theo báo cáo của 23 Bộ, ngành và 63 địa phương, trong giai đoạn từ năm 2020 đến 06 tháng đầu năm 2022 đã tuyển dụng được 143.961 công chức, viên chức (công chức là 18.857 người, viên chức là 125.104 người. Trong đó, viên chức giáo dục là 74.495 người và viên chức y tế là 38.147 người).
"Số liệu nêu trên cho thấy, khu vực công vẫn có tính hấp dẫn, cạnh tranh cao và khả năng thu hút nguồn nhân lực, bảo đảm kịp thời thay thế số công chức, viên chức nghỉ việc, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị" , bà Trà nhìn nhận.
Từ các vấn đề nêu trên, Bộ trưởng cho rằng vấn đề nghỉ việc, chuyển việc ở khu vực công thời gian qua cần nhìn nhận ở cả 2 góc độ. Một là, việc dịch chuyển này là xu thế của sự phát triển, vận động của kinh tế -xã hội của một quốc gia, là sự “phân công lao động” theo quy luật thị trường và đây là cơ hội để tuyển dụng mới (thay thế), cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức viên chức.
Hai là việc dịch chuyển này cũng đặt ra yêu cầu cần phải nghiêm túc nhìn nhận những hạn chế, bất cập của cơ chế quản lý để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp nhằm tạo động lực thúc đẩy người lao động hăng say làm việc cho tổ chức.
Bên cạnh nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan được Bộ trưởng nêu là tiền lương và thu nhập của công chức, viên chức còn thấp so với thu nhập của người lao động cùng trình độ làm việc trong doanh nghiệp nhà nước, khu vực tư nhân, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.
Một số cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa thực sự quan tâm nhiều đến công tác xây dựng quy hoạch đội ngũ chuyên gia giỏi của từng lĩnh vực, nên một bộ phận công chức, viên chức không định hình được hướng phát triển về chuyên môn, nghiệp vụ của mình nên dần bị mai một kiến thức, kinh nghiệm sẽ tìm cách khắc phục bằng việc thay đổi môi trường làm việc để tìm kiếm cơ hội tốt hơn.
Môi trường, điều kiện làm việc trong khu vực công ở nhiều đơn vị, địa phương chưa thật sự tạo động lực cống hiến và cơ hội để công chức, viên chức phát huy tốt năng lực, theo Bộ trưởng cũng là nguyên nhân.
Trước mắt hỗ trợ, lâu dài tạo động lực
Về giải pháp khắc phục tình trạng công chức, viên chức nghỉ việc, thôi việc, trước mắt theo Bộ trưởng cần làm tốt công tác tư tưởng, động viên công chức, viên chức làm việc ở những vị trí có cường độ lao động cao, áp lực lớn yên tâm công tác; đồng thời có biện pháp tổ chức lao động khoa học để bảo đảm sức khỏe thể chất và tinh thần cho họ và quan tâm cải thiện môi trường làm việc, tạo điều kiện cho công chức, viên chức yên tâm công tác.
Các địa phương có điều kiện phát triển kinh tế cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp, ngoài các chính sách chế độ tiền lương chung của công chức, viên chức.
Về lâu dài, Bộ trưởng đề nghị cấp có thẩm quyền và Quốc hội cho thực hiện cải cách chính sách tiền lương, đồng thời tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy, biên chế tinh gọn gắn cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo vị trí việc làm và nâng cao chất lượng đội ngũ gắn với cải cách chính sách tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi cho cán bộ, công chức, viên chức.
Tập trung đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập là một nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu để vừa bảo đảm giữ vai trò chủ đạo, then chốt trong thị trường dịch vụ sự nghiệp công, nâng cao khả năng tiếp cận và chất lượng dịch vụ sự nghiệp công cho mọi tầng lớp Nhân dân; vừa chú trọng đẩy mạnh cơ chế tự chủ, tạo điều kiện để cải thiện thu nhập cho đội ngũ viên chức nhất là sự nghiệp giáo dục - đào tạo, y tế, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Xây dựng đội ngũ lãnh đạo, quản lý thực sự có phẩm chất, trình độ, năng lực và uy tín để tạo niềm tin cho công chức, viên chức làm việc; sớm hoàn thiện cơ chế khuyến khích cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, theo Bộ trưởng cũng là một giải pháp.
Theo chương trình, các phiên chất vấn tại kỳ họp thứ tư của Quốc hội sẽ diễn ra từ chiều 3/11 đến hết ngày 5/11.
