Trụ sở nghìn tỷ của Hải Phòng chưa nên làm ngay

Ông Bùi Đức Thụ

Thưa ông, dư luận hiện đang quan tâm đến đề án xây trụ sở nghìn tỷ của Hải Phòng. Ông nghĩ sao về những đề án như vậy?

Gần đây nhiều tỉnh có đề án xây dựng trụ sở, trung tâm hành chính rất lớn, có thể lên tới vài nghìn tỷ đồng và bao gồm nhiều yếu tố cấu thành. Đề án của một số tỉnh không chỉ là xây dựng trụ sở, trung tâm hành chính mà còn bao gồm cả cơ sở hạ tầng, giải phóng mặt bằng…

Tuy nhiên, hơn lúc nào hết, trong bối cảnh kinh tế, tài chính như hiện nay, cần quán triệt tinh thần tiết kiệm. Đặc biệt, trong Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2016 mới được Quốc hội thông qua sáng ngày 10/11, chủ trương là phải kiên quyết thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, cắt giảm các khoản chi tiêu chưa thật cần thiết, cấp bách, các khoản chi kém hiệu quả, lãng phí như xây dựng trụ sở, tượng đài hay chi khánh tiết, lễ hội, mua sắm ô tô,… Người đứng đầu trong quản lý, điều hành ngân sách các cấp phải chịu trách nhiệm về việc quản lý, sử dụng ngân sách theo chủ trương này.

Tôi được biết các dự án đầu tư xây dựng trung tâm hành chính, theo phân cấp thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương, các địa phương sẽ căn cứ vào phân cấp ngân sách để bố trí nguồn vốn. Nhưng thực tế, một số tỉnh, nguồn ngân sách địa phương chỉ có một phần, phần còn lại, thậm chí là phần lớn, xin trợ cấp từ ngân sách trung ương.

Trong điều kiện như vậy, tôi cho là phải xem xét thận trọng. Mặc dù, loại dự án này, theo cơ chế phân cấp thì địa phương lập và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nhưng sự chấp thuận của Thủ tướng là chấp thuận về chủ trương đầu tư dài hạn. Ví dụ như đề án của Hải Phòng đã được duyệt cách đây 6 năm và định hướng đầu tư cho đến 2020 và tầm nhìn 2030, không phải làm ngay bây giờ.

Tôi cho rằng chủ trương là đúng nhưng thời điểm thì phải cân nhắc, nhất là trong tình hình vài năm tới cân đối ngân sách căng thẳng, áp lực tăng nợ công, bội chi rất lớn. Do đó, cần phải tăng cường quản lý, xác định thời điểm, quy mô, cơ cấu nguồn vốn đầu tư như thế nào cho hợp lý nhằm đảm bảo an ninh tài chính. 

Thưa ông, một số địa phương đưa ra lý do là trụ sở xuống cấp cần phải xây dựng mới và nguồn vốn thì địa phương có thể bán đất, đổi đất để thu xếp. Theo ông, lý do này có thuyết phục?

Theo Luật Quản lý đầu tư công và trước đó là Chỉ thị 1792/CT-TTG, một dự án mới phải bố trí, đảm bảo nguồn vốn mới được khởi công. Tuy nhiên, việc các địa phương quyết định đầu tư trung tâm hành chính và có nguồn vốn mới chỉ đáp ứng được một điều kiện. Quyết định triển khai dự án phải căn cứ vào tính hiệu quả và tính cấp bách của vấn đề.

Nước ta còn kém phát triển, cơ sở hạ tầng yếu, nhu cầu đầu tư lớn, trong khi nguồn lực tài chính hạn chế, nợ công cao, bội chi lớn, vì vậy cần phải sắp xếp thứ tự ưu tiên trong đầu tư. Đầu tư nhà nước phải được ưu tiên vào các dự án với tính chất là nguồn vốn mồi để thu hút nguồn vốn trong xã hội; đồng thời đóng vai trò thúc đẩy kinh tế phát triển, để từ đó cải thiện đời sống của người dân và ngân sách.

Kinh tế thị trường đã dẫn đến phân hóa, một bộ phận rất lớn người dân có thu nhập thấp, đời sống không ổn định; hơn lúc nào hết trách nhiệm của Nhà nước là phải quan tâm cải thiện đời sống nhân dân, chú trọng đến an sinh xã hội. Các vấn đề khác tuy cần thiết nhưng phải cân nhắc thời điểm để có lộ trình đầu tư phù hợp. 

Có luồng dư luận bày tỏ bức xúc vì cơ quan nhà nước xây trụ sở hoành tráng chưa mang lại lợi ích thiết thực, trong khi điều cần hơn là thủ tục hành chính vẫn chưa được cải thiện nhiều?

Tôi cho rằng đầu tư và cải cách thủ tục hành chính tuy có phần liên quan nhưng vẫn là hai vấn đề khác nhau. Với đầu tư, định hướng chung là phải thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, đầu tư phải ra tấm ra món, có hiệu quả, phải là đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, ổn định đời sống nhân dân.

Còn cải cách thủ tục hành chính, những năm gần đây, dù Thủ tướng đã chỉ đạo và tạo ra đột phát về thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội nhưng nhìn chung, vẫn còn các quy trình rườm rà và nhiều quy định chưa minh bạch. 

Vừa qua, nhiều đại biểu quốc hội có ý kiến Chính phủ cần có tổng kết và báo cáo Quốc hội tình hình đầu tư xây dựng tượng đài và trụ sở hành chính nghìn tỷ. Ông có đồng tình hay không?

Vấn đề này đã xác định rõ, tôi cũng cho là cần tổng kết nhưng quan trọng hơn là phải làm một cách quyết liệt; phải xác định trách nhiệm từng tổ chức, cá nhân, người đứng đầu trong việc tổ chức thực thi. Vì sao văn bản có, quy định có nhưng đề án đầu tư chưa cấp bách vẫn tồn tại, chưa được ngăn chặn? 

Thưa ông, có đề xuất trong 5 năm tới không lấy tiền thuế người dân đóng góp để xây trụ sở? Ông nghĩ sao về vấn đề này?

Đầu tư xây dựng trung tâm hành chính, tượng đài là nhiệm vụ của Nhà nước và đã là Nhà nước đầu tư thì nguồn vốn đều là thuế, phí và một phần từ nguồn bội chi, tức là nguồn vốn vay. Địa phương thực hiện đầu tư cũng là từ nguồn này. Ngay cả việc bán đất, đổi đất để đầu tư dự án thì việc cấp quyền sử dụng đất cũng là nguồn thu của ngân sách được giao lại cho chính quyền địa phương.