Tổng thống Mỹ - Donald Trump tuần trước ký bản cập nhật một dự luật mở rộng phạm vi quản lý của Ủy ban Đầu tư nước ngoài vào Mỹ (CFIUS), bao gồm cả các khoản đầu tư nhỏ và thụ động trong 3 lĩnh vực: công nghệ quan trọng, cơ sở hạ tầng và các ngành kinh doanh có sử dụng dữ liệu cá nhân. Việc thắt chặt quy định này thi thoảng cũng diễn ra, nhưng chưa bao giờ rõ ràng như hiện tại.
Đầu năm nay, Ant Financial - công ty tài chính của Jack Ma đã phải từ bỏ việc mua công ty chuyển tiền MoneyGram International, do CFIUS lo ngại bị lấy mất dữ liệu của các lính Mỹ đang dùng dịch vụ này.
Thương vụ Broadcom ra giá 117 tỷ USD mua Qualcomm cũng bị ông Trump từ chối, sau khi ủy ban này lo ngại việc cắt giảm chi phí không thể tránh khỏi hậu sáp nhập sẽ khiến Huawei Technologies (Trung Quốc) có lợi thế.
Rod Hunter - nhà phân tích tại Baker & McKenzie cho biết trước đây “việc thông báo cho CFIUS là tự nguyện, ít nhất cho đến khi CFIUS có ý kiến trước”. Nhưng hiện tại, công ty nào có kế hoạch đầu tư vào bất kỳ lĩnh vực “thông minh” nào của Mỹ đều sẽ bị điều tra.
Dù vậy, giới phân tích vẫn chưa hiểu rõ liệu loại “dữ liệu cá nhân” nào sẽ dễ bị tổn thương trong thế giới mà mỗi công ty phải tìm cách kiếm tiền từ loại thông tin như vậy để tiến lên phía trước.
Liệu có phải bất kỳ thương vụ nào của Trung Quốc đều sẽ bị rà soát chặt hay không? Liệu các vụ mua bán trước đây, như Haier mua mảng điện tử gia dụng của General Electric các đây vài năm - giờ có được bật đèn xanh hay không?
Thách thức của Trung Quốc không chỉ nằm tại Mỹ. Ở Australia và Canada, họ cũng đang gặp tình trạng tương tự. Ngay cả châu Âu - điểm đến ưa thích của nước này - cũng đang dần khắt khe.
Tháng này, Thủ tướng Đức - Angela Merkel đã lần đầu tiên bác thương vụ một công ty Trung Quốc mua công ty máy công cụ của Đức - Leifeld Metal Spinning.
Berlin vẫn đang bị phản đối vì để Midea Group (Trung Quốc) mua hãng robot Kuka cách đây 2 năm. Họ đang muốn giảm tiêu chuẩn để có thể tăng rà soát các thương vụ M&A từ các công ty ngoài EU. Hiện tại, các thương vụ mua từ 25% cổ phần trở lên mới bị kiểm tra.
Kể cả Anh, nước muốn tăng cường quan hệ với Trung Quốc trước các ảnh hưởng từ Brexit, cũng đang đề xuất bỏ giới hạn kiểm soát với M&A các công ty nhỏ, mua cổ phần nhỏ hay thậm chí mua bản quyền sở hữu trí tuệ.
Dĩ nhiên, Bloomberg cho rằng việc này không có nghĩa Bắc Kinh sẽ phải từ bỏ tham vọng Made in China 2025. Họ vẫn có thể dùng các liên doanh để đạt được công nghệ mong muốn.
Dù vậy, sự thật là Trung Quốc không có nhiều lựa chọn để mang về những công nghệ họ cần. Việc này sẽ khiến Bắc Kinh gặp bất lợi, chịu sức ép phải chơi công bằng và mở cửa thị trường cho thế giới.
Trung Quốc đã cam kết cấp phép đầu tư vào lĩnh vực tài chính, sau hàng thập kỷ bị Wall street phàn nàn. Họ cũng đang giúp nhà đầu tư ngoại dễ dàng mua cổ phần chiến lược các công ty niêm yết trong nước tại nhiều lĩnh vực. Việc này có thể được coi là Trung Quốc đang xử sự theo đúng cách mà các chính phủ phương tây mong muốn.
Dù vậy, ít nhất thì hiện tại, cách cửa của thế giới vẫn đang đóng lại với đầu tư từ Trung Quốc.
