Theo ông Ngô Đăng Khoa, kinh tế thế giới nói chung đã và đang cho thấy dấu hiệu phục hồi từ mức tăng trưởng rất thấp của năm 2020, với tốc độ hồi phục thậm chí nhanh hơn kỳ vọng, đặc biệt ở một số quốc gia và vùng khu vực như Mỹ và châu Âu - nơi mà lộ trình tiêm vắc-xin đã góp phần đẩy nhanh tiến trình này. Đã xuất hiện sự lạc quan về đà phục hồi kinh tế ở nhiều nước, nhưng vẫn còn đó nhiều rủi ro đối với triển vọng cả tăng trưởng và lạm phát.
Ông Khoa cho rằng, cho tới khi vắc xin trở nên phổ biến hơn trên toàn thế giới và nguy cơ biến thể mới giảm dần, Covid-19 vẫn là rủi ro lớn nhất và một số quốc gia sẽ vẫn phải đối mặt với những hạn chế về khả năng di chuyển trong nước và gián đoạn hoạt động.
Ngoài ra, một yếu tố chính đã giúp vực dậy tăng trưởng kinh tế là các gói hỗ trợ cả về chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, song song với đà hồi phục mạnh mẽ của GDP là nỗi lo lạm phát trở lại, với nhiều ý kiến cho rằng lạm phát sẽ tăng nóng trong lâu dài thay vì chỉ mang tính chất tạm thời.
“Vì lí do đó, ngân hàng trung ương nhiều quốc gia đã không còn áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng thông qua hoạt động bơm thanh khoản vào thị trường, thậm chí ngược lại đã có một số ngân hàng trung ương nâng lãi suất hoặc bắt đầu nhắc tới lộ trình nâng lãi suất và hút thanh khoản trở lại trong tương lai gần.
Đối với thị trường tài chính quốc tế, các tín hiệu và hành động của ngân hàng trung ương Mỹ (Fed) luôn có tầm ảnh hưởng rất lớn. Cụ thể, với việc Fed ra tín hiệu tương đối “diều hâu” trong cuộc họp tháng 6 vừa qua với lộ trình nâng lãi suất hai lần vào năm 2023 và khả năng giảm mua lại tài sản, thị trường tài chính đã trải qua nhiều phiên biến động mạnh”, ông Khoa nhận định.
Hiện tại, một làn sóng Covid-19 mới đang tiếp tục càn quét các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Kể từ cuối tháng 4, Việt Nam đang phải đối mặt với đợt dịch bùng phát tồi tệ nhất kể từ khi đại dịch bắt đầu. Số ca nhiễm tăng nhanh, đặc biệt ở các khu công nghiệp, gây nhiều trở ngại đến hoạt động sản xuất.
Nếu như tính đến tháng 4/2021, Việt Nam chỉ ghi nhận khoảng 3.000 ca nhiễm thì tới nay con số này đã vượt 15.000. Dịch Covid-19 bùng phát tại nhiều địa phương trên cả nước với những diễn biến phức tạp, khó lường đã đặt ra nhiều thách thức, rủi ro cho trong việc thực hiện mục tiêu kép “vừa phòng chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế”.
Ông Khoa nêu quan điểm: “Bất chấp việc số ca nhiễm tăng nhanh, số liệu kinh tế vĩ mô 6 tháng đầu năm 2021 vẫn cho thấy những tín hiệu đáng khích lệ”.
Theo Tổng cục thống kê, GDP 6 tháng đầu năm 2021 tăng 5,64%, cao hơn tốc độ tăng 1,82% của 6 tháng đầu năm 2020 mặc dù còn thấp hơn cùng kỳ năm 2018 và 2019. GDP quý II/2021 ước tính tăng 6,61% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng 0,39% của quý II/2020.
Trong khu vực công nghiệp và xây dựng, ngành công nghiệp 6 tháng đầu năm 2021 tăng 8,91% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn tốc độ tăng 9,13% của 6 tháng đầu năm 2019 nhưng cao hơn tốc độ tăng 2,91% của 6 tháng đầu năm 2020.
Về lĩnh vực xuất nhập khẩu, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm 2021 ước tính tăng 28,4% so với cùng kỳ năm trước với các nhóm hàng nông, lâm thủy sản cho thấy dấu hiệu hồi phục nhờ vào các quốc gia phương Tây gia tăng nhu cầu tiêu dùng.
Mặt khác, lạm phát duy trì ở mức tương đối ổn định. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 6/2021 tăng 0,19% so với tháng trước, tăng 1,62% so với tháng 12/2020 và tăng 2,41% so với cùng kỳ năm 2020. Giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào tăng theo giá thế giới; giá điện, nước sinh hoạt tăng theo nhu cầu tiêu dùng là những nguyên nhân chính làm tăng chỉ số giá tiêu dùng. Các yếu tố này hoàn toàn nằm trong kỳ vọng.
Ở khía cạnh tích cực, đà tăng giá thực phẩm vẫn đi ngang, một phần nhờ giá thịt lợn đang được bình thường hóa trở lại. Ngoài ra, tác động gần đây của Covid-19 đã phản ánh trong chỉ số giá tiêu dùng tháng 6. Nhóm hàng hóa giải trí du lịch giảm 0,1% so với tháng trước và giảm 0,7% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh nhu cầu du lịch địa phương giảm. Nhìn chung, theo quan điểm của chúng tôi, lạm phát sẽ được kiềm chế tốt trong năm nay.
Khối Nghiên cứu HSBC dự báo lạm phát trung bình vào khoảng 2,8% trong năm 2021, thấp hơn nhiều so với mức chỉ tiêu tối đa 4% mà Quốc hội đề ra.
“Bất chấp khả năng kinh tế hồi phục mạnh mẽ tại các quốc gia phương Tây, thách thức cho tăng trưởng của Việt Nam nằm nhiều hơn ở các yếu tố nội tại. Mặc dù các dữ liệu vĩ mô chính của 6 tháng đầu năm vẫn cho thấy xu hướng tương đối ổn định, nhưng làn sóng dịch bệnh hiện tại có thể gây ra những áp lực đáng kể đối với mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% đã đề ra trong năm nay”, ông Khoa nhận định.
Các ổ dịch gần đây làm dấy lên lo ngại về việc gián đoạn sản xuất trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng đến sự phục hồi kinh tế bền vững của Việt Nam. Các chỉ thị giãn cách để ngăn ngừa dịch bệnh đã dẫn đến sự suy giảm nặng thêm về triển vọng tiêu dùng và sự phục hồi của ngành dịch vụ, du lịch. Đặc biệt, biến thể mới của Covid-19 và tốc độ tiêm vắc-xin chậm sẽ tiếp tục gây trì hoãn việc mở cửa trở lại biên giới cho khách du lịch đại chúng và các nhà đầu tư nước ngoài.
Do đó, Khối Nghiên cứu HSBC hạ dự báo tăng trưởng năm 2021 xuống 6,1% (từ 6,6%). Tuy nhiên, trong dài hạn, động lực tăng trưởng của Việt Nam vẫn rất mạnh mẽ. Khi dịch bệnh được kiểm soát, Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi mạnh mẽ do công nghệ dẫn đầu và triển vọng FDI đầy hứa hẹn, khiến Việt Nam trở thành một trong những quốc gia giàu tiềm năng nhất trong khu vực. Do đó, dự báo tăng trưởng năm 2022 hiện tại được nâng lên 6,8% (từ 6,5%).
“Để phục hồi bền vững trở lại đúng hướng, điều quan trọng là phải nhanh chóng ngăn chặn đà lây lan của virus và đẩy nhanh chương trình tiêm chủng toàn quốc. Với việc phải đóng cửa nhiều khu công nghiệp và giãn cách xã hội kéo dài, chắc chắn đà tăng trưởng trong quý 3 nói riêng và nửa sau của năm 2021 đặt ra rất nhiều thách thức. Do đó, cần có những chính sách kịp thời cả về tài khóa và tiền tệ nhằm hỗ trợ hơn nữa cho doanh nghiệp và người dân vượt qua những khó khăn này”, ông Khoa nhận định.
