ESG, viết tắt của cụm từ Environmental - Social - Governance ((Môi trường – Xã hội - Quản trị), là một bộ tiêu chuẩn để đo lường các yếu tố liên quan đến phát triển bền vững và ảnh hưởng của doanh nghiệp đến cộng đồng.
Sự gia tăng giám sát từ các nhà đầu tư, thay đổi trong kỳ vọng của người tiêu dùng cũng như những dịch chuyển về chính sách quản trị đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp đang phải đối mặt với áp lực cấp thiết để đo lường, công bố và cải thiện các vấn đề liên quan đến ESG trên ba khía cạnh cụ thể:
 |
Ba trụ cột của ESG và một số ví dụ về các vấn đề liên quan. |
Về môi trường: các vấn đề như phát thải carbon, quản lý nước và chất thải, nguồn cung nguyên liệu thô và tác động từ biến đổi khí hậu
Về xã hội: sự đa dạng, công bằng và hòa nhập, quản lý lao động, an ninh và bảo mật dữ liệu và quan hệ cộng đồng
Về quản trị: các vấn đề liên quan tới quản trị công ty, đạo đức kinh doanh, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cơ chế đãi ngộ, và sự đa dạng trong hội đồng quản trị
ESG gắn liền với sự tăng trưởng bền vững của doanh nghiệp
Tại Việt Nam, chỉ số ESG đang trở thành một yếu tố quan trọng thể hiện toàn cảnh bức tranh kinh doanh của doanh nghiệp và tạo điều kiện đưa doanh nghiệp ra thế giới. Một báo cáo về chiến lược ESG tổng quát sẽ truyền tải thông điệp rằng doanh nghiệp đang có những bước đi cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn.
Nghiên cứu mới đây của PwC đã khảo sát 325 nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, chủ yếu là các nhà quản lý và phân tích tài sản đến từ các công ty đầu tư, ngân hàng đầu tư hoặc công ty môi giới, hầu hết các nhà đầu tư đều thể hiện sự cam kết với các mục tiêu ESG và coi đây là ưu tiên hàng đầu trong các doanh nghiệp họ đầu tư. Đối với họ, những doanh nghiệp có hiệu suất ESG cao đã được chứng minh là có rủi ro thấp hơn, lợi nhuận cao hơn và có khả năng phục hồi tốt hơn sau khủng hoảng.
 |
Tỷ lệ (%) nhà đầu tư trả lời về thái độ đối với rủi ro và cơ hội mà ESG mang lại. Nguồn: Khảo sát ESG về nhà đầu tư toàn cầu của PwC, 2021. |
Việc dòng vốn chảy vào các quỹ đầu tư ESG là một xu thế tất yếu, khi hàng loạt cường quốc trên thế giới, gồm Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, EU đều tập trung thúc đẩy các tiêu chí ESG nhằm cải thiện chất lượng môi trường và cân bằng xã hội.
Tại Việt Nam, việc cam kết và thực hiện các mục tiêu ESG không chỉ đơn giản là giải pháp quản lý rủi ro về thương hiệu cho các doanh nghiệp, mà còn là cơ hội để tạo giá trị cho xã hội và tối ưu hoá mô hình kinh doanh. Từ năm 2021, cam kết của Việt Nam về mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (“Net Zero”) đã được Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị COP26.
Tuy vậy, hiện tại, số doanh nghiệp phát hành báo cáo phát triển bền vững tại Việt Nam là chưa nhiều. Với những cam kết và hành động về các vấn đề ESG của Việt Nam trong thời gian gần đây, chúng tôi tin rằng, ESG sẽ trở thành một trong những điều kiện bắt buộc trong tương lai gần. Do đó, các doanh nghiệp nên sớm chủ động chuẩn bị để đáp ứng nhu cầu này.
Một chiến lược phát triển tích hợp với những giải pháp tiên phong về ESG có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp, mở ra cơ hội hợp tác mới với các đối tác nước ngoài, tăng khả năng tiếp cận với các nguồn vốn lớn cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Xây dựng chiến lược chuyển đổi ESG cho các doanh nghiệp
Khảo sát Thế hệ Kế nghiệp (Nextgen) năm 2022 của PwC cho thấy các thế hệ kế nghiệp trong doanh nghiệp tư nhân và gia đình có những quan điểm mạnh mẽ về các vấn đề liên quan đến ESG, đặc biệt là về trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sự phát triển bền vững. Khi nhận thức về ESG đang ở mức tích cực, các doanh nghiệp cần triển khai các biện pháp cụ thể để thực hiện các cam kết, biến niềm tin thành hành động trong bản kế hoạch chi tiết cho tương lai.
 |
Khung chuyển đổi ESG. Nguồn: PwC Việt Nam. |
Thứ nhất, để xây dựng chiến lược ESG hiệu quả, các doanh nghiệp không nên chỉ tuân theo khuôn khổ để đạt được “điểm số” cao, mà cần thực sự hiểu giá trị của ESG và tích hợp ESG trong việc đưa ra quyết định. Đặc biệt, để xây dựng vị thế dẫn đầu trong việc chuyển đổi ESG, lãnh đạo và chủ doanh nghiệp cần thường xuyên xem xét và đưa ESG vào các hoạt động cốt lõi.
Thứ hai, chuyển đổi ESG cần được diễn ra một cách đồng bộ và hệ thống. Với các doanh nghiệp tại Việt Nam, khi thực hành ESG, nhiều yếu tố trong quy trình ban đầu có thể sẽ không còn phù hợp, gây ra nhiều bất cập trong công tác vận hành, ảnh hưởng tiêu cực tới thời gian và kinh phí. Trong khi đó, mỗi yếu tố E - S - G đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và sẽ tạo động lực cho nhau. Vì vậy, các sáng kiến cần đảm bảo sự đồng bộ và hệ thống để tối ưu chi phí và thời gian, thúc đẩy việc phát triển chiến lược chung.
Thứ ba, chiến lược chuyển đổi ESG cần những hoạt động xuyên suốt, từ việc định hình tầm nhìn và mục tiêu tới những bước cải tiến và mở rộng quy mô. Việc chuyển đổi ESG ở các doanh nghiệp nói chung, hay những doanh nghiệp tư nhân nói riêng, không thể thực hiện ngắn hạn, mà cần trải qua một quá trình lặp đi lặp lại, bắt đầu từ các dự án thử nghiệm, sau đó là cải tiến liên tục và mở rộng quy mô, dựa trên 5 quy trình chính:
Đặt cơ sở: Doanh nghiệp cần hiểu rõ ngữ cảnh, vị thế và các điều kiện liên quan của mình ở thời điểm bắt đầu thực hiện chuyển đổi ESG.
Thiết lập chiến lược: Doanh nghiệp cần xác định được mục tiêu mà mình muốn đạt được liên quan tới từng chủ đề trọng tâm cho từng khía cạnh của ESG, bao gồm môi trường, xã hội và quản trị.
Xây dựng lộ trình chuyển đổi: Doanh nghiệp cần thiết lập được lộ trình rõ ràng cho chương trình chuyển đổi để hiện thực hóa những mục tiêu đã đề ra. Đây là bước quan trọng để doanh nghiệp áp dụng các lý thuyết vào hoạt động thực tế.
Ứng dụng vào vận hành và triển khai: Từ lộ trình chuyển đổi chung, doanh nghiệp cần xác định cụ thể các thay đổi cần thiết liên quan tới ESG để áp dụng vào các quy trình vận hành và triển khai thực hiện.
Báo cáo và công bố thông tin: Cuối cùng, doanh nghiệp cần báo cáo về chiến lược cũng như lộ trình liên quan tới ESG của mình, xác định hình thức và mức độ thông tin cần đo lường và công bố.
