Thanh tra Bộ Giao thông- Vận tải (GTVT) vừa kết thúc cuộc thanh tra công tác đấu thầu Hợp phần HW217 -11-1 thuộc Dự án Nâng cấp mạng lưới giao thông Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng phía Bắc lần thứ 2 (Quốc lộ 217 qua Thanh Hóa) do Ban quản lý dự án 1 (PMU1) làm chủ đầu tư.
Hợp phần HW217 -11 -1 thuộc Gói thầu số 11 (nâng cấp Quốc lộ 217, đoạn Km 159 – Km 175) có giá gói thầu là 13 triệu USD (tương đương 271 tỷ đồng) được Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) yêu cầu đấu thầu rộng rãi quốc tế theo hình thức gói thầu nhiều hợp phần theo quy định và hướng dẫn ADB. Sau khi bán hồ sơ mời thầu công khai (61 nhà thầu), Hợp phần này được mở thầu vào ngày 16/9/2013 với 6 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu. Theo đó, thông tin quan trọng nhất tại cuộc thanh tra đột xuất kéo dài khoảng 2 tháng này là việc Thanh tra Bộ GTVT kết luận PMU1 đã “thực hiện công tác đấu thầu cơ bản theo đúng tiêu chuẩn đánh giá được duyệt, tuân thủ trình tự, thủ tục quy định hiện hành, cũng như hướng dẫn của nhà tài trợ ADB”.
Điều này có nghĩa là, một số cáo buộc về việc “PMU1 cố tình làm lệch kết quả đấu thầu tại gói thầu này” là không có cơ sở. Trước đó, có thông tin nghi vấn cho rằng, quá trình tuyển chọn nhà thầu tại gói thầu HW217-11-1 đã xuất hiện những “lợi ích nhóm”, bởi chủ đầu tư đã loại nhà thầu bỏ giá thấp nhất (150 tỷ đồng) trong số 6 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu.
Theo Kết luận của Thanh tra Bộ GTVT, sau khi xem xét lại hồ sơ dự thầu của cả 6 ứng thầu, thì chỉ có 2 nhà thầu đáp ứng được yêu cầu của hồ sơ mời thầu là Liên danh Tổng công ty Đầu tư xây dựng thương mại Miền Trung – Công ty CP – Công ty CPĐT Cường Thịnh Thi và Công ty TNHH Xây dựng cầu đường Quảng Tây (Trung Quốc). Trong đó, Liên danh Tổng công ty Đầu tư xây dựng miền Trung – Công ty CP – Công ty Cường Thịnh Thi được PMU1 kiến nghị trúng thầu, với giá dự thầu sau khi hiệu chỉnh là 192,7 tỷ đồng (thấp hơn 2,5 tỷ đồng so với giá bỏ thầu của nhà thầu Trung Quốc).
“4 ứng thầu bị loại, trong đó bao gồm liên danh bỏ giá dự thầu là 150 tỷ đồng, có hồ sơ dự thầu không đáp ứng được hồ sơ mời thầu về hợp đồng tương tự, hoặc không rõ ràng, có nhiều mâu thuẫn”, ông Huyện cho biết.
Ông Nguyễn Ngọc Long, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình Bộ GTVT cho rằng, đối với những gói thầu xây lắp tuyển chọn nhà thầu qua 2 tiêu chí năng lực và giá, việc nhà thầu bỏ giá thấp nhất bị loại là chuyện bình thường
Mặc dù vậy, Thanh tra Bộ cũng cho rằng, PMU1 đã có sự châm chước một trong số các tiêu chí phụ khi xét thầu công trình (tiêu chí về địa hình) nhằm cho phép các nhà thầu trong nước, trong đó có cả Liên danh Tổng công ty Đầu tư xây dựng miền Trung – Công ty CP – Công ty Cường Thịnh Thi được tham gia dự thầu. Theo PMU1, nếu giữ nguyên tiêu chí về địa hình, thì cả 6 hợp phần thuộc gói thầu số 11 chỉ có 2 nhà thầu ngoại được phép tham gia. Bên cạnh đó, việc châm chước này cũng đã nhận được ý kiến chấp thuận từ phía ADB.
Thừa nhận việc làm này của PMU1 là hợp lý, nhằm tăng tính cạnh tranh và tạo điều kiện cho các nhà thầu trong nước, nhưng Thanh tra Bộ đánh giá việc xây dựng hồ sơ mời thầu (dù đã tuân theo hướng dẫn của ADB) là chưa rõ ràng, có nhiều tiêu chí đưa ra chưa được chặt chẽ và hạn chế sự tham gia của nhà thầu trong nước.
Bên cạnh đó, trong quá trình xét thầu, báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu của Tổ chuyên gia đấu thầu còn một số điểm chưa có tính thuyết phục như: đánh giá hợp đồng tương tự, đánh giá năng lực tài chính của các nhà thầu do chưa bóc tách chính xác doanh thu hợp nhất và doanh thu từ xây lắp…
“Lãnh đạo PMU1, tập thể, cá nhân tổ chuyên gia chấm thầu phải kiểm điểm rút kinh nghiệm vì đã để xảy ra những sai sót nói trên”, Chánh thanh tra Bộ yêu cầu.
Liên quan tới cơ chế chung, Thanh tra Bộ GTVT đề nghị lãnh đạo Bộ GTVT khi làm việc với Ngân hàng Thế giới, ADB cần xem xét điều kiện tham gia dự thầu để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia, đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu, đồng thời thông báo với ADB về các nhà thầu nước ngoài đang thi công tại Việt Nam nhưng chậm tiến độ, kê khai không đầy đủ các hợp đồng đang thực hiện dang dở như trường hợp của Công ty TNHH Xây dựng cầu đường Quảng Tây.
