Thời gian gần đây, rất nhiều người cho rằng ngày 10 tháng Giêng là ngày vía Thần Tài và cần đi mua vàng Thần tài để cầu tài lộc.
Trong tín ngưỡng dân gian của người Việt không có ông Thần Tài, vậy thì chúng ta cần tìm hiểu về ông Thần Tài là ai và những việc thờ cúng liên quan tới ông Thần Tài này.
Không có bất kỳ phong tục tập quán hay tài liệu cổ nào đề cập tới ngày 10 tháng Giêng Âm lịch.
Trong văn hóa truyền thống của người Việt chỉ có tục thờ cúng ông Địa chứ không có Thần Tài và việc thờ cúng Thần Tài mới chỉ xuất hiện từ 20 năm trở lại đây do ảnh hưởng văn hóa tín ngưỡng của người Trung Quốc.
Ở miền Bắc thì chỉ từ khi bắt đầu nền kinh tế mở cửa và việc bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc mới bắt đầu xuất hiện ông Thần Tài. Còn ở miền Nam, nơi có nhiều người gốc Hoa sinh sống vẫn duy trì phong tục này từ khoảng từ cuối thế kỷ 19.
Hình ảnh ông Thần Tài đội mũ cánh chuồn, cầm thỏi vàng, tươi cười liệu có đúng?
Theo tín ngưỡng của người Trung Quốc thì ngày sinh nhật của Thần Tài là ngày mùng 5 tháng Giêng, còn tại Singapore hay Malaysia thì là ngày mùng 1 tháng Giêng.
Vào ngày này, họ thường đốt vàng mã Thần Tài chứ không có tục lệ mua vàng bạc cầu may. Không có bất kỳ phong tục tập quán hay tài liệu cổ nào đề cập tới ngày 10 tháng Giêng Âm lịch là ngày Thần Tài, ngoại trừ một số thông tin từ báo chí Việt Nam vài ba năm trở lại đây.
Tiền thần tài
Tuy nhiên, hình ảnh chung nhất về ông Thần Tài là một người mặt đen, râu rậm, tay cầm roi và cưỡi cọp đen. Hình ảnh này khác hoàn toàn với ông Thần Tài mà chúng ta vẫn thường hay thấy hiện nay với vẻ mặt tươi cười, đội mũ tai chuồn và trên tay cầm thỏi vàng.
Hình ảnh chung nhất về ông Thần Tài là một người mặt đen, râu rậm , tay cầm roi và cưỡi cọp đen
Trong Phật giáo cũng tồn tại một vị Thần Tài có tên là Jambahla và đây cũng là hình ảnh của vị Thần Tài từ đạo Hindu có tên Kubera.
Vị Thần tài trong đại Hindu - Kubera
Các vị Thần này là những người bảo vệ và giữ của cải cho Đấng tối cao theo tôn giáo của vị Thần đó. Họ không phải là những vị Thần ban phát tiền bạc cho nhân gian.
Chúng ta cũng thấy được sự không thống nhất trong nguồn gốc cũng như ngày tưởng niệm của Thần Tài trong tín ngưỡng thờ cúng của người Trung Hoa .
Ngày mùng 10 tháng Giêng cũng không phải là ngày mà người Trung Hoa lục địa coi là ngày của Thần Tài, mà là ngày mùng 5 tháng Giêng.
Việc thờ cúng theo tín ngưỡng dân gian ông Thần Tài là việc làm hoàn toàn bình thường, nhưng chúng ta rất cần hiểu chính xác chúng ta đang thờ cúng ai và ý nghĩa của việc thờ cúng vị Thần đó. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có được ý nghĩa đích thực trong việc thờ cúng và giúp chúng ta tránh khỏi sự lợi dụng lòng tin, biến văn hóa tâm linh thành mê tín dị đoan.
Sự may mắn hay tiền tài không tới từ sự cầu xin và ban phát từ một vị Thần Tài nào, nên chúng ta hãy tìm hiểu để gìn giữ bản sắc của nền văn hóa Việt Nam được cha ông ta gìn giữ hàng ngàn năm qua.
