Hiệu ứng từ một chính sách
Tháng 6/2013, tại TP. Buôn Ma Thuột, UBND tỉnh Đắk Lắk và Agribank đã phối hợp tổ chức “Hội nghị về giải pháp tái canh cây cà phê trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” với sự tham gia của đại diện các bộ, ngành trung ương và địa phương.
Tại hội nghị, đã có 10 biên bản ghi nhớ được ký với 163,55 tỷ đồng vốn đầu tư tái canh cho 955,7 ha cà phê. Đây là 10 dự án tái canh mở đầu cho một chương trình đầu tư lớn của Agribank đối với cây cà phê - cây xuất khẩu chủ lực của nông nghiệp Việt Nam.
Ông Hà Văn Lạc, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV 720 (Công ty 720) chỉ ra vườn cây cà phê xanh mướt, trái trĩu cành, rồi đưa tay khoanh một vòng như vạch chỉ giới cho vườn cây và nói: “Đây là 30 ha tái canh từ những ngày đầu khi có chủ trương của tỉnh (năm 2013), hiện đã bước sang kinh doanh năm thứ 2 và đang chờ thu hoạch”.
Theo ông Lạc, vườn cây cà phê của Công ty 720 được trồng từ khi đơn vị chuyển sang làm kinh tế và phát triển mạnh vào những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước, nghĩa là bình quân mỗi cây cà phê ở đây có “tuổi thọ” từ 35-40 năm.
Bởi vậy, việc “trẻ hóa” vườn cây được Ban lãnh đạo Công ty đặc biệt quan tâm. Khi có chủ trương của tỉnh và được Agribank tài trợ vốn, Công ty được tiếp thêm niềm tin và sức mạnh, là “cú huých” để đẩy nhanh tiến độ tái canh cà phê.
Ông Lạc cho biết, hiện Công ty 720 đang quản lý trên 700 ha đất nông nghiệp, trong đó diện tích trồng cà phê là 300 ha, lúa 210 ha, còn lại là đất trồng màu.
Công ty triển khai thực hiện tái canh ngay từ năm đầu có chủ trương với diện tích 78 ha, trong đó 30 ha đã cho thu hoạch và được Agribank - Chi nhánh Ea Kar cho vay trên 10 tỷ đồng. Đến nay, vườn cây phát triển tốt và cho thu hoạch với năng suất đạt từ 3,5 tấn/ha (ở năm thứ 4) đến trên 4 tấn/ha (vào năm thứ 5) trở đi.
Trước đó, khi chưa thực hiện tái canh, năng suất chỉ đạt tối đa 2,5 tấn/ha; còn 48 ha đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản và năm nay đang triển khai tái canh tiếp 28 ha, phấn đấu đến năm 2024 có 100% diện tích cà phê được tái canh.
Tương tự Công ty 720, ông Nguyễn Công Trị, Chủ tịch - Giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê 52 cho biết: “Nhiệm vụ chính hiện nay của Công ty là tập trung cho tái canh cây cà phê.
Nếu không có sự tiếp sức về vốn của tín dụng Agribank thì đơn vị không thể hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ tái canh mà Tổng công ty Cà phê Việt Nam (Vinacafe) đã giao, bởi tái canh là một quá trình dài, từ khi nhổ bỏ vườn cây già cỗi, cải tạo đất, trồng mới cho đến khi có thu hoạch phải mất từ 3-4 năm".
Ông Trị cho biết thêm, dự án tái canh được Vinacafe phê duyệt là 230 ha. Năm 2016, Công ty được Agribank - Chi nhánh Ea Kar cho vay 18,5 tỷ đồng, cùng với vốn tự có và sức lao động của công nhân (Công ty có 483 lao động, lao động gián tiếp là 20 người), đơn vị đã thực hiện tái canh 72 ha, hiện đang ở giai đoạn kiến thiết cơ bản năm thứ hai và năm sau là bước sang cà phê kinh doanh năm thứ nhất.
Năm 2017 đã tái canh 105 ha và kế hoạch năm 2018 là 30 ha. Đến thời điểm này đã hoàn thành 25 ha, đạt 83% kế hoạch tái canh của năm và hoàn thành 92% (211 ha/230 ha) chỉ tiêu tái canh được Vinacafe phê duyệt.
Còn nhiều trăn trở
Thực tế cho thấy, việc thực hiện tái canh cây cà phê nhằm “trẻ hóa” vườn cây là hết sức cần thiết và cấp bách vì sự phát triển bền vững của ngành cà phê tỉnh Đắk Lắk nói riêng và của ngành cà phê Việt Nam nói chung.
Trong đó, Đắk Lắk là địa phương có diện tích cà phê lớn nhất nước với hơn 202.000 ha, diện tích cà phê cho thu hoạch hơn 191.000 ha, sản lượng niên vụ 2015-2016 đạt 450.000 tấn. Kim ngạch xuất khẩu hàng năm toàn tỉnh đạt từ 500 - 700 triệu USD, đóng góp trên 40% GDP của tỉnh và giải quyết việc làm ổn định cho khoảng 350.000 lao động trực tiếp và khoảng 120.000 lao động gián tiếp.
Nhổ bỏ diện tích cà phê già cỗi, năng suất thấp để thực hiện tái canh sẽ góp phần ổn định sản lượng cà phê, từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm, mức sống của một bộ phận không nhỏ dân cư trên địa bàn.
Trong chương trình này, sự vào cuộc tích cực của các doanh nghiêp, đầu tàu động lực thúc đẩy tiến trình tái canh nhanh, bền vững. Kết quả đạt được cho thấy, muốn phát triển cà phê bền vững, góp phần ổn định sản lượng cà phê, từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm, không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải tái canh cây cà phê.
Có một đặc điểm chung giữa các doanh nghiệp là diện tích cà phê đã vào giai đoạn phải tái canh đồng loạt, nhưng vì nhiều lý do khác nhau, tiến độ tái canh ở đây vẫn chưa đáp ứng kịp yêu cầu đề ra, trong đó khó khăn lớn nhất là vấn đề kỹ thuật.
Một khó khăn khác là về các khoản vay ngân hàng, theo quy định, ngân hàng sẽ giải ngân theo từng giai đoạn tái canh với điều kiện doanh nghiệp có đầy đủ hóa đơn, chứng từ, hợp đồng… liên quan đến công việc trong giai đoạn đó. Nhưng theo ông Thái Văn Nhựt, Trưởng phòng Kế hoạch - Khuyến nông, Công ty Cà phê Việt Đức, điều này rất khó thực hiện.
“Có nhiều giai đoạn, đơn vị phải thuê nhân công, thiết bị bên ngoài, mà họ thì không thể xuất hóa đơn, chứng từ được. Một vấn đề khác là quy định cấm trồng xen cây lâu năm khác trong vườn cà phê tái canh cũng gây khó cho doanh nghiệp”, ông Nhựt nói.
Rõ ràng, các doanh nghiệp đều nhận thức được sự cần thiết phải tái canh cây cà phê trong giai đoạn hiện nay, nhưng trước những vướng mắc trên, doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ từ nhiều phía, nhất là từ cơ chế, chính sách phải phù hợp với thực tế để việc tái canh sớm hoàn thành, bảo đảm cho sự phát triển bền vững của cây cà phê tại Đắk Lắk nói riêng, cả nước nói chung.
Cùng đồng hành với doanh nghiệp trong thực hiện tái canh cây cà phê đã có sự hỗ trợ từ Agribank, một định chế tài chính lớn, đóng vai trò chủ lực trong đầu tư vốn cho phát triển kinh tế nông nghiệp.
Với tinh thần “vốn tái canh đã sẵn sàng” của Agribank, sự vào cuộc tích cực của doanh nghiệp, niềm tin vào sự thành công của chương trình tái canh cà phê trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, cũng như của toàn ngành cà phê Việt Nam nói chung sẽ không còn xa.
