Nghi ngờ…
Lúc cao điểm sáng ngày 8/8, giá vàng trong nước đã lần lượt vượt ngưỡng cản tiến đến mốc 44,2 triệu đồng/lượng cao hơn thế giới gần 2 triệu đồng/lượng. Đến chiều ngày 8/8, khi NHNN phát ra thông điệp sẽ cho nhập khẩu vàng để bình ổn giá vàng trong nước khiến giá có giảm chút ít nhưng vẫn còn rất cao. Sáng ngày 9/8, giá vàng vọt lên trên 46 triệu đồng/lượng, nhưng đến đầu giờ chiều cùng ngày, sau khi NHNN chính thức tuyên bố cho nhập 5 tấn vàng thì giá vàng trong nước quay đầu giảm mạnh tới hơn 1 triệu đồng/lượng.
Sang đến chiều ngày 12/8, giá vàng đã ổn định hơn, đứng ở mức 44,7 triệu đồng/lượng. Một biểu hiện bất thường khác đó là khi giá vàng tăng giảm mạnh, biên độ giữa giá mua và bán của hầu hết các công ty vàng bạc đều "doãng rộng". Khoảng cách giá mua - bán đạt gần 600.000 đồng/lượng, đặc biệt có những thời điểm lên tới 800.000 đồng/lượng.
Biểu hiện này khác rất xa so với cách đây 1 tháng, mặc dù giá vàng thế giới vẫn đang tăng nhanh nhưng giá vàng trong nước lại khá ổn định. Giá mua vào là 37,920 triệu đồng/lượng và bán ra là 37,980 triệu đồng/lượng, mức chênh lệch không quá 100.000 đồng/lượng.
Trên thị trường tồn tại những thông tin khó kiểm chứng đó là một số tổ chức kinh doanh vàng lớn trước kia gom một khối lượng vàng lớn để xuất khẩu, nhưng chưa kịp xin giấy phép xuất đi. Giá được "đẩy lên" để các tổ chức này tranh thủ xả số hàng đã gom nhân lúc thị trường đang mua mạnh.
"Dù bất kỳ lý do gì, sự biến động có tính 'bất thường' của giá vàng trong nước như trên chứng tỏ có sự đầu cơ, làm giá vàng mấy ngày qua. Rõ ràng, khi NHNN tuyên bố cho nhập 5 tấn vàng và sẽ tiếp tục nhập vàng cho đến khi nào bình ổn được thị trường vàng, nghĩa là đảm bảo cung cầu ở mức hợp lý, các nhà đầu cơ vội bán vàng đẩy giá vàng xuống thấp", lãnh đạo cao cấp một ngân hàng cổ phần nói.
Công ty kinh doanh vàng nói gì?
Ông Trần Trọng Quốc Khanh, Giám đốc Trung tâm vàng ACB nêu quan điểm, trong "cơn hoảng loạn" của thị trường, việc khẩn cấp đầu tiên không phải là suy xét có hiện tượng làm giá, đầu cơ hay không.
Trên thực tế, việc đầu cơ là câu chuyện đương nhiên luôn gắn liền với quy luật thị trường không chỉ có ở vàng, mà còn có ở cổ phiếu, trái phiếu, ngoại tệ, bất động sản, xăng dầu, nói chung là tất cả những tài sản có mang thuộc tính "giá cả nhảy nhót". Điểm cốt lõi của câu chuyện "ngày thứ Hai điên rồ" vừa qua chính là hiệu ứng tâm lý đám đông, bầy đàn đã áp đảo tất cả. Một khi thị trường đã có yếu tố tâm lý hoảng loạn tác động, mọi lý giải về nó theo cách thức thông thường đều trở nên vô nghĩa, thay vào đó cần có hành động khẩn cấp để hạ hỏa những cái đầu nóng.
Ông Khanh nói: "Nếu nói có đầu cơ, thì tất cả những ai tham gia thị trường đều có thể bị quy kết là đầu cơ hết, kể cả khách hàng. Giá cao cỡ nào khách hàng cũng cố mua cho bằng được, quyết "trở về với vàng tươi", vậy nếu không phải đầu cơ thì là gì? Nếu người mua và người bán đều chấp nhận mức giá cao trên cơ sở thỏa thuận, điều này hoàn toàn phản ánh quy luật cung cầu của thị trường. Thậm chí những người viết tin/đưa tin/truyền tin cũng xứng đáng được xếp vào dạng 'nhà đầu cơ trí tuệ'".
Điều đáng thảo luận ở đây là khi thấy thị trường có tâm lý hoảng loạn, cơ quan quản lý nên có hành động kịp thời, sử dụng công cụ thị trường để "xử lý" thị trường, còn đi tìm nguyên nhân là chuyện tính sau. Một khi đã xác định được nguyên nhân, nên có giải pháp căn cơ thích hợp.
Khi mức chênh lệch giữa giá trong nước và quốc tế khoảng 500.000 đồng/lượng trở xuống thì có thể coi là bình thường, nhưng chênh 500.000 đồng/lượng trở lên là đã có thiệt hại, và cần phải ra tay trước khi hiệu ứng tâm lý dây chuyền xảy ra.
"Giống như một bác sĩ tiếp một bệnh nhân đang sốt cao trên 40 độ. Việc khẩn cấp đầu tiên của bác sĩ là chích ngay một mũi thuốc hạ sốt để bệnh nhân không bị đứt gân máu. Khi bệnh nhân qua cơn nguy kịch rồi, mới từ tốn hỏi thăm bệnh nhân với tất cả tấm lòng y đức", ông Khanh ví von.
Tổng giám đốc một công ty xuất nhập khẩu vàng cho rằng, nếu nói có hiện tượng làm giá, đầu cơ không lành mạnh ở các doanh nghiệp kinh doanh vàng, cơ quan quản lý nên đưa công an vào cuộc điều tra cẩn thận tìm ra bằng chứng cụ thể. Khi có bằng chứng rõ ràng doanh nghiệp nào làm giá thì xử phạt nặng luôn chứ không nên nói rất chung chung là "có sự làm giá của giới đầu cơ". Bản thân các doanh nghiệp làm ăn lành mạnh cũng cảm thấy rất bức xúc khi bị "đánh đồng" trong khi "con sâu làm rầu nồi canh".
Và các chuyên gia…
Trong một tương quan khác, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng nhận định, việc đầu cơ đơn thuần giống như những hành động kinh tế khác của nền kinh tế thị trường. Về mặt tích cực, những nhà "đầu cơ" cũng là một nhân tố kích thích thị trường phát triển và cùng với những "đầu tư" điều chỉnh thị trường qua các hoạt động cung cầu của cả hai thành phần này. Về bản chất, đầu cơ là một hoạt động thương mại bình thường: mua một tài sản với một giá thị trường nhất định và giữ tài sản đó để bán ra vào một thời điểm nào trong tương lai khi giá thị trường tăng lên.
"Đầu cơ " khác với "đầu tư" ở chỗ mục đích chính của nhà đầu cơ là trục lợi từ sự chênh lệch giữa giá mua và giá bán trong khi nhà đầu tư quan tâm rất quan tâm đến sự an toàn bên cạnh tính sinh lời của tài sản đầu tư. Vì thế ranh giới giữa đầu cơ và đầu tư rất mỏng manh, và đặc biệt đối với các nhà quản lý chính sách rất khó phân biệt đâu là đầu cơ và đâu là đầu tư.
Tuy nhiên, đầu cơ trở thành tiêu cực khi các nhà đầu cơ tìm cách tạo ra mức cung cầu ảo, tung ra thị trường những thông tin thất thiệt để mau chóng trục lợi qua những biến động thị trường từ những động thái đó.
Nhận định chung của các chuyên gia kinh tế là, trong trường hợp hiện tượng đầu cơ mang tính chất trái với pháp luật cần được xử lý nghiêm ngặt theo pháp luật. Đây là lúc các cơ quan chức năng cần can thiệp mạnh tay và kịp thời. Ngoài ra các cơ quan chủ quản chỉ nên can thiệp vào thị trường với những biện pháp tác động trực tiếp đến cung cầu mà thôi. Quyết định của NHNN cho phép nhập khẩu vàng trong tuần qua là một trong những biện pháp điển hình thuộc dạng này và đã được thị trường phản ứng tích cực. Nói chung, cần để thị trường vàng được vận hành bằng các công cụ thị trường nhiều hơn và dần dần gạt bỏ các công cụ hành chính.
