Trao thêm quyền cho doanh nghiệp tự quyết

Được ban hành năm 2005, Luật Doanh nghiệp khi đó được coi là có bước tiến lớn trong việc định ra khuôn khổ pháp lý cho các doanh nghiệp hoạt động với nguyên tắc cơ bản là tự do kinh doanh. Tuy nhiên, sau 9 năm thực thi, Luật Doanh nghiệp đã bộc lộ một số hạn chế như thủ tục thành lập phức tạp và tốn kém; một số nội dung thiếu rõ ràng, chồng chéo với luật khác; không còn phù hợp với thực tiễn; gây cản trở và làm tăng chi phí của NĐT và doanh nghiệp...

Tuy đã có nỗ lực lớn, nhưng mức độ bảo vệ lợi ích của NĐT ở Việt Nam vẫn liên tục bị xếp hạng ở mức thấp. Theo cách đánh giá của Ngân hàng Thế giới, mức độ bảo vệ NĐT ở nước ta được xếp thứ 160 trong 189 quốc gia, nền kinh tế.

Một số quy định liên quan chưa tạo thuận lợi để thực hiện quyền khởi kiện người quản lý như: hạn chế tiếp cận thông tin, tự chịu chi phí khởi kiện trong trường hợp khởi kiện nhân danh công ty...

Theo dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi, cơ bản cấu trúc của Luật được giữ nguyên, nhưng thêm một chương về doanh nghiệp nhà nước, sáp nhập hai chương cũ về quản lý nhà nước và điều khoản thi hành thành chương X về tổ chức thực hiện. Về số lượng điều khoản, dự thảo thêm 57 điều mới; sửa đổi, bổ sung 99 điều; bãi bỏ 6 điều.

Đáng chú ý, về thành lập và đăng ký doanh nghiệp, dự luật quy định không ghi ngành nghề kinh doanh trên giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trừ ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Việc ghi ngành nghề kinh doanh trên giấy ĐKKD được coi là chưa phù hợp với với quyền kinh doanh quy định tại Hiến pháp 2013. Đó là “mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”.

Ngoài ra, để thuận tiện cho doanh nghiệp, dự luật kết hợp đồng thời thủ tục đăng ký doanh nghiệp với thủ tục về thuế, đăng ký lao động và bảo hiểm xã hội.

Liên quan đến khâu tổ chức quản trị, dự luật quy định thống nhất thời hạn thanh toán đủ phần vốn góp, cổ phần đã đăng ký mua khi thành lập doanh nghiệp là 90 ngày cho mọi loại hình doanh nghiệp. Hiện tại, quy định thời hạn này là 3 năm đối với công ty TNHH.

Đối với khối công ty cổ phần, tỷ lệ biểu quyết thông qua quyết định ĐHCĐ đã giảm xuống 51% đối với quyết định thông thường và 65% đối với quyết định quan trọng để phù hợp thực tiễn và thông lệ quốc tế. Tỷ lệ tương ứng theo quy định hiện hành là 65% và 75%.

Các tỷ lệ về triệu tập cuộc họp ĐHCĐ cũng được giảm xuống, theo đó, cuộc họp ĐHCĐ sẽ được tiến hành nếu lần đầu tiên triệu tập, có số cổ đông đại diện tối thiểu 51% vốn điều lệ có mặt. Lần thứ hai là 33% và lần thứ ba không phụ thuộc vào số lượng cổ đông có mặt. Quy định hiện hành là 65%, 51% và không giới hạn.

Dự thảo Luật cũng trao thêm quyền cho Ban kiểm soát; tăng cường yêu cầu minh bạch, công khai; cho phép các công ty linh hoạt hơn trong tổ chức quản trị nội bộ; cho phép Điều lệ công ty quy định cụ thể trình tự, thủ tục triệu tập họp HĐTV, ĐHCĐ, HĐQT …

Trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế cơ bản tán đồng với những quy định của dự luật. Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề, có thành viên của Ủy ban chưa nhất trí. Chẳng hạn, về quy định bỏ ghi ngành, nghề kinh doanh trong giấy ĐKKD, có ý kiến cho rằng, cần giữ nguyên để bảo đảm có đầy đủ thông tin, dữ liệu về tình trạng hoạt động của doanh nghiệp, phục vụ sự quản lý nhà nước và định hướng phát triển nền kinh tế.

Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế đề nghị cụ thể hóa những ngành, nghề cấm kinh doanh và kinh doanh có điều kiện. Hiện nay, một số luật đã có quy định về lĩnh vực, ngành, nghề, hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh. Để bảo đảm sự thống nhất và minh bạch, cần tập hợp để quy định thành danh mục cụ thể kèm theo dự án luật này trên cơ sở xem xét tính hợp lý và khả thi. Đồng thời, quy định rõ hơn trong dự án luật các nguyên tắc xác định các ngành, nghề cấm kinh doanh.

Ngoài ra, báo cáo thẩm tra nêu một số vấn đề còn nhận được các ý kiến khác nhau như cơ cấu tổ chức, quản lý công ty cổ phần, nguyên tắc bầu dồn phiếu, nhóm công ty...