Tranh chấp của Thép Việt Ý thành án lệ 09

Theo luật sư Vũ Ngọc Chi (Đoàn Luật sư Hà Nội), việc ban hành án lệ này có tác dụng lớn, làm tăng tính thống nhất trong việc xét xử các vụ án kinh doanh thương mại, vốn rối rắm, phức tạp trên nhiều phương diện, đặc biệt với tình trạng thường xuyên có yêu cầu tính lãi trên số tiền phạt, tiền bồi thường.

Khi xảy ra tranh chấp, ngoài nghĩa vụ đối với khoản tiền gốc phát sinh từ giao dịch, các bên đương sự luôn vận dụng quy định pháp luật để đòi cho hết các khoản phạt, lãi chậm trả, chậm thanh toán.

Nhìn chung, các quyền lợi này có thể khiến tổng số tiền phải thanh toán tăng lên nhiều lần so với khoản tiền gốc. Và thực tế, các tranh chấp có liên quan đến nội dung lãi suất nợ quá hạn diễn ra rất đa dạng, trên nhiều phương diện khác nhau. Đó có thể là tranh chấp mua bán hàng hoá, tranh chấp liên quan đến các khoản vay thương mại, trong đó một bên là ngân hàng, một bên là doanh nghiệp hoặc cá nhân; giao dịch liên quan đến cầm cố, thế chấp, bảo lãnh các khoản vay hoặc bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ khi đến hạn; hoạt động liên quan đến chứng thư bảo lãnh của ngân hàng; giao dịch dân sự giữa các cá nhân liên quan đến vay nợ...

Thực tiễn xét xử liên quan đến lãi suất nợ quá hạn cũng cho thấy sự phức tạp khi tính lãi suất và hiện có rất nhiều cách tính được áp dụng.

“Mỗi cách tính lãi suất được áp dụng còn căn cứ vào các chủ thể khi thực hiện giao dịch có liên quan, căn cứ vào các nguồn luật điều chỉnh đi kèm”, luật sư Vũ Ngọc Chi cho biết.

Cũng theo luật sư Chi, án lệ số 09 mới được ban hành vừa qua có nội dung là một tranh chấp mua bán hàng hóa - tranh chấp điển hình trong hoạt động thương mại với các bên chủ thể là pháp nhân giao thương hàng hoá, do Luật Thương mại điều chỉnh.

Tòa án cần lấy mức lãi suất quá hạn trung bình của ít nhất ba ngân hàng tại địa phương để tính tiền lãi do chậm thanh toán (ảnh minh họa)

Đó là tranh chấp giữa Công ty cổ phần Kim khí Hưng Yên và Công ty cổ phần Thép Việt Ý. Giao dịch mua bán giữa hai bên diễn ra từ năm 2006, đến năm 2007 thì Công ty Thép Việt Ý khởi kiện. Qua nhiều năm giải quyết, Tòa án đã xét xử nhiều lần và các bên đều kháng cáo.

Vụ án đã có đến 3 bản án sơ thẩm bị hủy và tòa án cấp sơ thẩm đã đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao xem xét vụ án theo trình tự giám đốc thẩm.

Nội dung vụ việc như sau: Công ty Thép Việt Ý mua phôi thép đúc của Công ty Kim khí Hưng Yên. Hai bên mua bán nhiều lần, ký nhiều hợp đồng, nhưng Công ty Kim khí Hưng Yên giao hàng thiếu số lượng so với số tiền Công ty Thép Việt Ý đã trả. Do đó, Công ty Thép Việt Ý đệ đơn khởi kiện đòi 11 tỷ đồng tiền hàng và các khoản phạt vi phạm, lãi quá hạn khác.

Bản án sơ thẩm đầu tiên buộc Công ty Kim Khí Hưng Yên phải trả cho Công ty Thép Việt Ý 28 tỷ đồng, bản án sơ thẩm thứ hai tuyên năm 2008 xác định số tiền là 31,9 tỷ đồng. Bản án sơ thẩm năm 2009 xác định số tiền là 28,1 tỷ đồng.

Cuối cùng, Quyết định giám đốc thẩm cho rằng, khi tính tiền lãi do chậm thanh toán, Tòa án cấp sơ thẩm không lấy mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán (xét xử sơ thẩm) để tính, mà lại áp dụng mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tại thời điểm đó là không đúng.

Trong trường hợp này, Tòa án cần lấy mức lãi suất quá hạn trung bình của ít nhất ba ngân hàng tại địa phương (Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam...) để tính lại tiền lãi do chậm thanh toán cho đúng quy định của pháp luật.

Tòa án cấp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu phạt vi phạm hợp đồng của Công ty Việt Ý là có căn cứ, tuy nhiên việc tính lãi trên số tiền phạt vi phạm hợp đồng là không đúng. Tòa án cấp sơ thẩm còn tính cả tiền lãi của khoản tiền bồi thường thiệt hại là không đúng với quy định tại Điều 302 Luật Thương mại năm 2005.

“Nhìn chung, án lệ này giúp các cấp toà án có một tiếng nói chung và quan điểm thống nhất khi xem xét, đánh giá và xét xử các vụ án kinh doanh thương mại, qua đó tiết kiệm được thời gian, công sức và tiền bạc không những cho nhà nước mà còn giúp ích cho các pháp nhân - nhân tố linh hoạt và là trụ cột chính trong các hoạt động kinh tế”, luật sư Vũ Ngọc Chi nhận xét.

Việc Toà án tối cao ban hành án lệ kinh doanh thương mại này cũng giúp ích đáng kể cho các đương sự trước, trong và sau khi khởi kiện, hoặc cho các đương sự khi thương lượng, hoà giải, đàm phán trong các trường hợp có xảy ra mâu thuẫn khi giao dịch. Trong đó, mấu chốt vấn đề là các bên nhận thức rõ được quyền và nghĩa vụ của mình đến đâu để có ứng xử phù hợp, giảm thiểu những thiệt hại không đáng có .