Theo báo cáo của Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Cao Anh Tuấn, trong tháng 5/2021 (tính đến ngày 31/5), việc thực hiện thu ngân sách nhà nước do cơ quan thuế quản lý ước đạt 86.317 tỷ đồng, bằng 7,7% so với dự toán pháp lệnh, bằng 142% so với cùng kỳ năm 2020. Luỹ kế 5 tháng đạt 575.677 tỷ đồng, bằng 51,6% so với dự toán pháp lệnh, bằng 114,5% so với cùng kỳ năm 2020.
Số thu trong 5 tháng đầu năm nay đạt khá chủ yếu do tình hình kinh tế duy trì đà tăng trưởng từ cuối năm 2020, một số ngành, lĩnh vực có mức tăng trưởng khá như ngân hàng, chứng khoán, bất động sản, sản xuất lắp ráp ô tô...
Qua phân tích cho thấy, mặc dù từ 1/7/2020, ngành Thuế đã thực hiện tăng mức triết trừ gia cảnh, nhưng số thu từ thuế thu nhập cá nhân vẫn tăng và tập trung vào các khoản thu từ chứng khoán tăng 320% so với cùng kỳ, từ đầu tư vốn của cá nhân tăng 169% so với cùng kỳ, từ chuyển nhượng bất động sản tăng 183% so với cùng kỳ. Qua đó, góp phần làm số thuế thu nhập cá nhân tăng.
Khi giao dịch trên thị trường chứng khoán, ngoài các khoản phí giao dịch, phí lưu ký, nhà đầu tư sẽ chịu khoản thuế thu nhập cá nhân với mức 0,1% trên giá trị bán chứng khoán.
Theo Nghị định 126/2020/NĐ-CP có hiệu lực từ 5/12/2020, các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán còn bị áp thêm mức thuế 5% giá trị chuyển nhượng của phần cổ phiếu thưởng, cổ phiếu cổ tức. Đây có thể là một trong những lý do giúp mức thu thuế 5 tháng đầu năm 2021 từ thuế thu nhập giao dịch chứng khoán tăng mạnh.
Báo cáo của Yuanta Việt Nam cho biết, tính tới cuối tháng 5/2021, lượng tài khoản mở mới đạt 482.760, vượt số tài khoản mở mới cả năm 2020. Theo đó, thanh khoản trên thị trường chứng khoán tăng mạnh, giá trị giao dịch trung bình 5 tháng 2021 trên HOSE đạt hơn 17.500 tỷ đồng, tăng 4,1 lần so với 5 tháng 2020.
Dựa trên dữ liệu giao dịch 5 tháng đầu năm 2021 và 5 tháng đầu năm 2020, Yuanta Việt Nam tính toán, nếu chỉ tính riêng thị trường cở sở trên 3 sàn, số thu thuế từ các giao dịch này đã tăng tới 312%. Trong khi nếu xét cả thị trường phái sinh thì số thu thuế trong 5 tháng đầu năm 2021 tăng khoảng 310% so với cùng kỳ 2020. Do đó, với số công bố từ cục thuế khoản này là 320%, theo suy luận của Yuanta Việt Nam, khoảng 10% này là tới từ khoản đánh thuế 5% trên giá trị chuyển nhượng cổ phiếu thưởng, cổ phiếu cổ tức.
Tính tới cuối tháng 5/2021, lượng tài khoản mở mới đạt 482.760, vượt số tài khoản mở mới cả năm 2020
Theo Yuanta Việt Nam, khoản thu từ việc đánh thêm 5% thuế trên giá trị chuyển nhượng cổ phiếu thưởng, cổ phiếu cổ tức thực tế sẽ cao hơn con số đã nộp thuế, bởi từ đầu năm tới nay, rất nhiều doanh nghiệp thưởng cổ phiếu, chia cổ tức bằng cổ phiếu.
Theo số liệu thống kê, số cổ phiếu thưởng và trả cổ tức 5 tháng 2021 đạt hơn 1.579 triệu cổ phiếu, gấp gần 2 lần cùng kỳ 2020. Hiện tại còn khoản hơn 7.500 triệu cổ phiếu đang được các doanh nghiệp lên kế hoạch thưởng, chia cổ tức cổ phiếu trong năm 2021. Tuy nhiên, nguyên tắc đánh thuế 5% này sẽ phát sinh khi nhà đầu tư thực hiện bán cổ phiếu, nhiều nhà đầu tư nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức cổ phiếu vẫn chưa thực hiện giao dịch, nên các khoản thuế này chưa đóng.
Như vậy, khả năng trong thời gian tới, khoản thuế thu nhập đánh thêm 5% theo Nghị định 126 mới thực sự tăng mạnh. Còn với số liệu hiện tại, mức thuế thu nhập cá nhân thu từ chứng khoán tăng trưởng 320% so với cùng kỳ 2020 vẫn đóng góp phần lớn từ việc giao dịch tăng mạnh trong thời gian qua.
