Vị này bất ngờ vì nhiều DN kêu thủ tục bất nhất giữa các đơn vị hải quan, bất ngờ vì thời gian làm thủ tục hải quan giữa Hải quan Hà Nội và Hải quan Khu chế xuất Tân Thuận (TP. HCM) chênh nhau 4 tháng, bất ngờ vì DN kêu Hải quan Hà Nội và Hải quan Hải Dương xử lý cùng một việc với hai đề xuất khác nhau… Có cả bất ngờ với những câu hỏi không thể trả lời, vì chưa có văn bản hướng dẫn của cấp trên.
Chẳng riêng gì phía cơ quan quản lý nhà nước, các NĐT cũng bất ngờ không kém vì những thay đổi chính sách đột ngột dành cho họ. Giám đốc Công ty Công nghệ Sanlu Việt Nam bức xúc đăng đàn vì Công ty bắt đầu xuất khẩu từ năm 2004 mà mãi đến năm 2006 mới nhận được thông báo về mức thuế suất 5% cho sản phẩm của mình, kèm với thông báo truy thu thuế xuất khẩu trong hai năm. “Tại sao không thông báo cho chúng tôi từ khi đi vào hoạt động. Chúng tôi sẽ trả tiền, phải trả tiền, nhưng chúng tôi phải được trả lời tại sao một cách rõ ràng”, ông Li Min, Giám đốc Công ty kêu khổ.
Bà Chen Chiung Mei, Giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp Yang sin Việt Nam lại có cách phản ứng quyết liệt hơn khi quyết định tạm dừng hoạt động xuất khẩu sản phẩm nhôm hợp kim sau khi sản phẩm này bị điều chỉnh tăng mức thuế suất thuế xuất khẩu từ 0% lên 5% từ tháng 9/2008. Toàn bộ các hợp đồng Công ty này đã ký được chuyển sang cho công ty mẹ tại Đài Loan hỗ trợ thực hiện trước khi có được những ý kiến chính thức với kiến nghị giảm hoặc miễn thuế trong giai đoạn khó khăn này cho DN.
“Hiện tại, sản phẩm nhôm hợp kim chỉ có vài ba DN tại Việt Nam sản xuất. Trong lúc khó khăn hiện nay, việc thay đổi mức thuế suất khiến DN không dự liệu trước nên mọi việc trở nên khó khăn hơn”, bà Chen nói.
Trong điều kiện kinh tế bình thường, những bất ngờ này không DN nào muốn đón nhận. Hoạt động sản xuất, kinh doanh chỉ chuyển động bình thường khi được dựa trên tính dự báo được của hệ thống chính sách, tính toán được của các chi phí liên quan.
Trong bối cảnh bất ổn và khó lường hiện nay của nền kinh tế thế giới và của cả Việt Nam, các DN hơn bao giờ hết cần sự hỗ trợ về thủ tục, về chính sách, về khả năng dự báo trước. Không loại trừ một số chính sách buộc phải thay đổi, song vấn đề ở đây là cách thực hiện có lộ trình và tránh gây sốc cho đối tượng thực thi. Các bất ngờ kiểu như trên đang bị DN cho là “dội từ trên xuống” khiến họ trở tay không kịp, làm đậm thêm các khó khăn của mỗi DN. Và hệ quả là những phản ứng của DN gây bất ngờ trở lại cho chính các nhà hoạch định chính sách.
Cũng phải nhắc lại rằng, những than phiền là từ phía DN. Và việc xử lý, theo một quan chức của Tổng cục Hải quan, sẽ phải xem xét thực tiễn từ phía các cơ quan bị kêu để đảm bảo tính khách quan. Tuy nhiên, cái khó ở đây, không đơn giản để tìm ra được các địa chỉ bị kêu về thủ tục, vì chẳng DN nào chỉ rõ. Rất ít công chức hải quan bị xử lý sau những diễn dàn tố khổ như vậy…
Hiện tại, Tổng cục Hải quan đang rà soát lại hồ sơ hải quan để cân nhắc loại bỏ những giấy tờ không cần thiết. Hệ thống máy móc phục vụ hải quan điện tử sẽ được hoàn chỉnh thêm để đảm bảo hải quan điện tử phải nhanh hơn hải quan bình thường… Một số nghị định về giám sát hải quan, hải quan điện tử cũng đang được xây dựng lại. Kỳ vọng được đặt ra là đưa thủ tục hải quan và ngành hải quan sẽ dần ít bị nhắc tới hơn trong những than phiền từ DN. Tuy nhiên, vấn đề chính và khó rà soát, làm mới nhất chính là đội ngũ công chức thực hiện.
