Thị trường tỷ USD - miếng bánh ngon cho fintech
Ông Phạm Xuân Hòe, Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước) ước tính, doanh thu từ các fintech đến năm 2020 sẽ đạt khoảng 9 tỷ USD.
Giao dịch tài chính qua điện thoại di động ở Việt Nam đang phát triển bùng nổ, trở thành miếng bánh ngon cho các fintech khai phá, từ thanh toán, cho vay, chuyển tiền đến thu hộ, chi hộ…
Báo cáo của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước với Quốc hội mới đây cho thấy, số lượng giao dịch tài chính qua kênh điện thoại di động tăng 104,9% về số lượng giao dịch và tăng 155,3% về giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2018, cao gấp đôi tốc độ phát triển của khu vực.
Bên cạnh đó, dân số lên tới gần 97 triệu người (đứng thứ 15 trên thế giới), có 51 triệu người sử dụng điện thoại, một nửa là smartphone, 50 triệu người dùng Internet thường xuyên, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng thấp... đang là những cơ hội lý tưởng cho các fintech.
Đây cũng là nguyên nhân khiến hàng loạt fintech trong và ngoài nước thời gian qua đổ bộ vào thị trường Việt Nam, nhiều nhất là các ví điện tử. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, trong 3 năm qua, số lượng fintech đã tăng gần 4 lần. Hiện cả nước có hơn 150 fintech, trong khi 3 năm trước, con số này mới dừng lại ở 40.
Mặc dù vậy, theo các chuyên gia ngân hàng, sự phát triển của fintech ở Việt Nam chưa tương xứng với tiềm năng. Các fintech vẫn còn rón rén trong việc đưa ra sản phẩm, dịch vụ.
Sandbox chính là cách ứng xử của cơ quan nhà nước đối với những công nghệ mới. Không có sandbox, chúng ta không thể ứng xử với cái mới được, vì khung pháp lý thường đi sau thực tế. Thông điệp của NHNN là ủng hộ triển khai những cái mới. Tuy nhiên, phải cân bằng giữa phát triển với quản lý, không chỉ vì phát triển mà gây rủi ro cho xã hội.
Ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước)
Ông Dương Dũng Triều, Chủ tịch Hội đồng Thành viên FPT IS cho rằng, khó khăn đối với phát triển fintech ở Việt Nam không phải là công nghệ. “Công nghệ Việt Nam không thua kém thế giới, khó khăn là cơ chế chưa cho phép”, ông Triều nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Next Tech cho rằng, xây dựng cơ chế sandbox để thử nghiệm các chính sách cho mô hình kinh doanh, giải pháp công nghệ mới sẽ thúc đẩy phát triển.
“Muốn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bản thân chính sách, cơ chế cũng phải thoáng, mở và sáng tạo", ông Bình nhấn mạnh.
Một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay của các fintech là cho phép định danh điện tử (eKYC) và mở ví điện tử không cần tài khoản ngân hàng.
“Chìa khóa đầu tiên để ngân hàng, fintech cung cấp dịch vụ số là phải cho phép khách hàng định danh điện tử (eKYC), tức phải có khách hàng số. Tuy nhiên, quy định hiện hành vẫn yêu cầu khách hàng đến trực tiếp ngân hàng để mở tài khoản (KYC), muốn mở ví phải có tài khoản ngân hàng. Điều này khiến không chỉ fintech, mà ngay cả các ngân hàng cũng rất khó khăn trong việc mở rộng hoạt động, tìm kiếm khách hàng”, Chủ tịch HĐQT một ngân hàng cho biết.
Ủng hộ, nhưng cẩn trọng
Đáng mừng là hiện nay, quan điểm của Ngân hàng Nhà nước về fintech khá cởi mở. Từ năm 2017, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo fintech. Năm 2019, Ngân hàng Nhà nước cũng là bộ/ngành đầu tiên trình Chính phủ sandbox về lĩnh vực mình quản lý (Đề án về cơ chế quản lý hoạt động fintech).
Ông Nghiêm Thanh Sơn, Phó vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) cho biết: “Đối với sandbox, chúng tôi đặt ra yêu cầu, phạm vi, đáp ứng tiêu chí nhất định, cơ quan quản lý sẽ giám sát chặt chẽ hồ sơ của doanh nghiệp xin tham gia để kiểm soát rủi ro, tránh tác động cho người sử dụng cuối cùng”, ông Sơn nói.
Ngoài ban hành sandbox, Ngân hàng Nhà nước cũng đang tích cực tháo gỡ một số vướng mắc cho các fintech. Theo thông tin của Báo Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước đang sửa quy định theo hướng cho phép áp dụng eKYC, cho phép người dùng các ví điện tử được nạp tiền từ tiền mặt vào ví điện tử với một hạn mức nhất định…
Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Varun Mittal, Phó chủ tịch Hiệp hội Fintech Singapore, Giám đốc phụ trách tư vấn dịch vụ fintech của Công ty E&Y khu vực Đông Nam Á cho hay, nhiều quốc gia đã rất linh hoạt trong việc đưa ra cơ chế thử nghiệm fintech. Ví dụ, từ tháng 1/2020, Singapore sẽ triển khai dịch vụ thanh toán mới. Theo đó, tùy từng giao dịch, tùy quy mô ví điện tử mà cơ quan quản lý có cách quản lý khác nhau.
Ông Varun Mittal cho rằng, cơ quan quản lý Việt Nam nên vừa làm, vừa điều chỉnh chính sách. Thực tế, Singapore đã phải mất gần 2 năm mới đưa ra được mô hình quản lý fintech như hiện nay, sau nhiều lần sửa đổi, với mục tiêu vừa thúc đẩy kinh tế sáng tạo, vừa bảo vệ được khách hàng, vừa đề phòng các rủi ro về rửa tiền, trốn thuế…
