Năm 2025, thị trường đón thêm các “tân binh” bảo hiểm và nhiều kế hoạch rót vốn lập công ty bảo hiểm từ phía ngân hàng. Theo ông, thị trường bảo hiểm Việt Nam năm 2026 có còn là “miếng bánh” hấp dẫn đối với các nhà đầu tư?
Trong năm 2025, sau khi thị trường có thêm doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ là Công ty cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Kỹ Thương (Techcom Life) được thành lập, thì những ngày cuối năm xuất hiện thêm một công ty tái bảo hiểm - Công ty cổ phần Tái bảo hiểm Alpha - được Bộ Tài chính cấp phép.
 |
| Chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán |
Chưa kể các kế hoạch rót vốn thành lập công ty bảo hiểm của các ngân hàng. Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đã được cổ đông thông qua đề án thành lập Công ty TNHH MTV Bảo hiểm Phi nhân thọ ACB (ACBI) với vốn điều lệ dự kiến 500 tỷ đồng.
Trước đó, tháng 4/2025, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) đã trình cổ đông thông qua phương án góp vốn thành lập công ty con trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ, dự kiến vốn điều lệ 2.000 tỷ đồng.
Thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện nay và trong tương lai vẫn rất giàu tiềm năng bởi tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm còn thấp; tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm (phí bảo hiểm/GDP) chưa cao, nằm trong nhóm thấp của thế giới và chỉ bằng khoảng một phần tư so với các nước công nghiệp phát triển. Điều này cho thấy, dư địa tăng trưởng của thị trường còn lớn và tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm tại Việt Nam có thể tăng tối thiểu gấp 4 lần ngay cả trong điều kiện kinh tế không đổi, miễn là có chính sách quản lý hiệu quả.
Thêm vào đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam duy trì ổn định ở mức cao, đồng nghĩa điều kiện cần để doanh thu phí bảo hiểm tăng trưởng tốt là có và tương đối bền vững.
Như vậy, với hai động lực tăng trưởng nêu trên, hoàn toàn có cơ sở để nhận định, trong năm 2026, thậm chí trong vòng 20 năm tới, thị trường bảo hiểm Việt Nam vẫn là một “điểm đến” hấp dẫn của giới đầu tư tài chính.
Theo dự báo của Standard Chartered, GDP Việt Nam có thể duy trì mức tăng trưởng cao trong năm 2026, từ đó hỗ trợ lợi nhuận ngành ngân hàng tăng khoảng 18% nhờ tín dụng phục hồi và ROE (tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu). Tuy nhiên, nếu lạm phát hoặc lãi suất biến động, hiệu quả của bảo hiểm đầu tư liên kết có thể chịu tác động. Là chuyên gia kinh tế, ông đánh giá thế nào?
Dư địa tăng trưởng của thị trường còn lớn và tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm tại Việt Nam có thể tăng tối thiểu gấp 4 lần.
Về lý thuyết, lạm phát và lãi suất là những yếu tố bào mòn lợi nhuận của nhà đầu tư. Tuy nhiên, hoạt động đầu tư trong bảo hiểm liên kết đầu tư không đến từ nguồn vốn vay, nên không chịu tác động tiêu cực trực tiếp từ các yếu tố này. Ngược lại, chính hai yếu tố trên lại có thể mang đến tác động tích cực đối với hiệu quả triển khai sản phẩm liên kết đầu tư.
Thứ nhất, nếu trong bối cảnh lạm phát cao, cần xem lạm phát đến từ cầu kéo hay chi phí đẩy, bởi nền kinh tế tăng trưởng thì tất yếu xuất hiện lạm phát. Lạm phát cũng thúc đẩy nhu cầu đầu tư của người dân nhằm bảo toàn sức mua của tài sản tiết kiệm. Từ đó, nhu cầu tham gia đầu tư thông qua các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư sẽ gia tăng.
Thứ hai, nếu lãi suất ngân hàng tăng giúp thu nhập của các quỹ liên kết chung tích cực hơn, đem lại lợi ích đầu tư tốt hơn cho khách hàng. Tuy nhiên, điều này lại ngược lại với dòng sản phẩm liên kết đơn vị: lãi suất vay ngân hàng cao sẽ làm tăng chi phí của doanh nghiệp niêm yết, khiến lợi nhuận suy giảm, từ đó kéo giá cổ phiếu đi xuống, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của các quỹ đầu tư liên kết đơn vị.
Tổng thể cho thấy, tăng trưởng kinh tế và mở rộng tín dụng chắc chắn sẽ có lợi cho hoạt động đầu tư của cả quỹ liên kết chung và liên kết đơn vị, nhờ đó việc triển khai kinh doanh các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư sẽ hiệu quả hơn.
Dẫu vậy, thách thức lớn nhất của ngành không còn là tăng trưởng doanh thu hay mở rộng kênh phân phối, mà là xây dựng một hệ sinh thái niềm tin bền vững. Theo ông, hệ sinh thái này cần được ưu tiên xây dựng như thế nào?
Một trong những thách thức cần tập trung “gỡ” hiện nay là khôi phục niềm tin. Thị trường bảo hiểm Việt Nam đã trải qua một chu kỳ khủng hoảng thực sự ở cả hai mảng phi nhân thọ và nhân thọ. Biểu hiện rõ nhất là người dân không còn nhiều cảm tình và niềm tin đối với bảo hiểm xe máy, cũng như hoạt động tư vấn của đại lý bảo hiểm nhân thọ, đặc biệt là các hợp đồng được bán qua kênh ngân hàng. Điều này cho thấy, tăng trưởng hai chữ số chưa hẳn là trạng thái tốt; thị trường cần phát triển ổn định và lành mạnh, chứ không cần tăng trưởng nhanh.
Việc chạy theo tốc độ tăng trưởng khiến khâu giám sát bị lơ là, nhất là hoạt động tư vấn và giải quyết quyền lợi bảo hiểm. Trong kinh doanh, nếu khách hàng quay lưng thì đó là lỗi của doanh nghiệp, nhưng nếu khách hàng của hầu hết doanh nghiệp trong ngành cùng đánh mất niềm tin thì trách nhiệm thuộc về cả hệ thống quản lý.
Thực tế, tình trạng tuyển dụng ồ ạt và đào tạo “học gạo” để lấy mã số đại lý đã làm suy giảm chất lượng đội ngũ đại lý. Người chịu thiệt thòi chính là khách hàng - “tiền mất, tật mang”, niềm tin bị xói mòn. Thêm vào đó, việc chạy theo khoản phí trả trước (up-front) và hoa hồng cao đã khiến hệ thống ngân hàng tham gia sâu vào quá trình “bào khách”, khiến người dân đến ngân hàng vay vốn luôn lo sợ bị “gài” mua bảo hiểm.
Trong hai năm qua, nhiều giải pháp quyết liệt đã được triển khai để chấn chỉnh thị trường nhằm lấy lại niềm tin người dân. Những tín hiệu tích cực bước đầu đã xuất hiện: hoạt động tư vấn nghiêm túc hơn và những đại lý yếu kém dần rời ngành.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản khiến người dân chưa thể tin tưởng vào bảo hiểm, đặc biệt khi nhiều trường hợp sai phạm - như việc lừa chuyển đổi sổ tiết kiệm thành hợp đồng bảo hiểm nhân thọ - vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Nếu muốn lấy lại niềm tin, cần thể hiện rõ quyết tâm bảo vệ người tiêu dùng bảo hiểm đến cùng.
Hệ sinh thái “tin tưởng” phải bắt đầu bằng pháp trị, lấy pháp luật làm chuẩn mực tối quan trọng, đồng thời kiên quyết xử lý những hành vi làm tổn hại giá trị ngành và gây ảnh hưởng xấu đến quyền lợi khách hàng. Chỉ tuyên truyền thôi là chưa đủ, cần hành động triệt để.
Để khách hàng quay lại thị trường bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm cần “hy sinh” một phần lợi nhuận, gia tăng quyền lợi cho khách hàng và nâng cao minh bạch trên toàn hệ thống. Quan điểm của ông thế nào?
Điều này là chắc chắn. Không thể tạo ra hiệu quả tích cực nếu không chấp nhận hy sinh. Các doanh nghiệp bảo hiểm đã đến lúc phải giảm lợi nhuận để gia tăng quyền lợi cho khách hàng, đặc biệt là cải thiện trải nghiệm trong quá trình giải quyết quyền lợi bảo hiểm.
Một tiêu chí quan trọng cần được đánh giá là mức độ hài lòng của khách hàng đối với hoạt động chi trả quyền lợi bảo hiểm. Hiện nay, dù doanh nghiệp liên tục tuyên bố “lấy khách hàng làm trọng tâm”, nhưng hầu như chưa đơn vị nào thật sự quan tâm đến trải nghiệm của khách hàng trong quá trình chi trả quyền lợi.
Vẫn còn những trường hợp khách hàng bị chi trả chậm, không đúng hoặc chỉ nhận được thông điệp “nếu không hài lòng thì đi kiện”. Khách hàng không cần những buổi biểu diễn âm nhạc hay triển lãm nghệ thuật để gọi là chăm sóc khách hàng; họ tham gia bảo hiểm để được chi trả quyền lợi chính đáng.
Cần minh bạch hóa quy trình chi trả, công khai số liệu chi trả trên các kênh truyền thông, đồng thời thẳng thắn chia sẻ dữ liệu về tranh chấp và kết quả xử lý. Khi mọi thứ rõ ràng thì mới có thể nói tới chuyện củng cố niềm tin.
Và từ đây, thị trường bảo hiểm Việt Nam sẽ trở thành “điểm hẹn” hấp dẫn hơn nữa đối với giới đầu tư tài chính, không chỉ trong nước mà cả quốc tế - như đã từng.
