Bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực từ ngày 1/1/2021 có nhiều quy định liên quan lương, thưởng của người lao động.
Theo điều 104, hình thức thưởng không còn duy nhất là "tiền thưởng" như Bộ luật cũ mà được mở rộng "là tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc".
Bên cạnh đó, điều 94 quy định: Người sử dụng lao động không được hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết chi tiêu lương của người lao động. Người sử dụng lao động cũng không được ép buộc, chỉ định nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp mình hoặc của đơn vị khác.
Luật sư Phạm Thanh Bình (Giám đốc Công ty Luật Bảo Ngọc) nhận định Bộ luật mới đã mở rộng khái niệm thưởng trong doanh nghiệp.
"Các hình thức khác" có thể hiểu là chuyến du lịch, phiếu mua hàng... Điều này phù hợp với thực tế tại các doanh nghiệp hiện nay.
Đây có thể được coi như cách người sử dụng lao động khích lệ tinh thần làm việc, ghi nhận sự cống hiến.
Khoản thu nhập này khác biệt với tiền lương hàng tháng. Do đó, nội dung của điều 104 không mâu thuẫn với điều 94.
Bên cạnh quy định đa dạng hình thức thưởng, Bộ luật Lao động sửa đổi cũng quy định quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và phải công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
"Như vậy, tập thể người lao động có thể kiến nghị nếu cho rằng hình thức thưởng không hợp lý", luật sư Bình nêu quan điểm.
Theo luật sư, việc quy định thưởng bằng tiền hoặc hiện vật cũng có thể giúp doanh nghiệp trong tình trạng kinh doanh khó khăn, thua lỗ giảm bớt áp lực, gánh nặng về chi phí tiền thưởng cho người lao động.
Tuy nhiên, việc này cũng có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý người lao động, gây tâm lý chán nản bởi nhu cầu, sở thích của mỗi người khác nhau.
Thực tế, người lao động sẽ muốn được thưởng bằng tiền hơn bởi họ có thể chủ động mua sắm theo nhu cầu. Doanh nghiệp có thể dựa vào quy định thưởng này để "lách luật", đẩy các sản phẩm tồn kho, sản phẩm giá rẻ, kém chất lượng cho người lao động.
Do vậy, cơ quan chức năng cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể để tránh tình trạng doanh nghiệp, người sử dụng lao động "lách luật" dùng sản phẩm không đúng với giá trị tiền thưởng, gây thiệt hại cho người lao động.
