Cụ thể, các phiên thoái vốn nhà nước tại nhiều doanh nghiệp có hiệu quả hoạt động kinh doanh tốt, quy mô bán vốn lớn lại không thành công, trong khi đó, những phiên thoái vốn nhỏ, doanh nghiệp không mấy tên tuổi lại bán hết.
Liệu có gì bất hợp lý trong cách thoái vốn của SCIC và cần phải sớm có giải pháp điều chỉnh?
Số liệu của SCIC công bố cho biết, 9 tháng đầu năm 2019, SCIC bán vốn thành công tại 6 doanh nghiệp, chỉ đạt 7% kế hoạch về số lượng doanh nghiệp.
Nếu nhìn vào kế hoạch thoái vốn lên tới 108 doanh nghiệp của cả năm 2019, có thể thấy rằng, năm nay chắc chắn SCIC không thể hoàn thành kế hoạch năm về số lượng doanh nghiệp thoái vốn.
Về giá trị, SCIC không công bố cụ thể mục tiêu giá trị thoái vốn cần đạt được năm 2019, nhưng trong kế hoạch kinh doanh năm 2019 có đề cập doanh thu năm 2019 phấn đấu đạt 6.499 tỷ đồng.
Nhiều khả năng đây là con số chưa tính doanh thu thoái vốn các doanh nghiệp có quy mô lớn, vì nếu tính cả các doanh nghiệp này thì doanh thu 2019 của SCIC phải đạt trên 21.000 tỷ đồng.
Phân tích sâu hơn diễn biến các đợt thoái vốn của SCIC thời gian qua (tính đến hết tháng 10/2019), có thể thấy khá rõ những điểm đáng chú ý.
Chẳng hạn, có những doanh nghiệp từng được giới đầu tư đánh giá được thị trường mong chờ như Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Sa Giang (SGC), Dược Domesco (DMC), Vocarimex... được đem ra thoái vốn, nhưng đều không có nhà đầu tư đăng ký mua.
Trong khi đó, gần đây, các đợt thoái vốn doanh nghiệp nhỏ, ở địa phương lại được nhà đầu tư đăng ký mua hết và giá bán thành công đều cao hơn giá khởi điểm.
Đơn cử, phiên đấu giá cả lô 850.700 cổ phần nhà nước tại Công ty cổ phần Xi măng Tiên Sơn Hà Tây thành công với giá 11.300 đồng/CP, giá khởi điểm 11.260 đồng/CP.
Lô 655.088 cổ phần Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu công nghệ mới bán thành công giá 6.100 đồng/CP; phiên đấu giá Dược Lâm Đồng có 4 nhà đầu tư đăng ký mua, giá trúng là 31.000 đồng/CP, trong khi giá khởi điểm là 28.100 đồng/CP, số lượng cổ phần bán cả lô gần 2,5 triệu cổ phần, tổng giá trị lô cổ phần bán được là 77 tỷ đồng.
Hay phiên đấu giá 1,25 triệu cổ phần của Công ty cổ phần Vắc-xin và sinh phẩm Nha Trang, giá bán 15.500 đồng/CP, tổng giá trị cổ phần bán được là 19,3 tỷ đồng.
Tại sao lại có sự khác biệt trên, giám đốc tư vấn doanh nghiệp một công ty chứng khoán lớn cho rằng, nguyên nhân chính khiến nhiều đợt thoái vốn lớn của SCIC không thu hút nhà đầu tư là mức giá khởi điểm chưa phù hợp với thị trường. Đơn cử, giá khởi điểm đấu giá DMC là 119.600 đồng/CP, cao hơn 64% so với thị giá thời điểm đưa cổ phần ra đấu giá đang ở mức 72.900 đồng/CP, còn tại Sa Giang, giá khởi điểm là 111.700 đồng/CP. Cổ phiếu SGC có thị giá duy trì ở mức cao gần 130.000 đồng/CP, nhưng thanh khoản lại rất thấp, chỉ đạt vài nghìn đơn vị/phiên.
Giải thích cho việc xác định mức giá khởi điểm trên, ông Lê Song Lai, Phó tổng giám đốc SCIC cho hay, việc định giá doanh nghiệp theo các quy định mới là rất chặt chẽ, phải tính đủ, tính tối đa theo các phương pháp định giá dựa trên tiềm năng doanh nghiệp, chứ không đơn thuần theo phương pháp định giá tài sản.
Ngoài ra, SCIC còn phải tuân thủ quy định là giá khởi điểm không thấp hơn trung bình giá cổ phiếu trong ít nhất 30 phiên liên tục trước khi chọn thời điểm chốt giá.
Bởi thế, không khó hiểu khi nhiều cổ phiếu có giá khởi điểm rất cao so với thị giá cổ phiếu trên sàn, vốn đã được đánh giá ở mức cao do các yếu tố phi thị trường như trường hợp cổ phiếu SGC hay DMC.
Nhận thức rõ những khó khăn trong việc thoái vốn, từ quý I/2019, SCIC đã có công văn gửi Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 32 và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP, tham gia ý kiến vào Dự thảo Nghị định sửa đổi 2 văn bản này.
Tổng công ty cũng đã tổ chức các buổi làm việc trực tiếp, gửi công văn báo cáo các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp… đề nghị hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai các quy định mới về cơ chế bán vốn tại Nghị định số 32/2018/NĐ-CP...
Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét cho phép SCIC áp dụng cơ chế bán vốn đặc thù (hạ giá khởi điểm) quy định tại Nghị định số 151/NĐ-CP ngày 1/11/2013 về chức năng, nhiệm vụ và cơ chế hoạt động của SCIC đối với những doanh nghiệp đã triển khai bán vốn theo quy định tại Nghị định số 32/2018/NÐ-CP, nhưng không thành công.
Cho rằng cơ quan quản lý cần sớm tháo gỡ các nút thắt liên quan tới định giá cổ phần, xác định giá trị doanh nghiệp khi thoái vốn nhà nước, giới phân tích chứng khoán khuyến nghị, các đợt thoái vốn nhà nước phải mang tính thị trường.
Việc thoái vốn rất cần được thực hiện linh hoạt, chuyên nghiệp và bám sát nhu cầu thị trường để thu hút sức cầu. Có như vậy, mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ và mục tiêu thoái vốn, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước đang bước vào giai đoạn nước rút, trong khi các nhà đầu tư đang có nhiều cơ hội trong một thị trường có triển vọng sẽ còn “hạ giá”.
