Đầu tuần này, Thống đốc Kazuo Ueda đã sử dụng ngôn ngữ được nhiều nhà kinh tế cho là dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông đang chuẩn bị tăng lãi suất. Thị trường hoán đổi cũng đang định giá khả năng cao rằng BoJ lãi suất sẽ tăng lãi suất trong tháng này.
Sau nhiều năm lãi suất âm và mới chỉ kết thúc vào năm ngoái đã giúp các nhà đầu tư vay vốn giá rẻ để mua tài sản nước ngoài có lợi suất cao hơn, thị trường toàn cầu hiện đang chuẩn bị cho hậu quả từ việc chi phí vay của Nhật Bản tăng cao.
Phát biểu của Thống đốc Ueda đã tác động như thế nào đến thị trường?
Sau phát biểu của Thống đốc Ueda đầu tuần này, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 2 năm đã đạt mức cao nhất trong 17 năm, trong khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm đạt 1,94% vào thứ Năm (4/12). Đồng yên đã tăng khoảng 1% trong tuần này.
Thị trường trái phiếu toàn cầu đã cảm nhận được tác động lan tỏa, với lợi suất trái phiếu chính phủ Đức kỳ hạn 10 năm tăng 0,06 điểm phần trăm và lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng 0,08 điểm phần trăm trong ngày 4/12.
 |
Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm của Nhật Bản, Đức và Mỹ |
Sự biến động này đã gợi nhớ đến những biến động hồi đầu năm khi những lo ngại về nhu cầu đối với trái phiếu chính phủ dài hạn của Nhật Bản làm gia tăng thêm những lo ngại về sự mất cân bằng giữa cung và cầu trái phiếu chính phủ trên toàn cầu.
“Bài học rút ra từ những đợt bán tháo trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) thực sự quan trọng đối với thị trường trái phiếu toàn cầu… Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản càng cao, các nhà đầu tư nội địa của Nhật Bản càng có động lực bán ra các khoản nắm giữ ở nước ngoài và mang tiền về nước. Sự lây lan sau đó có thể nhanh chóng lan ra ngoài Nhật Bản”, Mike Riddell, nhà quản lý quỹ tại Fidelity International cho biết.
Tại sao giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên lại quan trọng?
Thử nghiệm lâu dài của Nhật Bản với lãi suất cực thấp và sự ổn định tương đối của đồng yên đã biến nước này thành trung tâm của một trong những giao dịch chênh lệch lãi suất lớn nhất thế giới, trong đó các nhà đầu tư vay bằng đồng yên để tài trợ cho các khoản đầu tư vào tài sản có lợi suất cao hơn ở nước ngoài.
Ước tính về quy mô và phạm vi của giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên rất khác nhau nhưng nó được xem là yếu tố góp phần thúc đẩy đà tăng giá trên các thị trường tài chính chính thống như cổ phiếu và trái phiếu cũng như các thị trường mới nổi, bất động sản, tín dụng tư nhân và nghệ thuật.
Các nhà đầu tư sử dụng giao dịch chênh lệch lãi suất đặc biệt nhạy cảm với mức độ biến động tiền tệ cao và kỳ vọng thay đổi nhanh chóng về động thái lãi suất của các ngân hàng trung ương. Vì vậy, họ rất chú ý tới phát biểu của Thống đốc Ueda và kỳ vọng ngày càng tăng về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất.
“Nhật Bản chắc chắn là nguồn tiết kiệm cho phần còn lại của thế giới. Nếu bất kỳ dòng tiền nào trong số đó quay trở lại thị trường nội địa, chúng ta sẽ thấy hiệu ứng lan tỏa này trên toàn cầu”, Michael Langham, nhà kinh tế học về thị trường mới nổi tại Aberdeen cho biết.
Điều này có thể có ý nghĩa gì đối với thị trường Nhật Bản và toàn cầu?
Việc BoJ tăng lãi suất vào tháng 7/2024 đã dẫn đến cú sụp đổ trong một ngày tồi tệ thứ hai trong lịch sử của thị trường chứng khoán Nhật Bản - một sự sụp đổ 12% mà các nhà giao dịch cho rằng có liên quan đến việc các giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên bị thu hồi. Đồng yên đã tăng giá mạnh trong khi chỉ số S&P 500 của Phố Wall bị bán tháo.
Nhật Bản là chủ nợ lớn của thế giới, vượt qua Trung Quốc trở thành quốc gia nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ lớn nhất. Một số nhà đầu tư lo ngại rằng lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản tăng có thể gây ra sự hồi hương vốn của Nhật Bản và gây ra biến động trên thị trường trái phiếu Mỹ và các thị trường lớn khác.
Điều này diễn ra trong bối cảnh các nhà đầu tư toàn cầu lo ngại về nhu cầu từ các bên mua truyền thống như quỹ hưu trí và công ty bảo hiểm nhân thọ đối với trái phiếu chính phủ dài hạn, vào thời điểm các quốc gia giàu có phát hành trái phiếu kỷ lục và sau khi các ngân hàng trung ương phần lớn đã thu hẹp các chương trình mua trái phiếu thời đại dịch.
“Lãi suất địa phương tăng đang thu hút vốn về Nhật Bản… Đối với các quốc gia nước ngoài, việc thiếu người mua trái phiếu vào thời điểm không thể tệ hơn”, James Novotny, Giám đốc đầu tư tại Jupiter, cho biết.
Ngoài ra, một số người khác cũng lo ngại rằng những biến động như vậy trên thị trường trái phiếu có thể lan sang các loại tài sản khác.
Manish Kabra, chiến lược gia cổ phiếu Mỹ tại Société Générale cho biết, “động thái cứng rắn từ BoJ là mối đe dọa lớn hơn đối với thị trường chứng khoán Mỹ so với Fed hay chính sách đối nội của Mỹ", do khả năng lây lan sang lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ.
Ngoài ra, ông cho biết việc lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm tăng 1 điểm phần trăm có thể sẽ khiến S&P 500 giảm 10-12%, khiến biến động thị trường trái phiếu trở thành một trong những rủi ro lớn nhất đối với triển vọng lạc quan của ông trong năm tới.
Tuy nhiên, không phải ai cũng cho rằng thị trường toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng lớn như vậy. Bất chấp đà tăng trong đầu tuần này, đồng yên đã suy yếu trong những tháng gần đây, trong khi những thay đổi về lãi suất tương đối sau khi tính đến chi phí phòng ngừa rủi ro có thể đồng nghĩa với việc trái phiếu nước ngoài vẫn giữ được sức hấp dẫn.
Quỹ hưu trí Chính phủ Nhật Bản (GPIF) được yêu cầu duy trì một cơ cấu phân bổ rất chặt chẽ và hầu như không thay đổi với 25% danh mục đầu tư dành cho trái phiếu nước ngoài. Nhiều quỹ hưu trí nội địa khác cũng tuân theo cơ cấu phân bổ này của GPIF. Vì vậy, khó có khả năng xảy ra một đợt điều chỉnh phân bổ lớn và bất thường trong thời gian ngắn.
"Tôi không cho rằng sẽ có một đợt bán tháo hàng loạt do BoJ tăng lãi suất", Vincent Chung, nhà quản lý danh mục đầu tư trái phiếu tại T Rowe Price cho biết.
Theo Max Kettner, chiến lược gia trưởng về đa tài sản tại HSBC, tình hình hiện nay khác với những biến động của thị trường năm ngoái.
"Năm nay, các nhà đầu cơ đã nắm giữ vị thế mua ròng kỷ lục đồng yên, do đó, rủi ro về việc thu hồi các giao dịch chênh lệch lãi suất đáng kể như chúng ta đã thấy vào mùa hè năm 2024 là rất hạn chế", ông cho biết.
