Quyết tâm của chính sách: Năm 2020, tất cả các ngân hàng phải lên sàn
Đề án “Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025” được Thủ tướng phê duyệt cuối tháng 2/2019 đã đề ra một loạt giải pháp cơ cấu lại thị trường. Trong đó, việc bắt buộc các ngân hàng thương mại (NHTM) lên sàn là một trong các biện pháp nhằm thúc đẩy sự minh bạch của ngành và đa dạng cơ sở hàng hóa trên thị trường chứng khoán. Cụ thể, Đề án yêu cầu đến hết năm 2020, các ngân hàng phải hoàn tất việc thực hiện việc niêm yết, đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn chứng khoán.
Yêu cầu “lên sàn” đối với các cổ phiếu ngân hàng đã được đề ra trước đó tại Chiến lược phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến 2030 được Thủ tướng phê duyệt hồi tháng 8/2018.
Theo đó, một trong các mục tiêu của ngành ngân hàng đến 2020 là hoàn thành việc niêm yết cổ phiếu của các NHTM cổ phần trên thị trường chứng khoán, nghĩa là niêm yết trên Sở GDCK TP. HCM (HOSE) hoặc Sở GDCK Hà Nội (HNX), mà không còn được đăng ký giao dịch trên UPCoM. Trước đó, năm 2015, Thông tư 180/2015 của Bộ Tài chính yêu cầu các ngân hàng phải đưa cổ phiếu lên sàn UPCoM vào cuối năm 2016. Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã nhiều lần có công văn nhắc nhở về chủ trương, lộ trình tất cả NHTM lên sàn, nhưng thực tế vẫn còn khá nhiều ngân hàng chưa thực hiện đúng theo lộ trình.
OCB, Nam A Bank, VIB, LienVietPostBank lỡ hẹn niêm yết và chuyển sàn giao dịch từ HNX sang HOSE như kế hoạch đưa ra đầu năm nay. Tại kỳ đại hội năm nay, HĐQT OCB, Nam A Bank đã trình lên cổ đông thông qua việc gia hạn thời hạn về việc chốt danh sách cổ đông để làm thể tục đăng ký, lưu ký chứng khoán tập trung tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và đăng ký giao dịch trên sàn.
Với OCB, Ngân hàng đã có kế hoạch niêm yết trong 2 năm qua sau khi trình cổ đông thông qua và tại kỳ đại hội năm nay, Chủ tịch HĐQT OCB - ông Trịnh Văn Tuấn cho hay, Ngân hàng sẽ niêm yết trên HOSE, bỏ qua bước lên sàn UPCoM. Do điều kiện thị trường cuối năm 2018 không mấy thuận lợi, OCB đã tạm hoãn lại kế hoạch này. Theo ông Tuấn, Ngân hàng sẽ xem xét tình hình để triển khai sớm kế hoạch niêm yết cuối năm nay.Tuy nhiên, trước khi niêm yết, OCB sẽ chốt tỷ lệ bán cổ phần cho nhà đầu tư ngoại. Hiện room dành cho nhà đầu tư nước ngoại tại OCB còn khá lớn và hiện mới có một quỹ đầu tư thuộc Tập đoàn Vina Capital nắm tỷ lệ 5% tại nhà băng này.
Dù cho biết sẽ lên sàn cuối năm nay, nhưng cho đến đầu tháng 11/2019, OCB vẫn chưa có động thái chuẩn bị cho kế hoạch niêm yết. Về vấn đề này, lãnh đạo OCB cho biết, việc niêm yết phải chọn thời điểm thị trường thích hợp, đảm bảo được quyền lợi tốt nhất cho các cổ đông. Hiện cổ phiếu OCB giao dịch trên thị trường tự do ở mức 15.000 đồng/cổ phiếu.
Kế hoạch niêm yết cổ phiếu của Nam A Bank trên sàn chứng khoán năm nay khả năng cũng bị lùi lại. Ngày 24/10/2018, Nam A Bank đã chốt danh sách cổ đông chuẩn bị lên sàn UPCoM. Nhưng ngay sau đó, HĐQT Ngân hàng ký thông báo gửi cổ đông về việc thay đổi ngày chốt danh sách. Đại diện Nam A Bank cho biết, sẽ thông báo ngày chốt danh sách cổ đông mới đến cổ đông trong thời gian sớm nhất.
Tại Đại hội cổ đông thường niên 2019, Nam A Bank đã trình cổ đông thông qua kế hoạch niêm yết trên sàn chứng khoán trong năm nay. Tổng giám đốc Nam A Bank - ông Trần Ngọc Tâm chia sẻ, năm nay, Ngân hàng sẽ niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán chính thức và bán cổ phần cho nhà đầu tư ngoại. Tuy nhiên, tới thời điểm này, Nam A Bank chưa công bố có lộ trình niêm yết cụ thể.
Một số ngân hàng khác như VIB, LienVietPostBank…, lại muốn chuyển sang niêm yết trên HOSE thay vì niêm yết trên sàn HNX, hay đăng ký giao dịch trên UPCoM. Tuy nhiên, kế hoạch chuyển sàn cũng chưa có động tĩnh gì mới và khả năng khó kịp trong năm nay.
Ngân hàng chờ thị trường tốt, chờ chốt cổ đông ngoại mới… lên sàn
Niêm yết, các ngân hàng thường hướng đến mục tiêu nâng cao thanh khoản cổ phiếu, minh bạch trong hoạt động kinh doanh và là cơ hội thu hút thêm nhà đầu tư mới khi cổ phiếu của ngân hàng gia nhập với khối cổ phiếu “vua” trên sàn. TPBank, HDBank, Techcombank… đã nhìn thấy được cơ hội khi thị trường khởi sắc và cổ phiếu “vua” tăng điểm, nên sớm niêm yết cổ phiếu trên sàn.
Tuy nhiên, trước khi lên sàn, các nhà băng này đã tranh thủ chốt room ngoại, huy động thêm vốn. Ở các ngân hàng khác, tiến độ niêm yết đang có dấu hiệu chững lại vì nhiều lý do, trong đó lý do trọng yếu là thị trường chứng khoán chưa rõ xu hướng, ảnh hưởng đến chuyển động của giá cổ phiếu nói chung, cổ phiếu ngân hàng nói riêng.
Mặt khác, các ngân hàng quy mô vừa và nhỏ thường có mong muốn hút thêm vốn ngoại, nâng cao năng lực tài chính trước khi đưa cổ phiếu giao dịch trên sàn chứng khoán tập trung. Tại Nam A Bank, ngân hàng này vừa được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận tăng vốn lên 3.890 tỷ đồng thông qua việc chia cổ tức. Theo kế hoạch của HĐQT Nam A Bank, nhà băng này sẽ tiếp tục tăng vốn lên 5.000 tỷ đồng trong thời gian tới, trong đó có việc bán cổ phần cho nhà đầu tư ngoại. Như vậy, khả năng Nam A Bank sẽ chốt room ngoại trước khi niêm yết trên sàn HOSE.
Về đối tác chiến lược nước ngoài, khả năng OCB sẽ sớm chốt trong năm nay hoặc đầu năm tới. Ngân hàng này cũng có kế hoạch tăng thêm vốn điều lệ sau khi hoàn tất tăng vốn điều lệ lên 7.898 tỷ đồng mới đây (OCB đã phát hành gần 130 triệu cổ phiếu để trả cổ tức cho cổ đông với tỷ lệ 20%). Theo thông tin từ Ban lãnh đạo OCB, ngân hàng này sẽ trình cổ đông và Ngân hàng Nhà nước kế hoạch phát hành thêm cổ phiếu để tăng thêm vốn vào cuối năm nay, trong đó không loại trừ khả năng OCB sẽ bán cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài trước, sau đó mới xúc tiến các thủ thục niêm yết trên sàn chứng khoán.
Chủ tịch HĐQT OCB cho hay, đã có nhiều nhà đầu tư nước ngoài đặt vấn đề hợp tác với OCB, song để tìm được đối tác phù hợp với chiến lược phát triển của Ngân hàng thì đòi hỏi một quá trình tìm hiểu kỹ lưỡng. Cách đây không lâu, OCB đã chia tay đối tác ngoại lâu năm là Tập đoàn BNP Paribas (Pháp) khi nhà đầu tư ngoại này thoái hết hơn 74,705 triệu cổ phiếu OCB, tương đương 18,68% vốn. BNP Paribas trở thành cổ đông chiến lược OCB từ ngày 22/2/2008 với sở hữu ban đầu là 10%. Ba năm sau đó, BNP Paribas nâng tỷ lệ sở hữu lên 20%.
LienVietPostBank cũng muốn chốt room ngoại trước khi chuyển sang niêm yết trên HOSE, thay vì giao dịch UPCoM. Ngân hàng đã khóa room ngoại xuống còn 5% để đàm phán bán 25% vốn cho đối tác ngoại, sau đó mới niêm yết trên sàn HOSE.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng như Chiến lược của ngành ngân hàng, đến năm 2020 là hoàn thành việc niêm yết cổ phiếu của các NHTM cổ phần trên thị trường chứng khoán. Thế nhưng, ngoài các ngân hàng đã có mặt trên sàn (gần 20 mã gồm CTG, BID, ACB, VCB, EIB, STB, SHB, MBB, TPB, VPB, HDB, NVB, TCB, VIB, KLB, LPB, BAB, VBB), còn khá nhiều ngân hàng vẫn chưa xuất hiện. Sau làn sóng lên sàn đầu năm 2018 với những cái tên HDB, TPB, TCB..., mảng lên sàn của cổ phiếu ngân hàng có vẻ im ắng. Nhiều ngân hàng khác như Viet Capital Bank, Saigonbank, ABBank, VietA Bank… có kế hoạch đưa cổ phiếu lên sàn đăng ký giao dịch, nhưng hiện vẫn chưa thực hiện.
Về diễn biến giá cổ phiếu, chuyên gia Phan Dũng Khánh nhận định, cổ phiếu “vua” đã giảm so với đầu năm, nhất là những cổ phiếu ngân hàng chào sàn trong thời gian gần đây. Nhiều nhà đầu tư đã nhận ra rằng, không hẳn cổ phiếu “vua” là tốt, cũng có mã có tiềm năng tăng trưởng, cũng có mã không. Tuy nhiên, với các ngân hàng, việc lên sàn trong năm 2020 đã là lộ trình bắt buộc, khi thực tế đây là con đường để cải thiện sự minh bạch, tiếp cận các cơ hội nâng cao năng lực tài chính, mở rộng tín dụng…, nên những ngân hàng còn lại không thể mãi chần chừ.
