Quạt phun sương sở hữu thiết kế tương tự một chiếc quạt máy thông thường, tuy nhiên được bổ sung thêm hệ thống cấp nước. Quá trình làm mát của nó dựa trên nguyên lý bay hơi của nước, khi chúng được bơm từ bình chứa lên để phun ra phía trước hệ thống cánh quạt với áp suất cao. Dưới áp suất và hệ thống vòi phun, nước chuyển thành dạng sương và nhanh chóng bốc hơi theo luồng gió thổi ra, giúp hạ nhiệt độ và làm ẩm không khí.
Quạt điều hòa cũng hoạt động trên nguyên lý bay hơi của nước, tuy nhiên, toàn bộ quá trình được thực hiện bên trong thân máy chứ không phải ngoài môi trường như quạt phun sương. Nước được hút lên tấm làm mát, sau đó luồng không khí nóng từ bên ngoài được thổi qua khu vực này làm giảm nhiệt độ không khí, trước khi đưa trở lại môi trường. Với kết cấu trong, thiết bị có thể sở hữu thêm các tính năng bổ trợ như làm sạch không khí, bổ sung ion âm...
Phòng diện tích nhỏ, thoáng đãng thì dùng quạt phun sương, còn phòng to kín thì nên sử dụng quạt điều hòa.
Về điểm chung, cả hai loại thiết bị đều có tác dụng làm mát không khí, tăng cường độ ẩm, dễ di chuyển trong phòng, có thể điều khiển từ xa. Mức giá và năng lượng tiêu thụ cũng thấp hơn nhiều so với điều hòa không khí, chỉ từ 50 đến 130W.
Tuy nhiên, xét về các khía cạnh chi tiết, chúng cũng có nhiều điểm khác biệt.
Về thiết kế, quạt phun sương thường có kích thước nhỏ hơn, dễ điều chỉnh độ cao như một chiếc quạt cây, phù hợp với các phòng có diện tích từ 10 đến 12 m2 và các không gian đa dạng (trên giường, dưới đất..). Trong khi đó, quạt điều hòa thường có kích thước lớn, không điều chỉnh được độ cao mà chỉ phù hợp với không gian sinh hoạt thấp (sàn nhà, bàn ghế thấp...), kích thước phòng phù hợp với quạt điều hòa từ 25 đến 30 m2.
Về tính năng, quạt phun sương thường có công suất nhỏ, không phát ra tiếng ồn cao, một số mẫu có thể đuổi muỗi. Trong khi đó, quạt điều hòa ồn hơn khi sử dụng, bù lại, thiết kế của máy cho phép có thêm một số tính năng như làm sạch không khí, tăng cường ion âm. Bình chứa nước của quạt phun sương cũng nhỏ hơn (trên dưới 3 lít) so với quạt điều hòa (10-15 lít).
Về hiệu quả sử dụng và giá tiền, quạt phun sương trên thị trường hiện này có giá trung bình từ 2 đến 3 triệu đồng, với khả năng làm giảm nhiệt độ từ 3 đến 5 độ C. Trong khi đó, quạt điều hòa có giá từ 2 đến 7 triệu đồng, có thể giảm nhiệt độ phòng từ 6 đến 7 độ C, tùy điều kiện phòng.
Một số thiết bị được quảng cáo là có thể hạ nhiệt tới 15 độ C, điều này chỉ là số liệu trong điều kiện lý tưởng và không thể duy trì trong thời gian dài, đặc biệt trong điều kiện khí hậu thường xuyên có độ ẩm cao như ở Việt Nam. Khi độ ẩm không khí càng lên cao, hiệu quả làm mát cũng giảm đi tương ứng.
Khi nào nên mua quạt phun sương, quạt điều hòa
Người dùng nên cẩn trọng khi sử dụng cả quạt điều hòa lẫn quạt phun sương để bảo vệ sức khỏe bản thân và đồ nội thất trong gia đình.
Tiêu chí gần như duy nhất và quan trọng nhất khi chọn mua quạt phun sương, quạt điều hòa là điều kiện phòng.
Với căn hộ, hoặc phòng có không gian mở thoáng đãng, nhiều khu vực ngồi hay nằm, quạt phun sương là thiết bị phù hợp bởi khả năng linh hoạt trong di chuyển, cũng như tính năng đuổi muỗi hỗ trợ.
Với phòng kín, diện tích lớn, quạt điều hòa là thiết bị phù hợp hơn bởi nó có thể làm mát không khí trong thời gian ngắn và có tác dụng lọc sạch bằng các tính năng như tạo ozone, tạo ion âm...
Tuy nhiên, dù sử dụng quạt điều hòa hay quạt phun sương, người dùng cũng cần đặc biệt chú ý hạn chế để trong phòng nhiều thiết bị điện tử, đồ nội thất bằng ván ép, đồ da... bởi hai loại quạt này mang lại độ ẩm cao trong không khí, dễ sinh ra nấm mốc hay vi khuẩn có hại. Ngoài ra, độ ẩm quá cao trong không khí cũng có thể là nguyên nhân gây ra một số bệnh về đường hô hấp, dị ứng hay bệnh ngoài da.
