Báo cáo tình hình kinh tế tài chính quý I và dự báo cả năm 2018 vừa được Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia (UBGS) công bố gần đây cho rằng, về cơ bản lạm phát quý I được kiểm soát chặt chẽ. Theo đó tháng 3/2018, CPI giảm 0,27% so với tháng trước, tăng 2,66% so với cùng kỳ năm ngoái và tăng 0,97% so với đầu năm. CPI bình quân ba tháng đầu năm 2018 so với cùng kỳ năm trước tăng 2,82%.
Lạm phát cơ bản duy trì ổn định, tăng 1,38% so với cùng kỳ năm 2017, thấp hơn mục tiêu đề ra trong năm là 1,6% - 1,8%. Các yếu tố làm CPI quý I tăng chủ yếu vẫn là do biến động tăng của các hàng hóa thiết yếu và nhóm hàng hóa dịch vụ công do nhà nước quản lý như giá dịch vụ y tế tăng 29,13%; nhóm giao thông tăng 2,97%; giá nhà ở, vật liệu xây dựng tăng 2,96% so với cùng kỳ năm ngoái.
Dự báo lạm phát cả năm 2018, UBGS cho rằng, nếu không có yếu tố đột biến thì lạm phát sẽ ở mức 3,5% - 3,8%, thấp hơn so với mục tiêu lạm phát 4% năm nay. Các yếu tố đột biến ở đây chủ yếu là khả năng điều chỉnh tăng giá các nhóm hàng hóa thiết yếu và dịch vụ công như điện, xăng dầu, các dịch vụ y tế, giáo dục. Bởi trên thực tế, giá các mặt hàng này được điều chỉnh tăng từ năm ngoái là những nguyên nhân chính làm tăng lạm phát cao hơn trong các tháng đầu năm nay.
Cụ thể, theo tính toán của UBGS, giá điện tăng 6,08% từ cuối năm 2017 đã góp phần làm CPI năm 2018 tăng khoảng 0,1 điểm phần trăm, giá thực phẩm đã tăng 1,2% so với đầu năm, khiến CPI tăng 0,27 điểm phần trăm. Tính toán của cơ quan này cho thấy, nếu giá thực phẩm tăng tương đương với mức tăng 1,5% của năm 2015 và 3,5% trong năm 2016 sẽ làm lạm phát tăng 0,4 - 0,7 điểm phần trăm.
Bên cạnh đó, yếu tố giá hàng hóa phi năng lượng sẽ không gây nhiều áp lực lên lạm phát do tốc độ tăng giá hàng hóa thế giới năm 2018 được dự báo sẽ thấp hơn năm 2017. Tuy nhiên, nếu giá dầu thô tăng khoảng 15% - 17% lên mức 60 - 62 USD/thùng sẽ góp phần làm cho giá giao thông tăng khoảng 5% - 7% so với năm trước, khiến CPI tổng thể tăng khoảng 0,5 - 0,7 điểm phần trăm.
Như vậy, tính một cách tổng thể, UBGS cho rằng, dư địa lạm phát còn lại để điều chỉnh giá dịch vụ công trong năm 2018 là 1 - 1,2 điểm phần trăm. Nếu năm 2018, giá điện không tăng, giá dịch vụ y tế và giá giáo dục chỉ tăng 40% - 60% so với mức tăng của hai nhóm ngành này trong năm 2017 thì lạm phát sẽ ở mức 3,5% - 3,8% so cùng kỳ, tức là vẫn trong tầm kiểm soát.
Cùng chung nhận định này, song Tổng cục Thống kê vẫn đặc biệt lưu ý ngoài tác động từ tăng giá điện, cần cẩn trọng với khả năng lạm phát tiềm ẩn nguy cơ tăng cao hơn mục tiêu Quốc hội đã đặt ra do một yếu tố khác là giá xăng.
Theo dự báo của Tổng cục Thống kê, giá xăng dầu thế giới có xu hướng tăng cao, dự báo có thể đạt mức từ 70 - 80 USD/thùng từ nay tới cuối năm, có thể tác động tăng giá xăng trong nước. Bên cạnh đó, việc Bộ Tài chính đang khá mạnh tay đề xuất tăng thuế bảo vệ môi trường đánh vào xăng dầu cũng là một yếu tố có khả năng làm tăng giá xăng, từ đó ảnh hưởng tới giá cả hàng hóa thị trường, bởi giá xăng là đầu vào rất quan trọng của hoạt động sản xuất - kinh doanh.
Theo phân tích của Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia, tăng thuế môi trường trong thời điểm này sẽ tạo ra nhiều tác động tiêu cực và hệ lụy tới nền kinh tế. Theo đó, cùng với những tác động làm giảm tăng trưởng GDP dự báo có thể tới 0,9%, thì tăng thuế môi trường chắc chắn sẽ góp phần làm tăng chỉ số giá tiêu dùng, đẩy lạm phát tăng cao. Thậm chí, độ trễ ảnh hưởng của những tác động tiêu cực này sẽ còn kéo dài tới các năm tiếp theo, làm giảm tốc độ tăng trưởng so với mục tiêu mà Chính phủ đang đặt ra.
Liên quan tới giá xăng, một động thái đáng chú ý gần đây là Liên Bộ Công thương - Tài chính đã quyết định điều chỉnh tăng giá toàn bộ mặt hàng xăng dầu trong kỳ điều hành xăng dầu ngày 7/4 vừa qua, trong đó giá xăng E5 RON92 được điều chỉnh tăng thêm tới 592 đồng/lít.
Nhận định về động thái này, TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, giá xăng dầu từng kỳ điều hành có thể tăng hoặc giảm nhẹ, tuy nhiên trong năm nay, giá xăng dầu dự báo sẽ không có biến động mạnh, thị trường tương đối ổn định, dó đó sẽ không ảnh hưởng tới mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% cả năm 2018.
