Thống đốc các bang vùng Đông Bắc nước Mỹ do New York dẫn đầu, hôm 13/4 đạt thỏa thuận hợp tác mở cửa trở lại các hoạt động kinh doanh, còn các bang California, Oregon và Washington cũng đạt được thỏa thuận tương tự cùng ngày, sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố việc kích hoạt lại nền kinh tế Mỹ là do ông quyết định.
Thống đốc bang New York Andrew Cuomo cho biết ông đã hợp tác với 3 người đồng cấp ở các bang lân cận, gồm New Jersey, Connecticut, Delaware, Pennsylvania và Rhode Island để đưa ra chiến lược tốt nhất cho việc nới lỏng các biện pháp cách ly tại nhà được áp dụng suốt tháng qua để hạn chế dịch Covid-19 lây lan.
Trong khi đó, bang Massachusetts cho biết họ đã tham gia liên minh Bờ Đông.
“Giải quyết vấn đề y tế cộng đồng và nền kinh tế: Cái nào là ưu tiên hàng đầu? Phải là cả hai”, Thống đốc bang New York Andrew Cuomo phát biểu trong cuộc đàm thoại mở với 5 thống đốc khác.
Ba bang ven bờ biển Thái Bình Dương cũng tuyên bố đã lên kế hoạch chung để gỡ bỏ các biện pháp giãn cách xã hội, nhưng lãnh đạo các bang này cho biết họ cần thấy được dấu hiệu suy yếu của dịch bệnh trước khi mở cửa trở lại các hoạt động kinh tế trên diện rộng.
Tất cả 10 thống đốc bang bắt tay kích hoạt lại hoạt động kinh tế đều là thành viên phe Dân chủ, ngoại trừ Thống đốc bang Massachusetts Charlie Baker. Tuy nhiên, họ không đề ra lộ trình cụ thể để gỡ bỏ các lệnh cách ly xã hội vốn đã khiến hầu hết 100 triệu ở các bang này đang nhàn rỗi.
Nhưng họ nhấn mạnh rằng quyết định thời điểm và cách thức kích hoạt lại các hoạt động kinh doanh không thiết yếu, cùng với việc mở cửa lại trường học và các trường đại học, sẽ đặt ưu tiên hàng đầu là sức khỏe của người dân và dựa vào khoa học nhiều hơn là chính trị.
Tuyên bố của lãnh đạo các bang được đưa ra sau khi dịch Covid-19 có dấu hiệu đạt đỉnh tại Mỹ. Ít nhất 1.500 người tại Mỹ tử vong vì dịch Covid-19 hôm 13/4, thấp hơn nhiều so với con số khoảng 2.000 chết mỗi ngày vì dịch trong tuần trước. Trong khi đó, số ca mắc Covid-19 mới hôm 13/4 đứng ở mức 23.000, giảm mạnh so với ngưỡng 30.000 - 50.000 ca mắc mới mỗi ngày trong tuần trước.
Tổng thống Donald Trump, ứng viên tranh cử tổng thống của đảng Cộng hòa, gần đây hối thúc mở cửa nền kinh tế trở lại như yếu tố then chốt trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới. Vì lẽ đó, ông Trump đã nhiều lần gây áp lực đưa người Mỹ sớm trở lại làm việc.
Sau động thái ký hợp tác kích hoạt các hoạt động kinh tế của 10 thống đốc, ông Trump khẳng định ông có thẩm quyền đơn phương chấm dứt các cuộc biện pháp “khóa chặt” nền kinh tế mà đã khiến ít nhất 17 triệu người Mỹ thất nghiệp chỉ trong 3 tuần.
Các chuyên gia pháp lý cho rằng theo Hiến pháp Mỹ, quyền lực của Tổng thống Trump bị hạn chế để đưa người dân trở lại làm việc, hay yêu cầu các thành phố mở cửa trở lại văn phòng chính quyền và hoạt động giao thông vận tải, hoặc ra lệnh cho các doanh nghiệp địa phương trở lại hoạt động.
Trả lời câu hỏi của báo chí rằng khi nào các thống đốc hoặc chính phủ liên bang đưa ra quyết định mở cửa trở lại các trường học và doanh nghiệp bị đóng cửa do dịch bệnh, người đứng đầu Nhà Trắng nhấn mạnh rằng ông có quyền tối thượng.
“Họ (các thống đốc bang) không thể làm bất cứ điều gì mà không có sự chấp thuận của Tổng thống Mỹ”, ông Trump khẳng định.
“Khi một ai đó là Tổng thống Mỹ, thì người đó có quyền lực toàn bộ và đó là cách mà nó diễn ra... Các thống đốc biết điều đó”, ông Trump nói thêm.
Người đứng đầu Nhà Trắng đã không đưa ra thông tin cụ thể để khẳng định quyền lực của mình đối với các bang cũng như bất kỳ chi tiết nào về kế hoạch nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội. Nhưng, chính quyền Washington đã phát đi tín hiệu nhiều khả năng ngày 1/5 sẽ là thời điểm để nới lỏng các biện pháp hạn chế.
