Quy hoạch điện VIII là một quy hoạch ngành quan trọng và rất phức tạp vì cả đầu vào và đầu ra của quy hoạch đều có ảnh hưởng lớn tới nhiều lĩnh vực của đời sống. Vì vậy, sự tham gia và góc nhìn đa chiều của các bên là rất quan trọng để đảm bảo một quy hoạch toàn diện, khả thi trong thực tiễn, tránh những điểm khuyết của quy hoạch giai đoạn trước.
Chia sẻ tại tọa đàm, bà PGS.TS Bùi Thị An, nguyên Đại biểu Quốc hội, Viện trưởng Viện Tài nguyên môi trường và Phát triển cộng đồng, nhấn mạnh, bên cạnh đảm bảo tính khoa học và đa chiều, quá trình xây dựng và ban hành Quy hoạch điện VIII cần đảm bảo tính công khai minh bạch và tính chịu trách nhiệm của những chuyên gia tham gia hội đồng thẩm định.
Trong khi đó, TS. Ngô Đức Lâm, chuyên gia năng lượng, nguyên Cục trưởng Cục An toàn Kỹ thuật và Môi trường, Bộ Công thương, cho rằng: "Dự thảo Quy hoạch điện VIII hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu của Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về tỷ trọng năng lượng tái tạo theo điện lượng. Đồng thời, hạn chế phát triển điện mặt trời trong 10 năm tới là một sự lãng phí về nguồn tài nguyên trong nước”.
Đồng quan điểm với TS. Ngô Đức Lâm, PGS.TS. Nguyễn Minh Duệ, chuyên gia kinh tế năng lượng, chia sẻ: “Để thực sự giải phóng được tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo, Quy hoạch điện VIII cần ưu tiên đẩy nhanh tiến độ thị trường điện cạnh tranh, đảm bảo sự tham gia công bằng của các nhà đầu tư và thu hút được nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng.”
Từ góc nhìn môi trường, GS.TS. Lê Vân Trình, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật An toàn vệ sinh lao động Việt Nam cảnh báo, nhà mày nhiệt điện than có rất nhiều mối nguy hại ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe người dân.
Ngay cả khi áp dụng công nghệ với hiệu suất cao thì các dự án điện than theo dự thảo Quy hoạch Điện VIII, với công suất khoảng 37GW, vẫn phát thải 247 tấn bụi/h, và lượng tro xỉ là khoảng 44 triệu tấn vào năm 2030. Với những tác động như vậy, việc hạn chế phát triển điện than và tăng cường phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam là cần thiết.
Bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) nhận định, trong số khoảng 32,5 GW điện than dự kiến phát triển trong Quy hoạch điện VIII, khoảng 20,7 GW (tương ứng với 14 dự án) là rất khó khả thi để triển khai trong bối cảnh nguồn tài chính cho nhiệt điện than ngày càng thắt chặt.
"Nếu tiếp tục đưa những dự án này vào Quy hoạch điện VIII thì nguy cơ cao sẽ lặp lại sai lầm của Quy hoạch điện VII điều chỉnh và ảnh hưởng lớn tới việc đảm bảo cung cấp điện, bỏ lỡ cơ hội thu hút nguồn vốn Xanh", bà Khanh nói.
Kết thúc buổi tọa đàm, các chuyên gia đều đưa ra thông điệp cần phải ưu tiên cho phát triển cơ sở hạ tầng, lưới điện và cải tiến quản lý vận hành hệ thống để tận dụng tối đa nguồn tài nguyên năng lượng tái tạo của Việt Nam.
“Sự phát triển nhanh của khoa học – công nghệ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo cho phép các quốc gia đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch năng lượng mà vẫn đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, xã hội. Đây là cơ hội Việt Nam không nên bỏ lỡ", bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội khẳng định.
