Dòng tiền mới nâng đỡ thị trường
Không có con số thống kê về lượng tiền của các nhà đầu tư mới (được gọi là nhà đầu tư F0, hàm ý chỉ sự nhập cuộc hay quay lại thị trường), nhưng ước lượng từ các nhà môi giới lớn, giá trị lên đến hàng nghìn tỷ đồng.
Theo các công ty chứng khoán, trong bối cảnh lãi suất huy động liên tục giảm, kênh đầu tư bất động sản chưa có tín hiệu khởi sắc và yêu cầu nguồn vốn tham gia lớn, thì kênh có thanh khoản cao và dễ tham gia là chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn.
Không chỉ các nhà đầu tư trong nước mà cả các nhà đầu tư cá nhân nước ngoài cũng tăng cường tham gia thị trường.
Số liệu từ Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam cho thấy, lũy kế 8 tháng đầu năm, các nhà đầu tư trong nước đã mở mới hơn 221.000 tài khoản.
Sự nhập cuộc của các nhà đầu tư F0 đã góp phần quan trọng giúp thị trường chứng khoán hồi phục mạnh sau khi lao dốc vì ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 trong tháng 3 cũng như cuối tháng 7, chỉ số VN-Index hiện quay trở lại vùng 890 - 900 điểm.
Báo cáo của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho biết, số lượng tài khoản mở mới trong tháng 8 tại Công ty là 28.300, tăng 4,8% so với tháng 7 và cao hơn nhiều mức bình quân của năm 2019 (15.000 - 20.000 tài khoản/tháng).
Bên cạnh đó, dư nợ cho vay giao dịch ký quỹ (margin) tăng cao kể từ cuối tháng 7, cho thấy sự hào hứng của các nhà đầu tư. Uớc tính, margin tính đến cuối tháng 8 tăng khoảng 40% so với tháng 6.
Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Trưởng phòng Phân tích, VDSC cho rằng, trong bối cảnh nhu cầu hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu và mặt bằng lãi suất giảm, các công ty chứng khoán có thể đa dạng hóa nguồn huy động vốn phục vụ nhu cầu margin. Do đó, dòng tiền margin trên thị trường trong thời gian tới vẫn sẽ dồi dào.
Theo bà Lam, hoạt động sản xuất - kinh doanh của nhiều doanh nghiệp bị đình trệ nên nhu cầu vốn thấp, khiến tiền gửi của người dân và các tổ chức kinh tế đang ứ đọng trong hệ thống ngân hàng, dẫn đến các ngân hàng giảm lãi suất huy động.
Kể từ đầu năm đến nay, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 6 - 12 tháng giảm phổ biến từ 50 - 75 điểm cơ bản. VDSC xem đây là dòng vốn rẻ, sẵn sàng chảy vào các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản hay vàng.
Nghĩa là, thay vì đưa vốn vào sản xuất - kinh doanh hoặc gửi tiết kiệm, lượng tiền này giờ đây có thể phân bổ nhiều hơn cho hoạt động đầu tư.
Các nhà đầu tư F0 đa phần là ‘tay chơi” mới, chưa có nhiều kinh nghiệm đầu tư chứng khoán, nhưng họ có tư duy về đầu tư.
Diễn biến trên thị trường chứng khoán phản ánh một phần điều này, dòng tiền nội nâng đỡ thị trường nhưng rất thận trọng, quay vòng nhanh qua các nhóm cổ phiếu phân lợi theo thị giá, vốn hóa, hay nhóm ngành, nhất là các ngành, lĩnh vực được kỳ vọng hưởng lợi từ đầu tư công, thu hút vốn FDI như bất động sản khu công nghiệp, vật liệu xây dựng, hạ tầng.
Ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam nhận xét, giai đoạn này, dòng tiền trên thị trường vẫn là dòng tiền nội, lượng margin không quá nhiều, chưa phải giai đoạn bùng nổ của margin.
Nhà đầu tư kỳ cựu quen dùng margin thì rất thận trọng, nhà đầu tư mới phấn khích hơn nhưng ít dùng, tỷ lệ sử dụng chỉ khoảng 20 - 30%.
Tiền rẻ nhưng không dễ
Lãi suất huy động giảm, nhưng không phải lĩnh vực, ngành nghề nào cũng có thể tiếp cận được nguồn vốn. Một số ngành được đánh giá có mức rủi ro cao hơn như bất động sản đã phải gia tăng huy động vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Ở khía cạnh cho vay, bà Lam nhìn nhận, lãi suất chỉ giảm đối với các lĩnh vực ưu tiên và doanh nghiệp sản xuất theo đúng định hướng của Chính phủ.
Trong khi đó, môi trường kinh tế hiện tại chứa đựng không ít rủi ro. Do đó, nguồn vốn đầu vào dư thừa với chi phí thấp nhưng điều kiện cho vay ở các lĩnh vực đầu tư tài chính (vốn được xem là có hệ số rủi ro cao) không được nới lỏng.
 |
Mặc dù vậy, đối với cho vay đầu tư chứng khoán, lãi suất giảm tạo dư địa để khối công ty chứng khoán cung cấp nhiều gói margin với các chính sách linh hoạt, phù hợp nhu cầu nhà đầu tư.
Thực tế cũng cho thấy, hàng loạt công ty đã tung ra chương trình ưu đãi về phí giao dịch, lãi suất margin hấp dẫn, dịch vụ ứng dụng công nghệ thông tin giúp các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thị trường chứng khoán, giao dịch thuận tiện hơn…
Tuy nhiên, mặt bằng lãi suất margin đang phổ biến ở mức 13 - 13,5%/năm, riêng các gói ưu đãi theo từng giai đoạn có lãi suất trung bình khoảng 9%/năm kèm theo một số điều kiện.
Mặt bằng lãi suất giảm, các công ty chứng khoán có thể đa dạng hóa nguồn huy động vốn phục vụ nhu cầu giao dịch ký quỹ.
Chẳng hạn, Chứng khoán VNDIRECT vừa đưa ra gói lãi suất margin 9%/năm, nhưng chỉ áp dụng cho danh mục ưu đãi gồm hầu hết các cổ phiếu trong nhóm VN30.
Trong danh sách VN30, Công ty áp dụng các mức lãi suất khác nhau, 8 mã có lãi suất 10,5%/năm, 3 mã có lãi suất 9%/năm, các mã khác có lãi suất từ 11 - 12%/năm.
Chứng khoán Bản Việt có gói margin 600 tỷ đồng với lãi suất 9%/năm; Chứng khoán VPS có chương trình V5 với lãi suất 5%/năm (trước đó, gói V7 có lãi suất 7,5%/năm), Chứng khoán Yuanta có sản phẩm YSR8, trong đó nhà đầu tư sẽ được hoàn 100% lãi vay margin nếu đáp ứng điều kiện về giao dịch, giá trị tài sản ròng…
Với khách hàng VIP, giá trị tài khoản hàng chục tỷ đồng, các công ty chứng khoán sẽ áp dụng lãi suất margin thấp hơn.
Ông Phương cho biết, một số công ty quy định, giá trị tài khoản từ 50 tỷ đồng trở lên mới được hưởng mức lãi suất 8,9%/năm, kèm theo yêu cầu tối thiểu 1 tháng giao dịch 1 lần trên tổng giá trị vay. Rất ít công ty đưa ra các gói ưu đãi mà áp dụng đại trà, không cần điều kiện.
Hầu hết danh mục cấp margin đều được các công ty chứng khoán tính toán mức độ rủi ro thấp, ưu tiên các cổ phiếu trong VN30, VN50, VN100. Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty Chứng khoán MB cho biết, danh mục các mã cổ phiếu được cho vay giao dịch ký quỹ thường không quá 150 mã và vốn hóa thị trường tập trung 80 - 90% ở các cổ phiếu này. Các cổ phiếu yếu kém sẽ bị hạn chế cho vay margin.
Người viết ghi nhận thông tin, cổ phiếu T. có thị giá dưới mệnh giá đang được một nhóm nhà đầu tư xin cấp margin vài chục tỷ đồng.
Đây là diễn biến không hiếm gặp trên thị trường từ trước đến nay. Ở những năm trước, các công ty chứng khoán ít khách hàng nên khi có mã cổ phiếu rủi ro cao hơn tiêu chí đề ra, phần lớn công ty vẫn sẵn sàng cấp margin, tất nhiên là với lãi suất cao hơn.
Điểm khác biệt của năm nay là nhiều công ty chứng khoán đã nói không với các thương vụ rủi ro, dù nguồn vốn dồi dào. Đó là lý do khiến cổ phiếu T. cũng như một số mã khác chưa được cấp margin, dù nhà đầu tư nhiều lần “nài nỉ”.
Ông Huỳnh Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Đông Á nhấn mạnh, lãi suất margin thấp thì cổ phiếu phải an toàn, lãi suất được đẩy lên cao đối với cổ phiếu rủi ro.
Các công ty chứng khoán có thể đang có nguồn tốt hơn, nhưng chắc chắn sẽ không dám lỏng tay cho vay.
