Giáo sư Feldstein cho rằng, chính sách mua trái phiếu (QE) của Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hiện không còn nhiều ý nghĩa đối với tăng trưởng và việc làm.
Quyết định trì hoãn gói QE của Fed trong tuần qua đã gây bối rối cho các nhà đầu tư về độ tin cậy của chính sách tuy biến của cơ quan này. Nó cũng tạo nên một cái bẫy sẽ làm khó việc cắt giảm gói QE trong tương lai, trừ khi Fed thay đổi cách tiếp cận cơ bản của mình.
Chủ tịch Fed, Ben Bernanke, từng giải thích rằng, việc Ủy ban Thị trường mở (FOMC) quyết định không giảm nhịp mua trái phiếu là bởi các điều kiện kinh tế hiện tại không thuận với kỳ vọng của các thành viên FOMC trong tháng 6. Nhìn về phía trước, ông Bernanke cho biết, Fed có thể bắt đầu cắt giảm gói QE vào cuối năm nay, “nếu các dữ liệu củng cố triển vọng kinh tế cơ bản của chúng tôi”.
“Đó có lẽ là một điều kiện khó, bởi các dự báo của FOMC trong những năm gần đây đều tỏ ra quá lạc quan, và dường như cơ quan này đang lặp lại sai lầm của mình”, giáo sư Feldstein nói.
Cuối cuộc họp của FOMC gần đây, Fed đã công bố một bản tóm tắt các điều kiện kinh tế dự phóng của các thành viên FOMC. Xu hướng trung tâm của các điều kiện này là tăng trưởng GDP thực tế đạt từ 2 đến 2,3% trong 12 tháng, bắt đầu từ quý IV năm 2012.
Đó sẽ là một thành tích cao hơn bất kỳ giai đoạn dài tương tự nào trong vòng 3 năm qua. Nửa đầu năm nay, tăng trưởng GDP theo năm của Mỹ chỉ là 1,8% và hơn 1/3 trong số đó chỉ là tăng hàng tồn kho. Các dự báo tư nhân về tăng trưởng GDP trong quý III hiện tại cũng chỉ xoay quanh mức đó. Như vậy, để đạt mức kỳ vọng của FOMC, tăng trưởng theo năm của quý IV phải nhạy vọt lên mức 3,2%.
Nhìn xa hơn, kỳ vọng của FOMC là tăng trưởng từ 2,9 - 3,1% trong năm 2014. Kỳ vọng này là đã giảm so với mức 2,9 - 3,5% mà FOMC đưa ra gần 2 tháng trước. Tuy nhiên, năm 2014 sắp đến, và nhiều khả năng, tăng trưởng thực tế năm này sẽ lại yếu hơn mong đợi của FOMC.
Chủ tịch Bernanke đã nhấn mạnh rằng, sự tăng lên của lãi suất dài hạn từ tháng 5 có thể làm suy giảm hoạt động xây dựng nhà ở, khu vực tăng trưởng mạnh nhất trong năm ngoái. Tiêu dùng cũng có thể vẫn yếu do thu nhập bình quân thực tế hiện thấp hơn so với một năm trước. Tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình giảm đã giúp nâng đỡ hoạt động tiêu dùng thời gian qua, nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc còn ít dư địa giảm tỷ lệ này hơn nữa để có thể thúc đẩy tiêu dùng trong tương lai. Với nhận định như vậy, Fed đã đi đến quyết định tiếp tục nhịp mua trái phiếu như hiện tại.
“Thật khó để bác bỏ cách tiếp cận của Fed, rằng chính sách kinh tế của cơ quan này sẽ tùy thuộc vào các dữ liệu. Nhưng cũng khó tương tự để chấp nhận một chiến lược tùy biến cho nhiều năm mà trong đó, các chính sách lại phải thích ứng với những thay đổi tin tức kinh tế hàng tháng”, vị giáo sư của Havard bình luận.
“Có một chiến lược tốt hơn, cho phép Fed bắt đầu cắt giảm gói nới lỏng định lượng vào tháng 10 và kết thúc vào giữa năm 2014”, giáo sư Feldstein nói và cho biết, Fed từng giải thích rằng, nhịp mua trái phiếu sẽ phản ánh trạng thái cân bằng giữa những lợi ích mà chính sách này đạt được trong việc thúc đẩy việc làm và tăng trưởng với những chi phí khác mà nó gây ra cho nền kinh tế. “Đặt giải thích đó vào thực tế thì Fed nên - thực ra là buộc phải - giảm nhịp mua trái phiếu”.
Mặc dù hoạt động mua trái phiếu ban đầu giúp kích thích tiêu dùng trong hai năm 2010 và 2011, chiến lược này hiện tại có tác dụng quá ít đối với tăng trưởng kinh tế và việc làm. Trong khi đó, việc tiếp tục mua trái phiếu dài hạn và cam kết giữ lãi suất ngắn hạn thực tế dưới không ngay cả khi nền kinh tế đã trở lại trạng thái việc làm đầy đủ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Chúng sẽ bóp méo phản ứng đầu tư của các cá nhân và tổ chức, khiến các tài sản đầu tư tăng lợi suất không tương ứng với rủi ro; khuyến khích các ngân hàng cho vay rủi ro hơn để có lợi nhuận cao hơn.
“Quá trình giữ lãi suất thấp dị thường này càng kéo dài, biến cố bất thường càng có khả năng trở lại với nền kinh tế”, cựu Chủ tịch Hội đồng Tư vấn kinh tế nhận xét. “Bởi vậy, sẽ là sáng suốt nếu Fed thoát ly khỏi việc tập trung vào các dữ liệu ngắn hạn, để nhận ra rằng, chúng đã đạt được ngưỡng mà chính sách tiền tệ hiện tại có thể làm được, và sau đó, trong cuộc họp tiếp theo, tiến hành điều chỉnh quy mô danh mục trái phiếu mà cơ quan này nắm giữ”.
