Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng

Dư nợ nước ngoài của Chính phủ tăng 6,5 lần sau 14 năm

(ĐTCK) Theo báo cáo của Chính phủ, chỉ tính riêng quy mô dư nợ nước ngoài của Chính phủ (trong đó vay ODA, vay ưu đãi chiếm trên 94%) đến cuối năm 2015 so với cuối năm 2001 đã tăng 6,5 lần, tập trung vào 3 nhà tài trợ chính là Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á và Nhật Bản. 

Áp lực trả nợ trong ngắn hạn lớn

“Qua 7 năm triển khai, Luật Quản lý nợ công đã góp phần quan trọng trong huy động vốn cho bù đắp bội chi ngân sách Nhà nước. Huy động vốn trong nước qua phát hành trái phiếu chính phủ giai đoạn 2010-2016 đạt hơn 1.277 nghìn tỷ đồng (tăng bình quân 36%/năm), đảm bảo cân đối ngân sách và nguồn vốn cho đầu tư nhiều công trình kết cấu hạ tầng về giao thông, thủy lợi, y tế...”, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, khi thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trước Quốc hội Tờ trình dự án Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) vào sáng nay (25/5).

Theo tổng kết của Chính phủ, triển khai Luật Quản lý nợ công còn giúp huy động được khối lượng lớn nguồn vốn ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài.

Giai đoạn 2010 - 2016, tổng trị giá cam kết ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài đạt gần 36,6 tỷ USD, trong đó đã giải ngân gần 32,8 tỷ USD để tăng cường nguồn lực cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo...

Đã phát sinh những rủi ro từ các dự án sử dụng vốn vay của Chính phủ và vốn vay Chính phủ bảo lãnh dẫn đến không trả được nợ, Chính phủ phải trả nợ thay...   

Trên cơ sở quy định pháp lý hiện hành, Chính phủ đã cấp bảo lãnh để hỗ trợ các doanh nghiệp, ngân hàng chính sách tiếp cận được với các nguồn vốn vay dài hạn để thực hiện các dự án trọng điểm, cấp bách đòi hỏi vốn đầu tư lớn. Giai đoạn 2010 - 2016, tổng trị giá cấp bảo lãnh Chính phủ đạt 632,8 nghìn tỷ đồng...

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, công tác quản lý nợ công đang bộc lộ một số bất cập như nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ trong ngắn hạn lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Chỉ tính riêng quy mô dư nợ nước ngoài của Chính phủ (trong đó vay ODA, vay ưu đãi chiếm trên 94%) đến cuối năm 2015 so với cuối năm 2001 đã tăng 6,5 lần, tập trung vào 3 nhà tài trợ chính là Ngân hàng Thế giới tăng 11,5 lần (274,2 nghìn tỷ đồng/23,9 nghìn tỷ đồng); Ngân hàng Phát triển châu Á tăng 20,3 lần (151,1 nghìn tỷ đồng/7,5 nghìn tỷ đồng); Nhật Bản tăng 6,8 lần (243,9 nghìn tỷ đồng/35,9 nghìn tỷ đồng).

Dư nợ nước ngoài của Chính phủ tăng 6,5 lần sau 14 năm ảnh 1

“Việc quản lý, sử dụng vốn vay còn bất cập; phân bổ vốn đầu tư từ nguồn vốn vay nợ công còn dàn trải và hiệu quả đầu tư chưa cao. Đã phát sinh những rủi ro từ các dự án sử dụng vốn vay của Chính phủ và vốn vay Chính phủ bảo lãnh dẫn đến không trả được nợ, Chính phủ phải trả nợ thay...”, ông Dũng cho biết.

Nguyên nhân của những hạn chế trên là do mô hình tăng trưởng dựa vào vốn là chính, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội còn yếu kém, áp lực vốn đầu tư lớn trong khi tích lũy nội địa nền kinh tế còn mỏng, quy mô thị trường vốn trong nước còn nhỏ, hạn chế về khả năng cung ứng vốn trung, dài hạn...

Nhận thức về nợ công còn hạn chế, khi phần nào vẫn còn tâm lý bao cấp từ nhà nước, nhất là vốn ODA và trái phiếu Chính phủ; năng lực của một số chủ dự án còn hạn chế; vẫn còn tình trạng thất thoát, lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư công, vốn vay công...

Chặt tay” với quản lý nợ công

Để giảm thiểu các rủi ro từ quản lý nợ công, một loạt giải pháp mới được Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét, quyết định.

Theo đó, để khắc phục bất cập hiện hành là không quy định về quản lý rủi ro đối với nợ công, tại dự thảo Luật, ngoài bổ sung các điều khoản về quản lý rủi ro tín dụng cho vay lại, về quản lý rủi ro bảo lãnh Chính phủ, còn bổ sung quy định cụ thể hướng dẫn quản lý và xử lý rủi ro đối với nợ công...

Ngoài bổ sung nguyên tắc “kiểm soát chặt chẽ các chỉ tiêu nợ công trong giới hạn cho phép, bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững và ổn định kinh tế vĩ mô”, để khắc phục cơ chế hiện hành không quy định cụ thể về các công cụ chỉ tiêu an toàn, chiến lược, kế hoạch về nợ công mà chỉ quy định về các chỉ tiêu an toàn nợ, dự thảo Luật đã bố cục lại thành một chương riêng để quy định về chỉ tiêu an toàn, chiến lược, chương trình và kế hoạch vay, trả nợ công.

Trong bối cảnh nhiều quan ngại về cấp bảo lãnh Chính phủ đang bộc lộ một số bất cập, dự thảo Luật đã bổ sung các nội dung liên quan đến đối tượng cấp bảo lãnh theo hướng chỉ tập trung vào các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội, Chính phủ và chương trình tín dụng chính sách của Nhà nước...

Tin bài liên quan