Dự án đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân: Tìm lối ra cho một phần tài sản

Gỡ gạc

Sau hơn 1 năm kể từ khi nhận được chỉ đạo của Chính phủ về việc tiếp nhận, trông coi bảo quản vật tư, thiết bị tại Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) mới tìm được lối ra cho một phần tài sản đắp chiếu 5 - 6 năm nay.

Cụ thể, trong Công văn số 3059/BGTVT-KHĐT được gửi đi vào đầu tuần trước, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chấp thuận điều chuyển số lượng ray và phụ kiện liên kết đồng bộ đã mua sắm cho Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân để sử dụng tại 4 dự án cải tạo nâng cấp kết cấu hạ tầng đường sắt trên tuyến đường sắt Hà Nội - TP.HCM.

Các vật tư, thiết bị còn lại (gồm tà vẹt và ghi) chưa được điều chuyển do không đồng nhất về khổ đường, Bộ GTVT đề nghị Chính phủ tiếp tục giao Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trông coi bảo quản bằng nguồn vốn sự nghiệp kinh tế hàng năm như ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hồi cuối năm 2017.

Đối với khoản kinh phí thu được (khoảng 375 tỷ đồng) khi đưa số lượng ray và phụ kiện liên kết đồng bộ vào 4 dự án, Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chấp thuận giao Bộ GTVT nghiên cứu để đầu tư thêm một số hạng mục công trình tương tự có cùng mục tiêu như 4 dự án sử dụng gói 7.000 tỷ đồng nhằm đảm bảo an toàn giao thông, từng bước nâng cao năng lực thông qua trên tuyến Hà Nội - TP.HCM.

“Trong trường hợp đề xuất được chấp thuận, đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì hướng dẫn thủ tục điều chuyển nguồn vốn giữa các dự án; Bộ Tài chính chủ trì hướng dẫn cơ chế xử lý đối với số vật tư, thiết bị điều chuyển nêu trên làm cơ sở để Bộ GTVT rà soát, xây dựng cơ chế cụ thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ”, ông Nguyễn Ngọc Đông, Thứ trưởng Bộ GTVT đề nghị.

Trước đó, tại Công văn số 13094/VPCP-CN ngày 8/12/2017, Phó thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng phương án sử dụng số vật tư, thiết bị đã mua sắm nhưng chưa sử dụng vào công trình thuộc Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.

Trong thời gian chưa sử dụng, Phó thủ tướng đồng ý về nguyên tắc để Bộ GTVT giao số vật tư, thiết bị này cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thực hiện trông coi, bảo quản bằng nguồn vốn sự nghiệp kinh tế hàng năm.

Trên thực tế, lối thoát cho việc xử lý khối thiết bị, vật tư dang dở tại Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân chỉ xuất hiện sau khi vào giữa tháng 7/2018, Quốc hội thông qua chủ trương cho phép sử dụng nguồn vốn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 để đầu tư triển khai 4 dự án nâng cấp hạ tầng tại tuyến đường sắt Bắc - Nam.

“Trong thời gian chờ tiếp tục đầu tư Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, đề xuất sử dụng số lượng ray và phụ kiện liên kết đồng bộ đã mua sắm (khoảng 13.200 thanh ray và phụ kiện đồng bộ, tương ứng giá trị khoảng 375 tỷ đồng) nhưng chưa được lắp đặt hết vào công trình của Bộ GTVT là rất hợp lý để tránh lãng phí, hư hỏng cho số vật tư này”, một chuyên gia đánh giá.

Bê trễ

Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư tại Văn bản số 75/CP-CN ngày 9/1/2004, với tổng chiều dài 131 km (trong đó có 43 km xây dựng mới và 88 km cải tạo, nâng cấp đường cũ); điểm đầu tại tim ga Yên Viên và điểm cuối là bãi xếp dỡ của cảng Cái Lân. Dự án được chia thành 4 tiểu dự án thành phần, vận hành độc lập. Trong quá trình triển khai, chủ đầu tư trước đây của Dự án (Cục Đường sắt Việt Nam) đã ký hợp đồng với các nhà thầu để cung cấp vật tư thiết bị (ray, ghi, tà vẹt, các loại phụ kiện liên kết đồng bộ) từ năm 2007 - 2009.

Tuy nhiên, đến năm 2011, Dự án phải dừng, giãn tiến độ do thiếu vốn và chưa xác định cụ thể thời điểm triển khai thực hiện trở lại, nên các vật tư thiết bị đã mua sắm nêu trên chưa được sử dụng, lắp đặt hết vào công trình (đến nay vẫn phải trông coi, bảo quản).

Đến nay, thời gian trông coi bảo quản vật tư theo quy định hợp đồng đã hết hạn. Để đảm bảo vật tư thiết bị đã mua liên tục được trông coi bảo quản, không bị mất và hư hỏng, từ cuối năm 2016 đến nay, Ban Quản lý dự án đường sắt đã có nhiều văn bản báo cáo vướng mắc, khó khăn và đề nghị Bộ GTVT bố trí vốn để thực hiện trông coi, nhưng đến nay vẫn chưa được bố trí vốn.

Do không được bổ sung kinh phí, nên nhà thầu trông coi bảo quản vật tư ray đã nhiều lần có văn bản xin chấm dứt hợp đồng, không chịu ứng kinh phí để thay bạt phủ ray tại các bãi ray ngoài hiện trường...

Cần phải nói thêm rằng, ngay cả khi được Thủ tướng cho phép điều chuyển, sẽ cần thêm khoảng hơn 1 năm nữa thì khối vật tư, thiết bị này mới có thể đưa vào khai thác, sử dụng. Trong khi đó, việc bảo quản, trông coi số thiết bị này vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn.

Được biết, trong năm 2018, Bộ GTVT đã có tới 4 văn bản yêu cầu các đơn vị hoàn thành việc tiếp nhận, trông coi bảo quản vật tư, thiết bị đã mua sắm của Dự án Xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, trước ngày 30/11/2018. Nhưng đến nay, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam vẫn chưa hoàn thành việc tiếp nhận.

Để khẩn trương hoàn thành việc tiếp nhận, trông coi, bảo quản vật tư, thiết bị đã mua sắm nhưng chưa sử dụng vào công trình thuộc Dự án, vào đầu tháng 4/2019, Bộ GTVT đã có Công văn số 3100/BGTVT-CQLXD yêu cầu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam nghiêm túc thực hiện các chỉ đạo của Bộ GTVT và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

“Chủ tịch Hội đồng Thành viên và Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam phải có ý kiến chính thức bằng văn bản gửi Bộ GTVT về việc thực hiện các công việc nêu trên trong tháng 4/2019”, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông chỉ đạo.