Khai thác lao đao
Theo cảnh báo của Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF), Bank of America Corp lẫn Tổ chức các nước phát triển (OECD), tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2020 sẽ giảm mạnh, chỉ đạt mức 2,4 - 2,8%, thấp hơn nhiều so với mức dự báo 3,3% được đưa ra trước.
Thậm chí, nếu tình trạng dịch bệnh Covid-19 không kiểm soát được tại các nước châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc thì mức tăng trưởng có thể chỉ đạt 1,5%, thậm chí có thể rơi vào suy thoái, khủng hoảng.
Trong khi dịch Covid 19 đang tác động mạnh mẽ tới thị trường dầu khí thế giới, khiến nhu cầu dầu toàn năm 2020 có thể giảm khoảng 1,1 triệu thùng/ngày thì thoả thuận cắt giảm sản xuất giữa Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và Nga đã không đạt được kết quả như mong muốn.
Ngược lại, việc các bên công bố gia tăng sản lượng sản xuất trong thời gian tới, chấp nhận giảm giá, đã giáng một đòn mạnh vào thị trường dầu khí, khiến giá dầu liên tục sụt giảm.
Ngày 18/3/2020, giá dầu Brent giảm “sốc”, chỉ còn dao động quanh mốc 24-25 USD/thùng. Bước sang ngày 19/3, giá dầu thô ngọt nhẹ WTI đã xuống còn 20,37 USD/thùng. Đây là mức thấp nhất trong suốt 18 năm qua, kể từ ngày 20/2/2002. Giá dầu Brent Biển Bắc cũng chỉ còn 24,88 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 5/2003.
Tại Việt Nam, giá dầu xuống thấp và dịch Covid-19 cũng để lại dấu ấn nặng nề khi tiêu thụ các sản phẩm lọc hóa dầu, hiệu quả khai thác dầu khí giảm mạnh, doanh thu không đủ bù đắp chi phí khai thác.
Theo các chuyên gia, giá dầu giảm 1 USD/thùng, doanh thu bán dầu của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) sẽ giảm tương ứng, khoảng 225.000 USD/ngày.
PVN cũng cho hay, giá dầu ở mức 60 USD/thùng như kế hoạch được Quốc hội thông qua thì doanh thu bán dầu thô là 4,668 tỷ USD. Nhưng nếu giá dầu giảm xuống mức 30 USD/thùng, doanh thu từ bán dầu thô chỉ còn 2,362 tỷ USD. Nộp ngân sách Nhà nước cũng tương ứng sẽ giảm từ 1,594 tỷ USD xuống còn 806 triệu USD. Nghĩa là PVN mất 2,3 tỷ USD doanh thu và giảm gần 800 triệu USD nộp ngân sách Nhà nước.
Hệ lụy từ việc giảm này sẽ tác động nặng nề không chỉ đối với PVN mà các địa phương liên quan. Đơn cử như tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, số thu ngân sách 2 tháng đầu năm đạt 15.177,8 tỷ đồng và tới 46% đến từ dầu thô (khoảng 6.995,1 tỷ đồng).
Thu từ dầu thô tháng 1/2020 ước đạt 5.600 tỷ đồng, bằng 15,9% dự toán, tăng 33,7% so cùng kỳ năm 2019, chủ yếu do phát sinh thu từ nguồn kết dư chi phí năm 2019 của liên doanh Vietsopetro (2.700 tỷ đồng).
Giá dầu giảm trước tiên sẽ khiến cho hoạt động khai thác dầu trầm lắng. Lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí cũng gặp khó tương tự khi các chủ đầu tư, nhà thầu có xu hướng cắt giảm và tối ưu hóa chi phí sản xuất.
Cụ thể trước mắt, dịch bệnh Covid-19 đã khiến giá cước vận chuyển quốc tế cho tất cả các size tàu đều giảm mạnh trong tháng 02/2020. Cụ thể, tàu VLCC giá cước spot giảm còn 15.000 - 20.000 USD/ngày, tàu Aframax giá cước spot giảm hơn 50%...
Việc giá dầu giảm mạnh cũng sẽ làm ảnh hưởng đến giá cung cấp các giàn khoan khi tái ký hợp đồng, bên sử dụng sẽ yêu cầu đàm phán lại giá. Các giàn khoan hiện đang cung cấp cho khách hàng ở nước ngoài, nếu dịch bệnh kéo dài, các cửa khẩu đóng cửa, ngừng các chuyến bay quốc tế… sẽ ảnh hưởng đến việc triển khai các hợp đồng cung cấp dịch vụ và giá cho thuê giàn.
Tương tự, với các hợp đồng dịch vụ kỹ thuật dầu khí thực hiện ở nước ngoài, việc đưa lao động đi nước ngoài làm việc đang gặp nhiều khó khăn do hầu hết các nước đều hạn chế việc xuất nhập cảnh trong thời gian hiện tại, thủ tục xin visa bị siết chặt bởi cả 2 phía, gây khó khăn, tốn kém nhiều thời gian và chi phí hơn so với trước đây.
Tiêu thụ đình trệ
Không chỉ khai thác dầu đứng trước nỗi lo đóng cửa mà hoạt động sản xuất và kinh doanh xăng dầu cũng sụt giảm do nhu cầu vận tải, lưu thông giảm mạnh vì dịch bệnh Covid 19.
Hiện các cửa hàng, đại lý xăng dầu hạn chế nhập hàng để chờ giá giảm, chiết khấu bán lẻ trên thị trường tăng mạnh so với thời điểm tháng 1/2020, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sản phẩm của Nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn.
Tồn kho xăng dầu của Liên hợp lọc hoá dầu Nghi Sơn đã lên tới 70-85% và có nguy cơ tank top trong tháng 3/2020
Tồn kho xăng dầu của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn lên tới 70-85% và có nguy cơ tank-top (đầy kho) trong tháng 3/2020. Tồn kho của Nhà máy lọc dầu Dung Quất cũng có xu hướng tăng nhanh khi các khách hàng lùi lịch nhận hàng do tình hình tiêu thụ và sức chứa khó khăn. Với thực tế này, hoạt động kinh doanh xăng dầu của PVN và các đơn vị thành viên dự kiến sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thua lỗ tăng cao nếu tình hình dịch bệnh không được kiểm soát trong thời gian tới.
Ở mảng sản xuất hoá chất dầu khí, dù sản lượng các sản phẩm phân bón của các nhà máy thuộc PVN đều đạt và vượt mức kế hoạch tháng trong 2 tháng đầu năm 2020 nhưng sản lượng tiêu thụ phân ure và NPK không như kỳ vọng. Nguyên do nhu cầu của sản xuất nông nghiệp vẫn còn thấp. Đặc biệt, khu vực miền Tây gặp hạn mặn rất cao đã làm thiệt hại các diện tích trồng lúa.
Với các nông sản khác là trái cây, do dịch Covid-19 khiến xuất khẩu sản phẩm sang Trung Quốc gặp khó khăn nên nông dân đang tính toán lại việc đầu tư lúc này, khiến giảm diện tích canh tác và dẫn đến nhu cầu phân bón giảm trong ngắn hạn.
Tìm cơ hội, chờ chính sách
Trước hai cú song phi liên hoàn này, liên tục trong các ngày gần đây, Tổng giám đốc PVN Lê Mạnh Hùng đã chủ trì các cuộc họp đột xuất trực tuyến với một số đơn vị thuộc các lĩnh vực chính trong PVN về các giải pháp ứng phó với tác động kép của dịch Covid-19 và giá dầu sụt giảm đột biến.
Với tinh thần nỗ lực “chèo lái qua giông bão”, vừa chắt lọc cơ hội trong nguy cơ để có thể vực lại tình hình sản xuất kinh doanh một cách nhanh nhất, đạt hiệu quả cao nhất, toàn PVN và các đơn vị thành viên được yêu cầu khẩn trương xây dựng quy định nội bộ trong toàn Tập đoàn nhằm quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong thời kỳ dịch Covid-19 một cách an toàn, không để gián đoạn.
Các đơn vị tập trung rà soát công việc, tăng cường quản trị, triển khai các giải pháp nhằm tiết giảm chi phí và nghiên cứu, đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, đưa ra các kịch bản đối phó với từng tình huống giá dầu xuống thấp nhất, thậm chí là kịch bản xấu nhất như buộc phải dừng hoạt động các mỏ, nhà máy lọc dầu.
Các đơn vị của PVN cũng được yêu cầu tính toán trên cơ sở công suất chứa khả dụng hiện tại, xem xét phương án mua dự trữ dầu thô, sản phẩm xăng dầu nhằm tranh thủ cơ hội giá dầu chạm đáy làm động lực tăng trưởng khi thị trường ấm trở lại, giúp ngân sách tiết kiệm một khoản ngoại tệ không nhỏ khi phải nhập khẩu dầu lúc giá dầu lên cao và tránh lãng phí tài nguyên.
Dưới góc độ vĩ mô, việc giá dầu thế giới giảm sâu đã tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của PVN, qua đó làm giảm mức đóng góp của Tập đoàn với nền kinh tế. Nhưng ở chiều hướng ngược lại, lãnh đoạ PVN cũng cho rằng, xu hướng này cũng đang mở ra nhiều cơ hội mở rộng đầu tư, tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí khi giá dịch vụ và giá thuê giàn khoan giảm mạnh; nhiều chủ mỏ sẽ phải đóng mỏ hoặc bán mỏ; chi phí trong việc đàm phán các hợp đồng khai thác, thăm dò dầu khí vì thế cũng giảm mạnh…
Tuy nhiên, để thực hiện được điều này, bên cạnh sự chủ động nắm bắt tình hình, triển khai đồng bộ các giải pháp của PVN thì cũng rất cần có cơ chế đặc biệt để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đồng thời nắm bắt cơ hội phát sinh, từ đó vượt qua thách thức trong thời điểm hiện tại.
Cụ thể, Bộ Tài chính cần phải rà soát lại các chính sách thuế, phí đối với lĩnh dầu khí để kịp thời có những đề xuất, kiến nghị tháo gỡ kịp thời cho PVN và các đơn vị thành viên, như vấn đề thuế VAT đối với mặt hàng phân ure, thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng với hoạt động khai thác dầu khí, cơ chế tài chính cho Quỹ Tìm kiếm thăm dò cho các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực thăm dò - khai thác dầu khí.
