Giữ vững các cân đối lớn
Việc điều tiết tiền tệ hợp lý đã giúp kiểm soát lạm phát cơ bản ổn định trong khoảng 1,6-1,9% và cả năm đạt 1,87%, hỗ trợ kiểm soát lạm phát tổng thể cả năm 4,74%, đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 5% của Quốc hội đề ra.
Mặt bằng lãi suất được giữ ổn định mặc dù có những sức ép tăng ngay từ đầu năm, một số tổ chức tín dụng giảm khoảng 0,5-1%/năm lãi suất cho vay để hỗ trợ sản xuất - kinh doanh.
Tín dụng tăng trưởng hợp lý, phù hợp với diễn biến các cân đối vĩ mô và tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên nhằm hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng kinh tế, đồng thời tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro được kiểm soát chặt chẽ.
Tỷ giá và thị trường ngoại hối diễn biến tương đối ổn định, thanh khoản thị trường tốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ, lượng lớn ngoại tệ đã được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua vào để tăng dự trữ ngoại hối.
Tỷ giá USD/VND cả năm tăng khoảng 1,1-1,2% và ổn định hơn so với mức độ biến động khá lớn của các nước trên thế giới và khu vực, nhất là trong điều kiện thị trường tài chính thế giới biến động với các sự kiện Brexit, kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ và Cục Dữ trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất.
Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của điều hành chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa cũng hỗ trợ tích cực cho ngân sách nhà nước phát hành thành công trái phiếu chính phủ với chi phí hợp lý, kỳ hạn dài hơn, tạo điều kiện cơ cấu lại nợ công.
Ông Nguyễn Đức Long
Bước sang năm 2017, bối cảnh kinh tế thế giới được dự báo còn diễn biến khó lường, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tăng trưởng kinh tế được dự báo phục hồi nhẹ nhưng không đồng đều, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (World Bank-WB) vào đầu năm dự báo kinh tế toàn cầu năm 2017 lần lượt tăng ở mức 3,4% và 2,7%, cao hơn mức tương ứng 3,1% và 2,3% của năm 2016.
Tuy nhiên, trong khi tăng trưởng ở các nước phát triển có sự cải thiện, Mỹ vẫn là động lực tăng trưởng chính, thì ngược lại, khối các nước mới nổi và đang phát triển chậm lại.
Lạm phát và giá hàng hóa được dự báo tăng mạnh trở lại sau khi đã xuống đáy những năm gần đây, dự báo của IMF trong tháng 2/2017 cho thấy, lạm phát năm 2017 có thể tăng 3,2% (2016: 2,9%), giá hàng hóa tăng 17,9% (2016 giảm 9,9%), trong đó, giá dầu tăng mạnh 28,9% (2016 giảm 15,7%), giá hàng hóa phi dầu mỏ tăng 8,5% (2016 giảm 1,9%).
Trên thị trường tài chính, chính sách tiền tệ có thể có xu hướng trái chiều giữa Mỹ và các khu vực. Theo đó, Fed tiếp tục chu kỳ thắt chặt tiền tệ sau nhiều năm thực hiện chính sách tiền tệ siêu nới lỏng; tại cuộc họp chính sách ngày 15/3/2017, Fed đã điều chỉnh tăng thêm 0,25%/năm và dự báo tiếp tục tăng 2 lần nữa trong năm 2017 và 3 lần trong năm 2018, trong khi hầu hết các ngân hàng trung ương khác vẫn có nhiều khả năng còn phải duy trì nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Trung Quốc được dự báo sẽ thực thi mạnh hơn nữa các biện pháp cải cách kinh tế và thị trường tài chính để chặn đà suy giảm kinh tế hiện nay, trong đó nổi bật là chính sách đồng Nhân dân tệ yếu đóng vai trò trụ đỡ cho nền kinh tế trong thời kỳ suy giảm.
Xu hướng Fed tăng lãi suất, chính sách tiền tệ duy trì nới lỏng của các nước và chính sách bảo hộ thương mại sẽ tạo hiệu ứng kép thúc đẩy đồng USD tăng giá.
Bên cạnh đó, xu hướng chính trị dân túy cực hữu nổi lên ở hầu hết các nước phát triển (vấn đề Brexit) gây ảnh hưởng tiêu cực lên thị trường tài chính quốc tế, qua đó tác động đến thị trường tiền tệ, ngoại tệ trong nước.
Tăng trưởng tín dụng tính đến 30/3/2017 tăng 4,03% so với cuối năm 2016
Năm 2017, Quốc hội, Chính phủ đặt mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân khoảng 4%, tăng trưởng kinh tế khoảng 6,7%, thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh, cải thiện môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, kinh tế vĩ mô vẫn gặp không ít khó khăn, thách thức.
Xu hướng bảo hộ thương mại của các nước và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) không được thực hiện có thể ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng của Việt Nam thông qua các kênh thương mại và đầu tư, hoạt động xuất khẩu gặp khó khăn do chịu cạnh tranh mạnh hơn từ các nước, đặc biệt là Trung Quốc.
Lạm phát chịu áp lực tăng do giá hàng hóa thế giới tăng trở lại, việc chuyển điều chỉnh tăng giá các dịch vụ do Nhà nước quản lý còn lại của năm 2016 sang năm 2017, xu hướng USD tăng giá và chính sách chủ động làm yếu đồng nội tệ của một số nước có thể ảnh hưởng tới thị trường ngoại tệ và lạm phát trong nước.
Do đó, để kiểm soát được lạm phát theo mục tiêu đề ra, cần có sự phối hợp đồng bộ của các giải pháp như chính sách tài khóa và chính sách quản lý giá. Bên cạnh đó, trong điều kiện cầu vốn cho tăng trưởng kinh tế và trái phiếu chính phủ tiếp tục tăng, tỷ giá và thị trường ngoại tệ có thể chịu sức ép từ biến động trên thị trường quốc tế, thì việc điều hành chính sách tiền tệ để giữ ổn định lãi suất trong năm 2017 gặp nhiều thách thức.
Trong điều kiện như vậy, trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước, ngay từ đầu năm, chính sách tiền tệ đặt ra mục tiêu trong năm 2017 điều hành chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính với các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý, bảo đảm thanh khoản của các tổ chức tín dụng (TCTD), ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối.
Cần thận trọng với nguy cơ lạm phát cao quay trở lại
Duy trì ổn định mặt bằng lãi suất, trên cơ sở khả năng kiểm soát lạm phát, ổn định thị trường ngoại tệ, phấn đấu giảm lãi suất cho vay; định hướng tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 16-18%, tín dụng tăng khoảng 18%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế, tạo điều kiện cho TCTD mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn, chất lượng tín dụng, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.
Trong điều hành, NHNN đã triển khai các giải pháp điều tiết tiền tệ hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu chính sách tiền tệ và trong hơn 3 tháng đầu năm 2017 bước đầu đạt được kết quả tích cực.
Một là, điều hành đồng bộ và linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu, hỗ trợ ổn định tỷ giá nhưng vẫn đảm bảo thanh khoản cho các TCTD cung ứng vốn tín dụng, ổn định lãi suất, đảm bảo an toàn hoạt động. Diễn biến các chỉ tiêu tiền tệ phù hợp với kinh tế vĩ mô, tiền tệ, thanh khoản của các TCTD được đảm bảo, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của nền kinh tế.
Hai là, trên cơ sở đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô, tiền tệ và lạm phát, NHNN tiếp tục duy trì ổn định các mức lãi suất điều hành, thông qua điều tiết thanh khoản hợp lý hỗ trợ các TCTD ổn định lãi suất, cùng với đó, các TCTD nỗ lực thực hiện tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh để có điều kiện phấn đấu giảm lãi suất cho vay.
Về cơ bản, mặt bằng lãi suất huy động và cho vay của các TCTD được giữ ổn định, lãi suất cho vay phổ biến khoảng 6-9%/năm đối với kỳ hạn ngắn và 9-11%/năm đối với trung-dài hạn; với khách hàng tốt, lãi suất cho vay ngắn hạn từ 4-5%/năm.
Trong những tháng còn lại của năm 2017, kinh tế vĩ mô trong nước và thế giới có thể có những diễn biến phức tạp, khó lường, đòi hỏi chính sách tiền tệ cần có những giải pháp điều hành thận trọng để thực hiện mục tiêu đề ra
Ba là, tỷ giá diễn biến ổn định, thanh khoản thị trường tốt, các giao dịch ngoại tệ diễn ra bình thường, các nhu cầu hợp lý, hợp pháp của tổ chức, cá nhân đều được hệ thống ngân hàng đáp ứng đầy đủ, kịp thời.
Bốn là, điều hành tín dụng tiếp tục phương châm kiểm soát tăng trưởng tín dụng gắn với nâng cao chất lượng, tập trung tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, ban hành khuôn khổ pháp lý mới quy định về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng nhằm tăng tính công khai, minh bạch trong hoạt động cho vay, tạo điều kiện cho khách hàng vay trong tiếp cận vốn tín dụng.
Tăng trưởng tín dụng tính đến 30/3/2017 tăng 4,03% so với cuối năm 2016; cơ cấu tín dụng diễn biến tích cực, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh với tỷ trọng khoảng 80%.
Năm giải pháp điều hành chính sách tiền tệ
Những kết quả tích cực nêu trên bước đầu tạo tiền đề thuận lợi cho điều hành chính sách tiền tệ, tuy nhiên, trong những tháng còn lại của năm 2017, kinh tế vĩ mô trong nước và thế giới có thể có những diễn biến phức tạp, khó lường, đòi hỏi chính sách tiền tệ cần có những giải pháp điều hành thận trọng để thực hiện mục tiêu đề ra, tập trung vào các giải pháp:
Thứ nhất, mặc dù xu hướng lạm phát đang chậm lại, nhưng chưa thể chủ quan với rủi ro sức ép từ biến động trên thị trường thế giới, cũng như lộ trình điều chỉnh tăng giá quản lý nhà nước.
Do đó, trong điều hành chính sách tiền tệ, cần theo dõi sát diễn biến kinh tế vĩ mô để điều hành linh hoạt và đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, với thời điểm, liều lượng hợp lý và phản ứng kịp thời với diễn biến trên thị trường thế giới và trong nước, nhằm điều tiết khanh khoản, các chỉ tiêu tiền tệ cần ở mức hợp lý để hỗ trợ kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, góp phần ổn định các cân đối vĩ mô của nền kinh tế và đạt được mục tiêu chính sách tiền tệ.
Thứ hai, Fed bước vào chu kỳ tăng lãi suất và thắt chặt chính sách tiền tệ, cộng hưởng với chính sách tài khóa mở rộng kết hợp với bảo hộ mậu dịch của chính quyền Donald Trump, thì điều hành lãi suất của NHNN trong năm 2017 trở nên khó khăn trong điều kiện lạm phát có sức ép gia tăng do giá thế giới tăng, lộ trình điều chỉnh giá trong nước, cầu vốn tín dụng và cầu phát hành trái phiếu chính phủ tiếp tục tăng.
Với áp lực như vậy, chính sách tiền tệ cần tiếp tục điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ, nhằm giữ ổn định mặt bằng lãi suất cho vay để góp phần hỗ trợ sản xuất kinh doanh và nền kinh tế.
Đồng thời, phối hợp điều hành đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, thực hiện linh hoạt việc bơm tiền ra/hút tiền về thông qua nghiệp vụ thị trường mở và các công cụ khác để điều tiết thanh khoản hợp lý hỗ trợ các TCTD có điều kiện cung ứng vốn thông suốt cho nền kinh tế, đảm bảo thanh khoản cho toàn toàn hệ thống, qua đó tạo điều kiện ổn định mặt bằng lãi suất thị trường, nhưng vẫn kiểm soát được lạm phát và không gây áp lực lên tỷ giá.
Thứ ba, trước các biến động khó lường của thị trường tài chính quốc tế, đồng USD tiếp tục mạnh lên và đồng tiền các nước mới nổi dự báo tiếp tục xu hướng giảm giá, NHNN cần tiếp tục điều hành linh hoạt tỷ giá trung tâm trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, thực hiện bán can thiệp ngoại tệ khi cần thiết, tránh để tỷ giá biến động quá mức gây tác động tâm lý, kỳ vọng trên thị trường, ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô, nhằm hỗ trợ ổn định tỷ giá và hạn chế sức ép đến lãi suất VND.
Thứ tư, tiếp tục thực thi các giải pháp kiểm soát tăng trưởng tín dụng theo hướng nâng cao chất lượng tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng gắn với triển khai các chương trình tín dụng ngành, lĩnh vực, tín dụng chính sách, đồng thời thực hiện kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đảm bảo hoạt động của các TCTD an toàn, lành mạnh.
Thứ năm, tăng cường phối hợp với chặt chẽ với các chính sách vĩ mô khác, đặc biệt là chính sách tài khóa; theo dõi sát diễn biến thị trường tài chính tiền tệ, vốn khả dụng của các TCTD, cũng như kế hoạch phát hành, giải ngân trái phiếu chính phủ để chủ động, kịp thời có các giải pháp trong điều hành chính sách tiền tệ, đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ, kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng ở mức hợp lý, góp phần thực hiện tốt các chính sách kinh tế vĩ mô theo mục tiêu tổng thể của Quốc hội và Chính phủ.
