Thống kê của Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam cho biết, đến nay, ngành đã thu hút hơn 1 vạn lao động, có tổng doanh thu 4.583 tỷ đồng trong năm 2015. Nhưng với một ngành dịch vụ đặc biệt như kiểm toán độc lập, quy mô, vị thế không thể chỉ đong đếm bằng những con số như vậy.
Cách đây 25 năm, sự ra đời của ngành kiểm toán độc lập gắn liền với công cuộc Đổi mới của đất nước, với viên gạch đầu tiên là việc Bộ Tài chính ban hành quyết định thành lập Công ty Kiểm toán VACO. Ngành kiểm toán đã song hành cùng với sự đổi thay, phát triển của nền kinh tế, góp sức vào quá trình tái cấu trúc DNNN, tạo động lực tăng trưởng mới. Đặc biệt, khi TTCK Việt Nam đi vào hoạt động, kiểm toán độc lập song hành cùng DN niêm yết, trở thành bạn đồng hành của DN và là điểm tựa niềm tin của NĐT.
Với dịch vụ chính yếu, kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán độc lập đã đóng vai trò là bên thứ ba độc lập xác nhận về tính trung thực, hợp lý của bản báo cáo tài chính của doanh nghiệp và cảnh báo những vấn đề có thể dẫn đến sai lệch số liệu của báo cáo. Ý kiến của kiểm toán viên độc lập đã trở thành căn cứ quan trọng để các ngân hàng, bạn hàng và NĐT quyết định đầu tư, cũng như hỗ trợ cho việc giám sát của cơ quan quản lý (thuế, tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các Sở GDCK). Đặc biệt, với TTCK, thị trường có tính nhạy cảm đặc biệt và ảnh hưởng đến lợi ích của đông đảo công chúng NĐT, kiểm toán độc lập có một vị trí quan trọng.
Ở một khía cạnh khác, việc chủ động lựa chọn đơn vị kiểm toán có thương hiệu lớn, hay chủ động mời kiểm toán độc lập thực hiện kiểm toán với những báo cáo ngoài phạm vi bắt buộc giúp DN khẳng định nỗ lực minh bạch, sự tôn trọng cổ đông, NĐT. Chẳng hạn, Tập đoàn Bảo Việt thuê PwC kiểm toán báo cáo phát triển bền vững trước khi công bố ra thị trường.
Nền kinh tế nước ta đang hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, thu hút vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước ngoài được dự báo sẽ rất lớn. Để đáp ứng yêu cầu quản lý thực tiễn của nền kinh tế, nâng cao TTCK, bảo vệ cổ đông, NĐT trước rủi ro và cao hơn là để gây dựng niềm tin của NĐT vào TTCK Việt Nam, để không còn những câu hỏi kiểu như “Trong số các DN đang báo lãi tốt trên thị trường, có bao nhiêu DN chưa lộ sáng?”, bên cạnh những giải pháp giám sát hoạt động công bố thông tin của DN, trách nhiệm của kiểm toán độc lập ngày càng lớn và cùng với đó, các hoạt động hỗ trợ và giám sát chất lượng kiểm toán độc lập cũng cần được nhà quản lý tăng cường.
Trao đổi mới đây với ĐTCK, đại diện UBCK chia sẻ, bên cạnh việc nâng cao tiêu chí chấp thuận công ty kiểm toán được kiểm toán báo cáo tài chính cho các đơn vị có lợi ích công chúng, công ty niêm yết, cơ quan quản lý sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng dịch vụ của các công ty này. Ngành kiểm toán phát triển lành mạnh sẽ góp phần quan trọng nâng chất niềm tin của NĐT, thúc đẩy nền kinh tế minh bạch và phát triển bền vững.
