Diễn biến
Ngày 3/1/2020, vào khoảng 11h35 giờ địa phương, người ta nghe thấy những tiếng nổ mạnh ầm ầm gần sân bay quốc tế Baghdad – thủ đô của Iraq, khu vực có căn cứ quân sự của Mỹ.
Đoàn xe chở Soleimani bị thiêu rụi sau vụ không kích của Mỹ gần sân bay Baghdad. Ảnh: AP.
Ngay sau đó, các phương tiện truyền thông đưa tin, những tiếng nổ là từ một cuộc tấn công tên lửa do Mỹ gây ra và kết quả là tướng Qassem Soleimani, người được coi là quyền lực thứ hai của Iran chỉ sau Lãnh tụ tối cao, thiệt mạng.
Lầu Năm Góc đã xác nhận cái chết của Soleimani. Theo cơ quan này, đòn đánh trực diện này được thực hiện theo lệnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo New York Times, trích dẫn nguồn từ một số quan chức Mỹ, máy bay không người lái đã được sử dụng trong vụ tấn công. Các tên lửa bắn vào một đoàn xe ô tô, một trong số đó là xe chở Soleimani.
Abu Mahdi al-Muhandis, người được cho là cố vấn hàng đầu của Tướng Soleimani, hay
“người của Iran”, tại Iraq, theo AFP. Ảnh: AP.
Ngoài Soleimani, Abu Mahdi al-Muhandis, Phó thủ lĩnh lực lượng dân quân Shiite Iraq “Al-Hashd al-Shaabi”, cũng đã thiệt mạng. Theo tổ chức này, số người chết còn bao gồm thêm năm thành viên của lực lượng và hai người được gọi là "những vị khách đã đến sân bay Baghdad".
Những điều Mỹ buộc tội Soleimani
Lực lượng al-Quds là một trong những đơn vị luôn sẵn sàng chiến đấu nhất của IRGC và đang tích cực tham gia vào các cuộc xung đột quân sự ở Syria và Iraq. Người ta tin rằng, hiệu quả chiến đấu của này lực lượng đặc biệt phần lớn được quyết định bởi khả năng của người chỉ huy, Tướng Qassem Soleimani.
Vào tháng 4/2019, Washington quyết định đưa IRGC, bao gồm cả lực lượng đặc biệt al-Quds, vào danh sách các tổ chức khủng bố nước ngoài.
Theo Lầu Năm Góc, Soleimani "đã tích cực thực hiện các kế hoạch tấn công vào các nhà ngoại giao và quân nhân Mỹ ở Iraq và các quốc gia khác trong khu vực". Mỹ cũng đổ lỗi cho ông này vì đã cáo buộc phê duyệt một cuộc biểu tình trước đại sứ quán Mỹ ở Baghdad trong tuần trước.
Lầu Năm Góc cho biết vụ “trừ khử” Soleimani "nhằm mục đích chống các kế hoạch tấn công trong tương lai từ phía Iran".
Ông Trump đã có bài phát biểu ngày 4/1/2020, sau quyết định tiêu diệt Soleimani. Ảnh: Getty Images.
Ông Trump tuyên bố rằng Soleimani là người phải chịu trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp về cái chết của hàng triệu người. Theo nhà lãnh đạo Mỹ, tướng Iran "đã giết hoặc làm bị thương nghiêm trọng hàng ngàn người Mỹ" và "lên kế hoạch giết nhiều người hơn nữa".
Marco Rubio, một thành viên của Uỷ ban Tình báo Hạ viện Mỹ, cho biết, Soleimani đang chuẩn bị một cuộc đảo chính ở Iraq theo lệnh của Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei.
Cuộc biểu tình trước Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad – cái cớ của Washington
Vào ngày 31/12/2019, một cuộc biểu tình rầm rộ đã diễn ra trước Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad nhằm mục đích phản đối một cuộc tấn công của Không quân Mỹ vào các đồn của lực lượng dân quân Shiite ở Iraq và Syria.
Đoàn người biểu tình trước Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad, Iraq hôm 31/12. Ảnh: AP.
Tại Washington, chính quyền Mỹ gọi cuộc biểu tình là một cuộc tấn công có tổ chức và tuyên bố rằng "những kẻ khủng bố và đồng minh của Iran đứng đằng sau nó".
An ninh của đại sứ quán được tăng cường bởi 100 lính thủy đánh bộ, khoảng 750 binh lính nữa sẽ được gửi đến khu vực trong tương lai gần.
Vào ngày 1/1/2020, hơi cay được sử dụng để giải tán những người biểu tình, được cho là đã cố gắng đốt cháy mái nhà của đại sứ quán, và đến tối ngày hôm đó, tất cả họ rời khỏi khu vực của phái bộ ngoại giao.
“Iran sẽ trả thù”
Sau vụ không kích, Tổng thống Iran Hassan Rouhani tuyên bố, "Iran và các quốc gia khác trong khu vực sẽ trả thù Mỹ". Ông nhấn mạnh rằng "vụ ám sát Soleimani làm tăng gấp đôi quyết tâm của Iran đối với Mỹ và bảo vệ các giá trị Hồi giáo".
Bộ Ngoại giao Iran lập tức triệu tập Đại sứ Thuỵ Sỹ tại Tehran, nước đại diện quyền lợi của Mỹ tại Iran.
Iran tổ chức quốc tang ttrong 3 ngày. Ảnh: EPA-EFE.
Ngoại trưởng Iran Javad Zarif gọi vụ giết Soleimani là "hành động khủng bố quốc tế của Mỹ". Ông cũng tuyên bố rằng vị tướng này là "chỉ huy hiệu quả nhất chống lại Nhà nước Hồi giáo (IS), Jebhat al-Nusra, Al-Qaeda và các tổ chức khác".
Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố Iran sẽ tổ chức quốc tang ba ngày.
Phản ứng trái chiều ở Mỹ
Quốc hội Mỹ đã không được thông báo trước về cuộc tấn công bằng tên lửa lần này. Như người đứng đầu Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện Eliot Engel nhấn mạnh, ngay cả khi vụ tấn công được thực hiện như một phần của kế hoạch tự vệ, quân đội đã không có sự cho phép của Quốc hội và tổng thống đáng lẽ phải thông báo cho Quốc hội 48 giờ trước khi hành động.
Chủ tịch Hạ viện của Quốc hội Mỹ, bà Nancy Pelosi, yêu cầu chính quyền Washington thông báo ngay lập tức về các bước tiếp theo mà Washington dự định thực hiện.
Thượng nghị sĩ Cory Booker ứng viên trẻ sáng giá của đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020, nhận định, ông Trump không hề có chiến lược hành động trong khi tình hình ở Trung Đông ngày càng trầm trọng.
Trái lại, quyết định của ông Trump nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ phần lớn các nghị sĩ Cộng hoà ở Hạ viện và Thượng viện Mỹ.
The Hill cho biết, một số nghị sĩ từng chỉ trích ông Trump cũng cho rằng, vụ ám sát lần này là quyết định đúng đắn.
Trong khi đó, Đại sứ quán Mỹ tại Baghdad phát thông báo kêu gọi công dân Mỹ nhanh chóng rời khỏi Iraq.
Fox News, trích dẫn các nguồn tin từ Nhà Trắng, cho biết, Bộ Ngoại giao và Lực lượng Vũ trang Mỹ đã báo cáo, chính quyền tổng thống Mỹ không loại trừ bất kỳ khả năng nào cho các bước tiếp theo.
Cựu Phó tổng thống Mỹ Joe Biden, một đối thủ chính trị của ông Trump, bày tỏ sự tin tưởng rằng, "Iran chắc chắn sẽ đưa ra câu trả lời".
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (giữa) đưa ra tuyên bố về vụ tấn công tại thủ đô của Iraq. Ảnh: AP.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo tuyên bố rằng cư dân Iraq hài lòng với tin tức về vụ ám sát Soleimani. Sau đó, ông Pompeo cũng đưa ra tuyên bố cam kết của Mỹ về việc “xuống thang” trong cuộc chiến ở Trung Đông. Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh rằng, Washington có thể đáp trả lại bất cứ phản ứng nào của Iran.
Ngày 3/1, Lầu Nam Góc đã phê chuẩn việc phái thêm 3.000 lính tới Trung Đông.
Sự ngỡ ngàng của thế giới
“Kết quả của vụ tấn công là Phó thủ lĩnh lực lượng dân quân Shiite Iraq Abu Mahdi al-Muhandis đã bị giết và Iraq coi đây là hành động xâm lược đất nước”, Thủ tướng Iraq Adil Abdul-Mahdi cũng lên án vụ ám sát Soleimani.
Thủ tướng Iraq Adil Abdul-Mahdi. Ảnh: Getty Images.
Mohammed al-Halbousi, Chủ tịch Quốc hội Iraq, cũng chỉnh trích việc cuộc tấn công của Mỹ ở Baghdad được thực hiện mà không có sự phối hợp với chính quyền nước này.
Bộ Ngoại giao Nga thì cho biết, Tướng Soleimani "đã hết lòng phục vụ cho mục đích bảo vệ lợi ích quốc gia của Iran" và chia buồn với nước này. Cơ quan này nhấn mạnh, bước đi này của Mỹ sẽ dẫn đến căng thẳng gia tăng trên toàn khu vực.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi tất cả các bên liên quan, đặc biệt là Mỹ, kiềm chế và không thực hiện các hành động có thể dẫn đến căng thẳng leo thang hơn nữa.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Naftali Bennett đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với các cơ quan lãnh đạo và tình báo quân sự để thảo luận về các vấn đề an ninh. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã bày tỏ sự ủng hộ đối với các hành động của Mỹ.
Trong khi đó, EU kêu gọi chấm dứt leo thang căng thẳng bằng mọi giá.
Và giữa những tin tức về vụ ám sát Soleimani, giá dầu bắt đầu tăng.
