Chuyển tiền ra nước ngoài: Những nút thắt đang được tháo gỡ

Câu chuyện về lý và tình

Trước câu hỏi khi khách hàng đề nghị NHTM thực hiện giao dịch sử dụng nguồn tiền từ ngoại tệ tự có, khách hàng có cần cung cấp cho ngân hàng giấy tờ chứng minh nguồn gốc ngoại tệ tự cất trữ như giấy rút tiền ngoại tệ, giấy xác nhận mang ngoại tệ từ nước ngoài… không? Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc Trung tâm bán lẻ Khối Khách hàng cá nhân MB cho biết, tại MB, khách hàng phải chứng minh nguồn tiền.

Còn tại Vietcombank, bà Thuỷ cho hay, Vietcombank cơ bản cũng kiểm tra nguồn tiền nhưng theo pháp lệnh ngoại hối cho phép cá nhân có ngoại tệ tiền mặt được quyền cất giữ, mang theo người. Đồng thời, Thông tư 20/2022/TT-NHNN cho phép sử dụng ngoại tệ tự cất giữ để chuyển cho các mục đích chuyển tiền một chiều.

“Tại khoản 5 Điều 17 Bộ quy tắc quy định các cam kết của khách hàng với NHTM khi thực hiện giao dịch đã bao gồm nội dung “tiền chuyển, mang ra nước ngoài có nguồn gốc hợp pháp theo quy định của pháp luật”. Như vậy, NHTM có thể căn cứ hồ sơ giao dịch thực tế, các dấu hiệu rủi ro/phòng chống rửa tiền để xem xét, yêu cầu khách hàng cung cấp giấy tờ chứng minh nguồn gốc ngoại tệ tự cất trữ (nếu cần)”, bà Thuỷ nói.

Về vấn đề giao dịch chuyển tiền thanh toán phí tư vấn định cư cho công ty tư vấn nước ngoài có được xếp vào mục đích trả các loại phí, lệ phí cho nước ngoài không? Bà Vũ Thị Thảo Hiền, Trưởng phòng Chuyển tiền ngoại tệ, Trung tâm Thanh toán VietinBank cho biết, theo khoản 4 Điều 15 Bộ quy tắc, “Trường hợp chuyển tiền để thanh toán các chi phí liên quan đến thủ tục xin định cư ở nước ngoài (không bao gồm giá trị đầu tư ra nước ngoài để có quốc tịch nước ngoài hoặc được phép định cư ở nước ngoài), giao dịch chuyển tiền được thực hiện theo mục đích “Chuyển tiền nhập khẩu dịch vụ” hoặc “Chuyển tiền thanh toán các khoản phí, lệ phí cho nước ngoài”.

“Theo khoản 17 Điều 3 Bộ quy tắc, “Phí, lệ phí của nước ngoài: Là các khoản chi phí mà người cư trú là công dân Việt Nam cần chi trả cho cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài hoặc hội, hiệp hội nước ngoài theo quy định của nước sở tại. Phí, lệ phí của nước ngoài được xác định tại Thông báo chi phí”, bà Hiền nói.

Đại diện Vietcombank cũng chia sẻ một tình huống thực tế, đó là người cháu được ông bà nuôi từ nhỏ, không còn cha mẹ và không có anh chị em. Khi người cháu 18 tuổi đi học nước ngoài, ông bà muốn chuyển tiền cho cháu nhưng đã có ngân hàng từ chối thực hiện giao dịch. Nguyên nhân được bà Thuỷ giải thích, theo khái niệm “thân nhân” ông bà không được xếp trong danh sách có quan hệ thân nhân với người cư trú là công dân Việt Nam.

Tuy nhiên, bà Thuỷ cho biết, tại khoản 1 Điều 13 Bộ quy tắc hướng dẫn người mua, chuyển mang ngoại tệ ra nước ngoài trong mục đích chuyển trợ cấp bao gồm “người đại diện hợp pháp của người trợ cấp” (bao gồm người đại diện theo ủy quyền và người đại diện theo pháp luật). Điều 136 của Bộ luật dân sự quy định Người đại diện theo pháp luật bao gồm "Người giám hộ đối với người được giám hộ".

“Như vậy, NHTM căn cứ nội dung xác nhận cụ thể của chính quyền địa phương về việc ông bà là người giám hộ (phạm vi, thời hạn...) để xác định ông bà có được coi là thân nhân của người hưởng trợ cấp hay không. Đồng thời, đánh giá tính hợp lý, hợp lệ của từng giao dịch cụ thể để quyết định thực hiện giao dịch cho khách hàng”, bà Thuỷ nói.

Đối với tình huống người đi khám chữa bệnh ở nước ngoài thường cần người thân đi cùng để chăm sóc. Người đi cùng này có được nhận tiền khám chữa bệnh thay cho người đi khám chữa bệnh không? Bà Nguyễn Cẩm Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm thanh toán BIDV cho biết, Ban Soạn thảo đã dự thảo và xin ý kiến Vụ Quản lý ngoại hối, Hiệp hội Ngân hàng. Tuy nhiên, không có cơ sở pháp lý cho phép thân nhân đi cùng người khám chữa bệnh được nhận tiền khám chữa bệnh thay người bệnh.

“Người đi cùng người bệnh có thể nhận tiền trợ cấp từ thân nhân (là người cư trú và là công dân Việt Nam), nếu người đi cùng này không ở nước ngoài theo mục đích học tập, chữa bệnh, công tác, du lịch, thăm viếng”, bà Tâm nói.

Lợi ích của các bên phải gắn với lợi ích của đất nước

Ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối, NHNN nhận định, mục tiêu kinh doanh của các ngân hàng khác nhau nhưng điểm chung nhất là các giao dịch viên đều mong muốn làm đúng. Quá trình thực hiện sẽ phát sinh những bất cập, nhưng trên cơ sở của Bộ Quy tắc này, có tiêu chí chung để thống nhất thực hiện. Kẻ gian sẽ khó để lợi dụng, hạn chế cao nhất những điều đáng tiếc xảy ra làm phương hại đến lợi ích của đất nước và quyền lợi của người dân.

Ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối, NHNN phát biểu tại Hội nghị

“Lợi ích của ngân hàng phải gắn chung với lợi ích của đất nước. Bởi trên thực tế, có những đối tượng xấu lợi dụng các giao dịch để thực hiện các hành vi trái pháp luật, gây bất lợi cho lợi ích của dân tộc và nhân dân Việt Nam”, ông Tuấn nhấn mạnh

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, việc ban hành Bộ quy tắc sẽ giúp các ngân hàng thực hiện thống nhất với khách hàng trên phạm vi toàn quốc, qua đó giảm thiểu các rủi ro liên quan. Đồng thời, giúp cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chức năng thuận lợi trong việc kiểm soát hoạt động chuyển tiền ra nước ngoài hiệu quả hơn nữa, hạn chế tình trạng chuyển tiền bất hợp pháp, góp phần giữ ổn định thị trường ngoại hối, ổn định tỷ giá giúp thu hút nhà đầu tư.

Đối với người dân, Bộ quy tắc tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi có nhu cầu thực hiện chuyển tiền một chiều ra nước ngoài. Thay vì phải đến ngân hàng có quy định phù hợp mới thực hiện được giao dịch chuyển tiền như trước đây thì nay chỉ cần đến ngân hàng gần nhất được thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền một chiều ra nước ngoài, khách hàng sẽ được đáp ứng các nhu cầu chuyển tiền này.

Cũng theo ông Hùng, Bộ quy tắc được xây dựng theo định hướng trở thành quy định khung đối với hoạt động chuyển tiền một chiều ra nước ngoài của người cư trú là công dân Việt Nam. Đây không phải là văn bản quy định pháp luật, tuy nhiên sẽ là cơ sở để các ngân hàng thống nhất thực hiện như một thông lệ thị trường. Bộ quy tắc đề cao trách nhiệm tuân thủ quy định pháp luật và phòng chống rửa tiền của các ngân hàng thương mại và các cán bộ ngân hàng trong quá trình cung ứng dịch vụ chuyển tiền quốc tế cho khách hàng.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam

“Trọng tâm của việc ban hành Bộ quy tắc là để đảm bảo các ngân hàng cùng thống nhất về cách hướng dẫn, cách triển khai trong giao dịch chuyển tiền một chiều ra nước ngoài trên cơ sở tuân thủ các quy định của pháp luật, nhằm phục vụ nhu cầu cần thiết của người cư trú là công dân Việt Nam; đồng thời, nâng cao hiệu quả việc thực hiện quy định về phòng chống rửa tiền. Bên cạnh đó, Bộ quy tắc có những quy định chặt chẽ, góp phần hạn chế kẽ hở mà các cá nhân có thể lợi dụng để thực hiện các hành vi rửa tiền, chuyển tiền trái phép ra nước ngoài với các phương thức như sử dụng một bộ hồ sơ, chứng từ chuyển tiền nhiều lần tại cùng hệ thống ngân hàng hay thực hiện chuyển tiền nhiều lần tại các ngân hàng khác nhau…”, ông Hùng nhấn mạnh.