Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) vừa công bố dự thảo Quy chế đánh giá, xếp loại công ty quản lý quỹ để lấy ý kiến đóng góp từ các thành viên thị trường. Có 2 điểm rất mới của Quy chế này là tiêu chí và mục đích của việc đánh giá công ty quản lý quỹ, cũng như mục đích sử dụng.
Nếu Thông tư 226/2010/TT-BTC tập trung đánh giá chỉ tiêu an toàn của công ty quản lý quỹ nói riêng, tổ chức kinh doanh chứng khoán nói chung dựa trên các dữ liệu báo cáo tài chính, thì dự thảo Quy chế mới dự kiến sẽ đánh giá hiệu quả hoạt động các công ty quản lý quỹ dựa trên cả yếu tố định tính và định lượng theo chuẩn CAMEL (vốn, chất lượng tài sản, năng lực quản trị, kết quả kinh doanh và khả năng thanh khoản). Như vậy, lần đầu tiên các yếu tố “mềm” như: năng lực kiểm soát nội bộ, mức độ tuân thủ quy định pháp luật, số nhân viên có chứng chỉ hành nghề, quản trị rủi ro, thậm chí là tiêu chuẩn về cổ đông lớn… được đưa vào để làm tiêu chí đánh giá toàn diện công ty quản lý quỹ.
Như vậy, sau Thông tư 226/2010/TT-BTC quy định chỉ tiêu an toàn tài chính và biện pháp xử lý đối với các tổ chức kinh doanh chứng khoán không đáp ứng chỉ tiêu an toàn tài chính, thì đây có thể sẽ là văn bản pháp lý thứ hai xác định các tiêu chí hoạt động lành mạnh của công ty quản lý quỹ. Trong bối cảnh hoạt động quản lý quỹ nói riêng, TTCK nói chung còn nhiều khó khăn, việc tập trung hoàn thiện khung pháp lý từ phía UBCK được xem là nỗ lực rất lớn, giúp các công ty hoàn thiện sức khỏe chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới của TTCK sau này.
Tuy nhiên, cũng như Thông tư 226, một trong những yếu tố rất quan trọng để xem xét, đánh giá tình trạng hoạt động công ty quản lý quỹ chính là các dữ liệu liên quan đến báo cáo tài chính của công ty quản lý quỹ. Thực tế, mức độ chân thực trong hạch toán bản chất các tài sản, nghĩa vụ cũng như kết quả kinh doanh của các công ty quản lý quỹ đến đâu, vẫn còn là một câu hỏi. Với đặc trưng hoạt động của ngành này, khả năng trục lợi tài khoản của khách hàng hay các nghĩa vụ vay mượn của công ty quản lý gần như không tồn tại, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc có những nghĩa vụ tài chính đang được công ty quản lý quỹ… lờ đi. Để hạch toán chính xác bản chất các tài sản tài chính, đầy đủ các nghĩa vụ tài chính công ty quản lý quỹ thì tuân theo chuẩn mực, chế độ kế toán của Việt Nam là chưa đủ.
Xây dựng quy chế đánh giá, xếp loại công ty quản lý quỹ là việc làm hoàn toàn mới và cần thiết cho các công ty cũng như cả thị trường, nhưng cùng với đó, việc giám sát và nâng cao chất lượng kế toán, kiểm toán với khối công ty này cũng cần được làm mạnh hơn nữa, bởi số liệu trong báo cáo tài chính của công ty quản lý quỹ có chuẩn thì việc xếp loại mới chuẩn và những báo cáo về đánh giá, xếp loại công ty quản lý quỹ, nếu thực hiện được, mới đáng tin cậy trên thị trường.
