Do không bán được 42 cổ phiếu ACB trong tài khoản, thay vì tất toán, đóng tài khoản, NĐT Trần Tiến Dũng buộc phải thực hiện chuyển tài khoản từ CTCK Sacombank sang CTCK FPT. "Giá trị của mỗi lô cổ phiếu lẻ không nhiều, nhưng nhiều NĐT gộp lại thì không hề nhỏ. Việc nắm giữ cổ phiếu lô lẻ mang lại phiền phức cho NĐT, thị trường thiếu tính chuyên nghiệp. Vì thế, cần có quy định buộc CTCK hoặc công ty phát hành mua lại cổ phiếu lẻ cho NĐT", ông Dũng nói. Theo quy định, giao dịch lô cổ phiếu 10 tại HOSE và 100 cổ phiếu tại HNX đã phần nào gây khó khăn cho NĐT nắm giữ cổ phiếu lẻ.
Thực tế
Việc mua lại cổ phiếu lô lẻ đang được các CTCK thực hiện mỗi nơi, một kiểu. Ông Nguyễn Đình Phong, Giám đốc CTCK VNDirect - Chi nhánh TP. HCM cho biết, NĐT có thể bán lại cổ phiếu lẻ cho Công ty vào tất cả các ngày làm việc trong tuần. Sở dĩ VNDirect chấp nhận mua vào (ngay cả khi giá cao) nhằm có dịch vụ tốt phục vụ NĐT. Hiện tại, mỗi tuần cũng có vài NĐT bán lại cổ phiếu lô lẻ cho công ty này. "Thực ra, giá trị cổ phiếu lô lẻ không lớn nên nếu mua, sau đó giá xuống cũng không thiệt hại gì nhiều. Cái được là sự hài lòng và gắn bó của khách hàng với Công ty", ông Phong nói.
CTCK Tân Việt (TVSI) cũng làm khá tốt việc mua cổ phiếu lô lẻ cho NĐT. Bất cứ lúc nào có yêu cầu bán, TVSI cũng mua lại. Ứng dụng công nghệ vào các dịch vụ, CTCK FPT mới đây cũng triển khai việc mua cổ phiếu lô lẻ qua mạng. Tuy nhiên, không phải cổ phiếu lô lẻ nào cũng được CTCK mua vào. Ngay cả những CTCK lớn, có nhiều NĐT mở tài khoản, việc mua cổ phiếu lô lẻ cũng chỉ được tổ chức một năm vài đợt ngắn ngủi.
Một khúc mắc nữa là chỉ CTCK có nghiệp vụ tự doanh mới có thể thực hiện mua cổ phiếu lô lẻ. Chẳng hạn, tại CTCK Việt Tín, đến thời điểm này chưa có chủ trương mua vào cổ phiếu lô lẻ vì Công ty không có nghiệp vụ tự doanh. CTCK Trường Sơn (TSS) cũng từ chối mua cổ phiếu lô lẻ với lý do tương tự. Theo một môi giới tại TSS, Công ty sẽ xin UBCK được mở tạm tài khoản tự doanh để thực hiện mua cổ phiếu lô lẻ hỗ trợ NĐT. Theo thống kê, khoảng 50 CTCK không thể mua cổ phiếu lô lẻ do không có nghiệp vụ tự doanh. Như vậy, NĐT sẽ không có cơ hội bán số cổ phiếu "bất đắc dĩ" trong tài khoản của mình.
Giải pháp nào?
Theo ghi nhận của ĐTCK, CTCK mua vào cổ phiếu lô lẻ chủ yếu là với mục đích nâng cao chất lượng dịch vụ, còn hiệu quả thì không hẳn. Nhìn vào danh mục trong tài khoản tự doanh của TVSI nhiều người sẽ lầm tưởng công ty này giải ngân vào rất nhiều mã cổ phiếu. Trên thực tế, có đến 110 mã cổ phiếu là cổ phiếu lô lẻ TVSI, phải mua vào theo yêu cầu của NĐT. "Giá trị không lớn và nếu có chênh lệch, thua thiệt thì CTCK cũng phải chịu. Tuy nhiên, việc quản lý các cổ phiếu này mới là phức tạp khi thực hiện báo cáo cơ quan quản lý liên quan đến tài khoản tự doanh", đại diện TVSI cho biết.
Hiện có không ít đề xuất về vấn đề cổ phiếu lô lẻ cho NĐT. Chẳng hạn, buộc CTCK mua vào các cổ phiếu này, vì đằng nào công ty cũng phải có nguồn chứng khoán dự trữ để xử lý sơ xuất trong quá trình giao dịch. Cũng có ý kiến cho rằng, CTCK nên lập ra một bảng giao dịch gồm tất cả các loại cổ phiếu, có 2 cột dư bán, dư mua, NĐT muốn bán hay muốn mua đều có thể đăng ký tham gia với giá mua - bán giảm 10% so với giá đóng cửa loại cổ phiếu này ngày hôm đó. CTCK, nơi NĐT mở tài khoản sẽ làm trung gian môi giới và được hưởng phí giao dịch khi các NĐT mua bán với nhau.
Một giải pháp nữa là chính công ty phát hành nên mua lại cổ phiếu lô lẻ làm cổ phiếu quỹ hoặc dành cổ phiếu này cho cán bộ, nhân viên khi có đợt bán ưu đãi. Cách làm này có khó khăn là làm thế nào để thực hiện mua lại cổ phiếu lô lẻ khi giao dịch liên quan đến nhiều bên như CTCK, Trung tâm Lưu ký chứng khoán, sở GDCK… DN không thể mỗi ngày mua vào vài cổ phiếu lẻ của NĐT khi mà vì nhiều lý do, mỗi NĐT lại bán cổ phiếu lô lẻ vào một thời điểm.
Một giải pháp tối ưu mà ĐTCK ghi nhận từ nhiều thành viên thị trường là khi trả cổ tức bằng cổ phiếu, đối với lượng cổ phiếu lẻ, DN nên trả bằng tiền. Cách làm này sẽ hạn chế lượng cổ phiếu lẻ lưu hành trên thị trường. Đối với cổ phiếu lẻ do thực hiện phát hành thêm, DN nên tính toán ở một tỷ lệ hợp lý để hạn chế thấp nhất. Nếu có cổ phiếu lẻ thì DN nên thông báo mua lại sau khi phát hành để làm cổ phiếu quỹ.
Sắp đến mùa trả cổ tức và không ít DN sẽ thực hiện trả cổ tức bằng cổ phiếu. Tìm một giải pháp cho cổ phiếu lô lẻ là vấn đề NĐT chờ đợi để thị trường ngày một chuyên nghiệp hơn.
