Thêm một trải nghiệm cho F0
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trong đợt điều chỉnh mạnh kéo dài từ đầu tháng 7. VN-Index giảm từ vùng đỉnh 1.420 điểm về sát ngưỡng 1.200 điểm, trong khi VN30-Index giảm từ trên 1.550 điểm về quanh mốc 1.350 điểm. Một lần nữa, thị trường rơi nhanh và dứt khoát.
Gia tốc rơi của chỉ số đợt này có thể không bằng đợt điều chỉnh hồi tháng 1/2021, nhưng áp lực bán xuống mạnh mẽ hơn rất nhiều. Quan trọng là, trong đợt giảm này, cầu vào khá dè dặt. Hiện tại, xu hướng trung hạn và ngắn hạn của thị trường đã chính thức chuyển thành trạng thái giảm, có thể có những nhịp hồi phục kỹ thuật nhưng phải thừa nhận rằng, ít nhất trong những ngày còn lại của quý III và quý IV, thị trường khó có thể lặp lại trạng thái sôi động như 6 tháng đầu năm.
Nhìn lại diễn biến thị trường những ngày vừa qua, có thể xem đó như một ví dụ trong sách giáo khoa về tài chính hành vi, về cách một thị trường tạo đỉnh như thế nào.
Đỉnh được tạo khi số đông phần lớn đều sai, hưng phấn và phớt lờ nhiều tín hiệu cảnh báo.
"Khi mọi người nghĩ theo một cách giống nhau, mọi người đều có khả năng mắc sai lầm", đây là câu trích dẫn kinh điển của Humphrey B. Neill trong cuốn sách The Art of Contrary Thinking, mô tả tâm lý đám đông ở những điểm đảo chiều quan trọng.
Đằng sau bong bóng Mississipi, bong bóng hoa Tulip, sự sụp đổ của thị trường chứng khoán New York năm 1929, bong bóng dotCom hay nhiều sự kiện khác là tâm lý lạc quan của số đông được đẩy lên cực đại.
Sự kiện thị trường chứng khoán Việt Nam tạo đỉnh ngắn hạn vào đầu tháng 7 tất nhiên không thể so sánh với những sự kiện lớn ở trên, tuy nhiên về diễn biến tâm lý của nhà đầu tư tại vùng đỉnh thì ở thị trường nào cũng tương đồng.
"Thị trường sẽ còn tăng tiếp, sẽ hướng đến những mốc cao hơn", "dòng tiền F0 sẽ tiếp tục đổ vào thị trường nâng đỡ chỉ số"… là những suy nghĩ của hầu hết những người tham gia thị trường thời điểm đó. Khi giá tăng, mọi cảnh báo như thị trường đã quá mua, định giá cao, margin căng cứng, thanh khoản đạt đỉnh hay dịch bệnh ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế… đều bị phớt lờ.
Như đã biết, thị trường hiện tại có sự tham gia của rất nhiều nhà đầu tư mới và đợt điều chỉnh vừa qua là ví dụ đầu tiên để những nhà đầu tư mới biết cách nhận ra và tránh những nguy hiểm của “hành vi bầy đàn”.
Chưa có dấu hiệu của thị trường giá xuống dài hạn
Hiện tại, xu hướng trung hạn và ngắn hạn của thị trường đã chuyển sang trạng thái giảm. Tâm lý thị trường rất yếu, lực bán thực sự quyết liệt bởi nhiều tin xấu và thị trường đã tăng quá nhanh trong nửa đầu năm.
Trong vòng 3 tuần trở lại đây, VN-Index đã có lúc giảm hơn 15% kể từ đỉnh, nhưng tâm lý lo ngại diễn biến dịch bệnh có thể kéo thị trường xuống sâu như năm 2020 vẫn còn hiện hữu.
Hiện tại, việc xác định xem thị trường có rơi vào thị trường giá xuống dài hạn hay không là rất quan trọng, bởi lẽ một khi rơi vào thị trường giá xuống, các quyết định đầu tư dù là dài hạn hay ngắn hạn đều mang rủi ro rất lớn.
Thật may ở thời điểm hiện tại, dấu hiệu của một thị trường giá xuống chưa được hình thành và còn cơ sở để chúng ta có thể kỳ vọng ở một triển vọng xa, mặc dù còn nhiều khó khăn trong ngắn hạn.
Trước tiên, thị trường giá xuống dài hạn thông thường là hệ quả của những thay đổi vĩ mô hoặc sự kiện nào đó rất quan trọng. Còn hiện tại, chính sách tiền tệ và tài khóa của chúng ta vẫn theo hướng nới lỏng để hỗ trợ nền kinh tế đang chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.
Dịch bệnh đang hết sức trầm trọng ở TP.HCM và các tỉnh lân cận, ảnh hưởng đến các kịch bản tăng trưởng kinh tế nhưng chúng ta cũng không quên rằng, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia có tiềm năng duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế tốt nhất. Còn với thị trường chứng khoán, đây là sự kiện đã có tiền lệ.
Năm 2020, khi chứng khoán thế giới lần đầu làm quen với Covid-19, hầu như tất cả các thị trường đều hình thành thị trường giá xuống với mức giảm điểm khủng khiếp. Thực tế ở các thị trường thế giới cho thấy, dịch bệnh bùng phát trên diện rộng trước Việt Nam nhưng hầu hết các thị trường vẫn đang ở thị trường giá lên dài hạn (bull market).
 |
Tiếp theo, nếu phân tích trên góc độ vận động của thị trường, các yếu tố về kỹ thuật và cấu trúc thị trường vẫn đang được giữ vững.
Các chỉ số thị trường vẫn giữ ở trên tương đối so với đường trung bình động 200 ngày - MA200. Hiện trên HOSE, vẫn có khoảng gần 60% các cổ phiếu ở trên đường MA200, đặc biệt các cổ phiếu trụ. Thị trường giá xuống thường có ít hơn 40% cổ phiếu ở phía trên MA200.
Đối với những cổ phiếu cụ thể, thông thường khi giá giảm về đường MA200, rất nhiều nhà đầu tư sẽ quan sát động thái ở đó để có thể tích lũy các vị thế dài hạn. Do đó, tỷ lệ cổ phiếu còn giữ được đường MA200 là một chỉ báo rất quan trọng cho thị trường trong những pha giảm điểm. Thật may, hiện tại, góc nhìn này đang rất ổn.
 |
Sau mùa báo cáo kết quả kinh doanh quý II, thị trường sẽ tiếp tục rơi vào giai đoạn không nhiều thông tin hỗ trợ.
Trong khi đó, có thể xuất hiện không ít tin xấu, đó là những số liệu vĩ mô tiêu cực do ảnh hưởng của dịch bệnh được công bố định kỳ, mà gần nhất là kỳ công bố các số liệu vĩ mô tháng 7.
Kết quả kinh doanh quý III và quý IV chắc hẳn sẽ không nhiều tích cực, do đó, để kỳ vọng thị trường có thể trở lại ngay lập tức là một điều rất khó. Thậm chí, trong tình huống xấu, thị trường hoàn toàn có thể giảm thêm về những vùng hỗ trợ dài hạn quanh vùng đệm của thị trường giá xuống.
Những cổ phiếu thuộc nhóm VN30 dù đã điều chỉnh vẫn còn rủi ro có thể điều chỉnh tiếp. Các cổ phiếu ngân hàng với việc hạ lãi suất cho vay và trích lập dự phòng nếu doanh nghiệp bị ảnh hưởng do dịch sẽ không “sáng cửa” ngắn hạn.
Hay các doanh nghiệp sản xuất có thể gặp rủi ro nếu dịch bệnh gây đứt gãy chuỗi cung ứng. Nhưng khi thị trường giá xuống chưa hình thành, vẫn có đâu đó những cơ hội và nhà đầu tư chỉ cần chuyển hướng một cách hợp lý.
