Thời gian qua, thị trường chứng khoán đã có những bước phát triển ngoạn mục cả về điểm số lẫn khối lượng giao dịch. Nguyên nhân chính là thời thế của thị trường đã thay đổi. Có 6 nguyên nhân chính làm nên điều đó.
Thứ nhất, mặt bằng lãi suất trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã giảm mạnh để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, lãi suất huy động của ngân hàng trong nước trung bình từ 7 - 9%/năm thì nay chủ yếu ở mức 5 - 7%/năm.
Trên thị trường chứng khoán, rất nhiều doanh nghiệp có mức chia cổ tức bằng tiền mặt đạt 10% trên thị giá cổ phiếu hiện tại như NTL, BCG, C32, NDN. Vì vậy, rõ ràng, đầu tư cổ phiếu hiệu quả hơn là gửi tiết kiệm, vừa được “ăn” cổ tức, lại vừa gia tăng được giá trị khoản đầu tư.
Thứ hai, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung (Mỹ đánh thuế 25% lên hàng hoá của Trung Quốc khi nhập khẩu vào Mỹ) khiến nhiều nhà sản xuất dịch chuyển nhà máy của mình ra khỏi Trung Quốc hoặc mở mới tại Việt Nam. Các công ty cho thuê đất khu công nghiệp có nhiều khách hàng và đơn giá cho thuê cao hơn.
Nhiều nhà nhập khẩu cũng chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam, nhờ vậy, các công ty xuất khẩu có nhiều đơn hàng hơn.
Thứ ba, giá bất động sản trên cả nước thời gian qua tăng mạnh, giúp cho lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành này gia tăng mạnh mẽ. Các ngân hàng nhờ giá bất động sản tăng đã có thể phát mại dễ dàng các bất động sản, thu hồi được cả gốc lẫn lãi từ các tài sản đảm bảo, giảm được các khoản nợ xấu cũng như hoàn nhập được các khoản trích lập trước đây.
Thứ tư, các doanh nghiệp sau nhiều năm hoạt động đã có kinh nghiệm quản trị, kinh doanh bài bản hơn và tích lũy được nhiều tài sản, từ đó giảm được chi phí tài chính, có thể thực hiện dễ dàng các dự án và gia tăng lợi nhuận.
Thứ năm, Việt Nam tham gia vào nhiều các hiệp định thương mại song phương cũng như đa phương, hàng hoá của Việt Nam dễ tiếp cận được với các quốc gia này, giúp các doanh nghiệp tăng được doanh thu và lợi nhuận.
Thứ sáu, thế hệ trẻ ngày nay dễ dàng tiếp cận được các thông tin, từ đó thấy rằng đỉnh cao của kinh doanh chính là đầu tư, đỉnh cao của đầu tư chính là chứng khoán. Chứng khoán có ưu điểm thanh khoản nhanh, lợi nhuận gia tăng nhanh khi có trí tuệ, vì vậy, lượng tài khoản chứng khoán được mở mới gia tăng mạnh mẽ.
Từ đầu năm 2020 đến nay, tháng nào cũng có 130.000 - 150.000 tài khoản chứng khoán được mở mới. Nhờ lượng tham gia ngày càng nhiều nhà đầu tư nên giá trị giao dịch đã tăng kỷ lục, có lúc đạt khoảng 35.000 tỷ đồng.
Sau khi lập đỉnh hơn 1.420 điểm, chỉ số VN-Index đã điều chỉnh mạnh về 1.211 điểm và nay đã hồi phục về vùng 1.320 điểm. Việc điều chỉnh này là hoàn toàn phù hợp, bởi lẽ thị trường bắt đầu sóng tăng dài từ ngày 1/4/2020 với mốc 630 điểm. Đến cuối tháng 6/2021, nhiều mã đã tăng giá từ 3 - 4 lần, vì vậy, nhiều nhà đầu tư chốt lời để hưởng thành quả.
Do thị trường có một con sóng lớn nhà đầu tư hầu như ai cũng có lợi nhuận nên sau này việc mua cổ phiếu bắt đầu ẩu đi, mua cả cổ phiếu của những doanh nghiệp thua lỗ, bết bát hoặc các cổ phiếu không có tăng trưởng và đẩy giá các cổ phiếu này lên mức cao nên khi thị trường xuống, không ai muốn nắm giữ cổ phiếu đó. Việc điều chỉnh sớm giúp cho nhà đầu tư bớt thiệt hại và cũng là bài học khi đầu tư không có kỷ luật, thiếu trí tuệ.
Đầu tháng 6 vừa qua, dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam. Đợt bùng phát dịch bệnh này rơi vào lúc thị trường có điểm số cao, các nhà đầu tư lại đang có lợi nhuận nhiều nên bán giá nào thì cũng có lãi, kể cả vài phiên sàn nên gây hiệu ứng bán tháo, kể cả mã tốt.
Sau một đợt điều chỉnh mạnh của thị trường, không ít nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư mới tham gia thị trường hoang mang lo sợ không biết thị trường sắp tới sẽ thế nào, nên gia tăng tiền mặt và quan sát.
Vậy thời gian tới, thị trường sẽ vận hành ra sao?
Thị trường chứng khoán là một thực thể sống động. Khi thị trường diễn biến thuận lợi, dòng tiền dồi dào thì nhiều mã, nhiều ngành cùng lên, còn khi không thuận lợi, dòng tiền sẽ có xu hướng tìm đến các mã cổ phiếu xuất sắc.
Vậy làm sao để lựa chọn được những cổ phiếu xuất sắc? Thông thường, những mã cổ phiếu xuất sắc hội tụ được đa số các yếu tố sau:
1. Quản trị doanh nghiệp phải là những người có trí tuệ, đạo đức;
2. Doanh nghiệp thuộc ngành nghề mà nhu cầu của thị trường trong nước cũng như thế giới luôn cần đến;
3. Doanh nghiệp có quy mô, ngành nghề khó cạnh tranh hoặc ít bị cạnh tranh;
4. Doanh nghiệp thuộc ngành nghề sử dụng nhân lực ít, tỷ trọng máy móc, công nghệ cao và dễ quản trị;
5. Doanh nghiệp có vị trí cơ sở sản xuất, kinh doanh thuận lợi;
6. Doanh nghiệp có chiến lược kinh doanh dài hạn, rõ ràng, minh bạch, đảm bảo luôn tăng trưởng phát triển;
7. Doanh nghiệp có nguồn lực tài chính dồi dào, tiếp cận được với nguồn vốn giá rẻ;
8. Doanh nghiệp biết chia sẻ lợi ích với các cổ đông;
9. Thông tin về hoạt động của công ty minh bạch và thường xuyên cập nhật theo tháng;
10. Mã cổ phiếu đó tuy được cho là tốt nhưng giá hiện tại bị định giá chưa phù hợp (rẻ hơn so với giá trị và tiềm năng của nó).
Tổng giá trị tiền mặt nằm trong tài khoản của các nhà đầu tư chứng khoán hiện vào khoảng 90.000 tỷ đồng.
Dòng tiền trên thị trường chứng khoán được biết vẫn khá dồi dào. Theo một số liệu thống kê, tổng giá trị tiền mặt nằm trong tài khoản của các nhà đầu tư chứng khoán hiện vào khoảng 90.000 tỷ đồng.
Với dự báo mặt bằng lãi suất tiếp tục duy trì ở mức thấp để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-19, dòng tiền này được nhận định sẽ chực chờ cơ hội tốt để giải ngân. Dòng tiền thông minh sẽ làm công việc của mình là đi tưới tắm cho các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh đột biến trong quý II/2021 và những cổ phiếu có tiềm năng phát triển trong thời gian tới .
Như vậy, các mã tốt lại tiếp tục hành trình đi lên của mình sau một thời gian nghỉ ngơi và đón thêm hành khách mới.
(*) Luật sư Lê Quang Vinh đã có gần 20 năm đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
