Dấu ấn từ những thương vụ thành công
Trong 5 năm qua, hoạt động M&A giữa các ngân hàng nội đã “lặng sóng”. Kể cả thương vụ sáp nhập PGBank vào HDBank dù đã được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận nhưng đến nay vẫn chưa hoàn tất.
Ngược lại, các thương vụ M&A giữa nhà đầu tư nước ngoài và ngân hàng trong nước trở nên sôi động hơn. Sau các thương vụ bán cổ phần của Techcombank, HDBank, TPBank cho các nhà đầu tư ngoại trước khi niêm yết trên HOSE từ đầu năm 2018, hoạt động M&A ngân hàng tới nay mới thiết lập kỷ lục mới bằng thương vụ BIDV bán cổ phần cho cổ đông chiến lược KEB Hana Bank (Hàn Quốc) giá trị gần 20.300 tỷ đồng (tương đương 875 triệu USD).
Nguồn tiền từ nhà đầu tư chiến lược nước ngoài không chỉ giúp các ngân hàng trong nước giải cơn khát vốn và BIDV là một ví dụ khi hệ số an toàn vốn CAR đạt mức 8,77% tính đến cuối năm 2019 sau khi bán vốn – đáp ứng tiêu chuẩn Basell II (tối thiểu 8%), mà còn mang đến kỳ vọng về sự sôi động trở lại của làn sóng ngân hàng ngoại đầu tư vào Việt Nam thông qua hoạt động M&A.
Tuy nhiên, để có được một cổ đông chiến lược nước ngoài phù hợp là không đơn giản với mỗi ngân hàng, bởi có nhiều thương vụ kéo dài hàng năm trời mới đi đến kết quả, ví dụ như thương vụ bán 15% vốn điều lệ của OCB cho Aozora Bank (AOZ - Nhật Bản) vào giữa tháng 6/2020. Ông Trịnh Văn Tuấn, Chủ tịch HĐQT OCB, cho biết, trước khi bán cổ phần cho AOZ, Ngân hàng đã làm việc với nhiều đối tác từ hơn 2 năm trước đó.
Đợi sóng bán vốn 2021
Theo đánh giá của chuyên gia tài chính Huỳnh Trung Minh, việc huy động vốn ngoại để tăng tiềm lực tài chính luôn được ngân hàng trong nước quan tâm, nhất là các nhà băng quy mô nhỏ. Tuy nhiên, kể từ khi Covid-19 bùng phát, không những doanh nghiệp trong nước, mà ngay cả tập đoàn tài chính lớn trên thế giới cũng bị tác động. Các nhà băng còn nguyên room ngoại hay đã gần cạn room cũng muốn có khoảng trống để tìm cơ hội sau khi Covid-19 được kiểm soát hoàn toàn. Vì vậy, không ít ngân hàng đã “khóa” room ngoại chờ cơ hội tốt gọi vốn.
Techcombank chỉ thay đổi một chút room ngoại về mức 22,5% để giúp Tổng giám đốc người nước ngoài được mua 439.000 cổ phiếu TCB thông qua giao dịch nhận chuyển nhượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường chứng khoán.
HDBank cũng công bố Nghị quyết HĐQT điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của nhà đầu tư ngoại từ 30% về mức 21,5% để thuận lợi cho kế hoạch hợp tác với các đối tác chiến lược trong thời gian tới.
Tương tự, VPBank quyết định “để dành” room cho khối ngoại khi giảm tỷ lệ sở hữu từ 22,77% về mức 15%. Kể từ khi chia tay Ngân hàng Singapore Oversea - Chinese (OCBC) vào cuối năm 2013, đến nay VPBank vẫn chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài mới.
Ngày 12/10/2020, Viet Capital Bank (BVB) đã chốt danh sách cổ đông để thực hiện lấy ý kiến cổ đông bằng văn bản thông qua việc ủy quyền cho HĐQT Ngân hàng quyết định tỷ lệ sở hữu của cổ đông nước ngoài theo quy định hiện hành (tỷ lệ tối đa là 30%).
Trong kế hoạch tăng vốn từ 5.000 tỷ đồng lên 7.000 tỷ đồng năm nay, Nam A Bank cho biết, sẽ hút thêm vốn từ nhà đầu tư nước ngoài. Hiện room ngoại tại Nam A Bank còn nguyên 30%. Tổng giám đốc Nam A Bank, ông Trần Ngọc Tâm cho hay, Ngân hàng đã có nhiều cuộc đàm phán với các đối tác để sớm chốt room ngoại trước khi đưa cổ phiếu đang giao dịch tại UPCoM lên niêm yết trên HOSE trong thời gian tới.
Theo kế hoạch năm 2020, SCB sẽ phát hành 500 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, nhà đầu tư trong và ngoài nước với giá chào bán không thấp hơn 10.000 đồng/cổ phiếu, qua đó nâng vốn điều lệ từ 15.232 tỷ đồng lên 20.232 tỷ đồng. Thời gian hoàn tất phát hành trong giai đoạn 2020-2021. Lãnh đạo SCB cho biết, Ngân hàng đang trong quá trình đàm phán với các đối tác chiến lược, bao gồm cả đối tác nước ngước ngoài để huy động vốn.
Với NCB, ngân hàng này lên kế hoạch bán vốn cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài và được cổ đông thông qua từ năm 2017. Tuy nhiên, theo ông Vũ Mạnh Tiến, Phó chủ tịch thường trực HĐQT NCB, Ngân hàng sẽ không chọn bằng mọi giá, mà dựa trên các tiêu chí đã được đặt ra để tìm đối tác phù hợp.
Theo quy định tại Nghị định số 01/2014/NĐ-CP, tỷ lệ sở hữu cổ phần của một nhà đầu tư chiến lược nước ngoài không được vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng Việt Nam và tổng tỷ lệ sở hữu cổ phần của tất cả các nhà đầu tư nước ngoài tại một tổ chức tín dụng trong nước không được vượt quá 30% vốn.
Hiện tại, nhiều ngân hàng Việt Nam đã bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài, song cũng còn không ít ngân hàng vẫn còn nguyên room ngoại. Đó là chưa kể với các ngân hàng đang tái cơ cấu hay 3 ngân hàng “0 đồng”, đối tác nước ngoài có thể mua 100% vốn nếu được sự đồng ý của Chính phủ, nên cơ hội là rộng mở với các nhà đầu tư này.
Mặt khác, theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), các ngân hàng châu Âu sẽ được nâng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại 2 ngân hàng Việt Nam lên tối đa 49% mà không phải chờ quyết định nới room. Cam kết này không áp dụng với 4 ngân hàng có vốn Nhà nước chi phối (BIDV, VietinBank, Vietcombank, Agribank).
Theo đánh giá của Công ty Chứng khoán Đầu tư Việt Nam (IVS), các ngân hàng VIB, VPBank, Techcombank và ACB là những ứng viên tiềm năng có thể được xem xét nới room ngoại theo đề xuất của các ngân hàng châu Âu theo EVFTA. Hiện ACB đã cạn room ngoại, Techcombank, VIB và VPBank hạ room ngoại về các mức tương ứng 22,5%, 20,5% và 15%.
