Vi phạm điển hình liên quan đến việc nhà đầu tư bị công ty chứng khoán chiếm dụng tiền (Chứng khoán Trường Sơn, Chứng khoán Tràng An, Chứng khoán Golden Brigde…), sau một hồi báo chí phản ánh, cứ trôi dần theo thời gian, không rõ đang được xử lý tiếp như thế nào. Ở thẩm quyền của mình, UBCK từng cho biết, các vụ việc phức tạp đã chuyển hồ sơ đến cơ quan chức năng để xem xét dấu hiệu vi phạm hình sự. Tuy nhiên, số vụ vi phạm có quyết định khởi tố, điều tra trên TTCK cho đến nay còn rất ít, khiến dư luận đặt câu hỏi: phải chăng các nghi án đều trong sạch, hay quá phức tạp đến mức không thể tìm ra căn cứ để khởi tố?
Liên quan đến giao dịch hàng ngày, không ít nghi án về các đội lái, làm giá cổ phiếu ruồi xuất hiện thời gian gần đây, khi các cổ phiếu này bản chất không có gì bất thường, nhưng giá cứ giật lên, giật xuống liên tục, với mức độ tăng, giảm hàng chục, hàng trăm lần. Dân thường còn nhìn ra sự bất thường, nên chắc chắn cơ quan giám sát TTCK ( giám sát 2 cấp, cấp Sở và cấp UBCK) không thể không nhận thấy sự bất thường. Nhưng phát hiện ra những giao dịch bất thường rồi ứng xử ra sao? Vi phạm hành chính thì UBCK sẽ tiến hành xử phạt và công khai ngay trên trang web của Ủy ban, còn với vi phạm có dấu hiệu hình sự, như thao túng, làm giá…, UBCK buộc phải chuyển đến cơ quan chức năng điều tra tiếp, vì thực tế, UBCK không có thẩm quyền và không đủ quyền lực để truy suất các giao dịch đến cùng (về dòng chảy của tiền, chứng minh sự liên kết làm giá…) để ra phán quyết sai phạm.
Bước sang năm 2014, TTCK có dấu hiệu khởi sắc, sôi động hơn, nhưng hiện tượng cổ phiếu bị thao túng, làm giá cũng trở nên lộ liễu hơn trước đó. Nhiều nhà đầu tư bức xúc khi các cổ phiếu nhỏ như PVX, SHN… “nhảy nhót” quá đà và cho rằng, nhà quản lý cần mạnh tay “bắt lỗi” thị trường hơn.
Bắt lỗi để xử hành chính, nằm trong thẩm quyền của UBCK, nhưng bắt lỗi vi phạm hình sự, lại là của cơ quan chuyên môn khác. Điều đáng mừng là Thông tư 217 trên đã buộc cơ quan tiến hành tố tụng hình sự, từ ngày 1/3 tới, phải có trách nhiệm xem xét, kết luận các vụ việc và trả lời kết quả giải quyết bằng văn bản. Đồng thời, nếu không khởi tố vụ án hình sự, thì trong 3 ngày kể từ ngày quyết định không khởi tố, phải trả hồ sơ vụ việc cho người có thẩm quyền để giải quyết tiếp.
Để minh bạch hóa TTCK và tăng tính răn đe, UBCK đã công khai các quyết định xử phạt hành chính. Để minh bạch hơn nữa, nên chăng, UBCK cần thông tin về các nghi án đã chuyển cơ quan tố tụng hình sự. Việc chỉ công bố các án phạt hành chính là chưa đủ, bởi còn một khoảng trống lớn các nghi án vi phạm hình sự, dư luận cũng cần phải được thông tin để hiểu và tin hơn những nỗ lực giữ gìn trật tự thị trường.
