Hơn 1 tuần qua, sau khi Yandex thực hiện thành công việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) tại thị trường chứng khoán New York (Mỹ) vào ngày 24/5, giới truyền thông quốc tế đã liên tục tập trung khai thác “hiện tượng Yandex”.
Theo Reuters, Yandex đã bán ra tổng cộng 52,2 triệu cổ phiếu (tương đương 16,2% vốn chủ sở hữu), trong khi lượng cổ phiếu mà các nhà đầu tư đăng ký mua cao gấp 17 lần. Ngay trong phiên giao dịch đầu tiên, giá cổ phiếu của Yandex đã tăng 55%, từ 25 USD/cổ phiếu lên 38,84 USD/cổ phiếu.
Với tổng giá trị IPO là 1,3 tỷ USD, Yandex đã trở thành công ty dotcom có giá trị IPO lớn nhất tại Sở GDCK NASDAQ (New York), kể từ khi Google lên sàn vào năm 2004. Hiện tại, giá trị vốn hóa thị trường của Yandex đạt 13,2 tỷ USD. Nhờ vào thắng lợi của IPO, ông Arkady Yurievich Volozh không chỉ nổi tiếng, mà còn rất giàu nữa, khi ngay lập tức trở thành tỷ phú USD (ước sở hữu 1,5 tỷ USD).
Ngoài ông Arkady Volozh, các cổ đông chính khác của Yandex là ông Ilya Segalovich (đồng sáng lập Yandex); các quỹ đầu tư tư nhân Baring Vostok (Nga), Tiger Global, Roth Advisors (Mỹ) và cả Công ty Tài chính quốc tế - IFC (thuộc Ngân hàng Thế giới –WB) cũng thu lời khá.
Bằng việc mua cổ phiếu của Yandex, giới đầu tư đánh cuộc vào sự phát triển của các dịch vụ Internet ở Nga, thị trường lớn thứ 2 ở châu Âu, sau Đức. Ở thời điểm hiện tại, Yandex nắm 65% thị phần tìm kiếm trên mạng ở Nga, vượt xa Google chỉ chiếm 22% thị phần.
Nhiều nhà phân tích nhận xét, sở dĩ Yandex thành công ngay trong màn ra mắt do hội tụ nhiều yếu tố thuận lợi.
Thứ nhất, do xác định ngay từ đầu nguồn thu chính phải là quảng cáo trên mạng, nên Yandex định hướng tốt. Điều này thể hiện rõ ở kết quả kinh doanh. Nếu năm 2000, Yandex có doanh thu rất nhỏ nhoi (72.000 USD), lại lỗ nặng (tới 2 triệu USD), thì chỉ sau 3 năm đã có lãi. Kết quả kinh doanh năm 2010 của Yandex khá khả quan. Doanh thu đạt 440 triệu USD, tăng 43% so với năm 2009, trong khi lợi nhuận thuần còn tăng ấn tượng hơn tới 90% lên mức 135 triệu USD.
Ngay trước khi lên sàn, Yandex tiếp tục tung ra thông tin cập nhập của quý I/2011. Theo đó, lợi nhuận thuần của Yandex đạt 27 triệu USD, tăng 62% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thứ hai, Yandex đã được Sberbank, ngân hàng thương mại lớn nhất Nga “chống lưng”. Nhờ có Sberbank hậu thuẫn, Yandex đã thuê hẳn 3 ông lớn là Morgan Stanley, Goldman Sachs & Co (Mỹ) và Deutsche Bank Securities (Đức) đứng ra bảo lãnh phát hành.
Thứ ba, sự đánh giá cao của giới chuyên môn quốc tế. Đầu năm nay, Tạp chí Fast Company của Mỹ đã công bố danh sách 50 công ty sáng tạo nhất thế giới hiện nay. Lần đầu tiên, Nga có 2 đại diện lọt vào danh sách này, đó chính là Yandex ở vị trí thứ 26 và Kaspersky Lab (chuyên sản xuất phần mềm diệt virus máy tính) xếp thứ 32, đứng trên cả Microsoft (thứ 37), Cisco Systems (thứ 41)… Đại diện Fast Company cho biết, bảng xếp hạng này được lập dựa trên ý kiến của các chuyên gia và trên cơ sở phân tích các sản phẩm, kết quả định lượng...
Cuối cùng và có lẽ là yếu tố quan trọng nhất, đó là Yandex có nhà lãnh đạo xuất sắc, giỏi chuyên môn, giỏi kinh doanh và có tầm nhìn.
Ông Arkady Volozh là chuyên gia về toán và tin học. Năm 1986, sau khi tốt nghiệp Đại học Dầu khí quốc gia Gubkin chuyên ngành toán ứng dụng, ông đã nhảy vào làm mảng công nghệ thông tin. Ông đã cùng với một số bạn bè, đồng nghiệp thành lập một loạt công ty chuyên về công nghệ thông tin như InfiNet Wireless, CompTek International, Yandex... Song cuối cùng ông quyết định gắn bó lâu dài với Yandex. Năm 1997, ông và Ilya Segalovich đã thành lập Yandex và đã chọn lối đi riêng. Yandex là tên viết tắt của tiếng Anh là Yet Another iNDEXer (tạm dịch là một công cụ lập chỉ mục khác).
Do là dân toán, nên Arkady Volozh xây dựng một thuật toán riêng đủ khả năng xử lý sự phức tạp của tiếng Nga. Đây có lẽ là nguyên nhân chính khiến Yandex trở thành một ví dụ điển hình về thành công cho các công cụ tìm kiếm đa ngữ (ngoài tiếng Anh).
Hơn nữa, ông Arkady Volozh còn quyết tâm xóa đi một quan niệm là nước Nga giàu lên chủ yếu nhờ vào nguồn tài nguyên thiên nhiên là dầu thô, khí đốt và các loại khoáng sản, chứ không phải là trí tuệ con người.
“Nước Nga nổi tiếng vì các nguồn tài nguyên to lớn. Song nước Nga còn có rất nhiều nhân tài. Không sớm thì muộn, những công ty công nghệ cao tầm cỡ quốc tế sẽ xuất hiện ở Nga. Sergey Brin, người đồng sáng lập ra Google cũng là gốc Nga, sinh ra ở Nga”, ông Arkady Volozh nhấn mạnh.
