CEO Mekong Rustic Nguyễn Ngọc Bích: Cùng cộng đồng tạo ra những giá trị lớn lao hơn tiền bạc

Dường như có hai mảnh ghép đối lập hòa quyện tuyệt vời trong con người anh Nguyễn Ngọc Bích (nickname Bobby Nguyen), nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc Mekong Rustic. Đó là một doanh nhân Bobby Nguyen lịch lãm, chỉn chu, cầu toàn, duy mĩ, chuyên nghiệp. Và một Nguyễn Ngọc Bích đậm chất nông dân, dung dị, hồn hậu, cởi mở, chất phác, say mê văn hóa, nông nghiệp Việt Nam.

Anh khiến chúng tôi ấn tượng sâu sắc với cách sống đi đến tận cùng đam mê, khi dám “đi ngược chiều gió”, dám từ bỏ một sự nghiệp đáng mơ ước nơi phố thị phồn hoa để trở lại “vạch xuất phát” tại một miền đất lạ; và cả khát khao cùng cộng đồng tạo ra những giá trị lớn lao hơn tiền bạc.

Hơn cả một chuyến đi, hơn cả một tour du lịch, du hành cùng Mekong Rustic, du khách sẽ được đồng hành cùng người dân bản địa trong nhiều hoạt động trải nghiệm hấp dẫn để tạo ra những giá trị bền vững. Từ khám phá chợ nổi địa phương, thưởng thức những trái cây chín mọng thơm ngon tự tay hái, trải nghiệm tuồng cổ, tham quan các làng nghề thủ công truyền thống, giữ gìn cảnh quan môi trường, tặng sách cho học sinh… đều tràn ngập cảm xúc bằng ngũ quan.

Thế nhưng, ít ai biết rằng, “cha đẻ” của những Mekong Rustic nhuốm màu dân dã thôn quê tại Cần Thơ và Tiền Giang được du khách châu Âu, Mỹ, Australia, Đông Á… đặc biệt yêu thích ấy lại là một CEO sinh năm 1980, gốc Hà thành.

Năm 2013, Bobby Nguyen quyết định bán Active Asia Travel, “đứa con đầu lòng” do anh thai nghén, sinh thành để rời Hà Nội vào đồng bằng sông Cửu Long thành lập Mekong Rustic.

Ý tưởng nảy ra với Bobby Nguyen qua đúc rút sau những lần anh trao đổi với đồng nghiệp và du khách. “Tôi nhận thấy điểm yếu chí mạng của du lich Việt Nam là sản phẩm quá đơn điệu và thiếu sự sáng tạo, khiến tôi không thể ngồi yên. Bởi, khách quốc tế đã lên kế hoạch suốt nhiều tháng, thậm chí cả năm. Họ tận dụng những thời gian nghỉ phép quý báu, bay hàng chục ngàn cây số, chi hàng chục ngàn đô la Mỹ để đến Việt Nam du lịch. Họ xứng đáng được nhận lại những giá trị tuyệt vời nhất”, CEO Nguyễn Ngọc Bích nhớ lại.

Thế là anh Nam tiến vào đồng bằng sông Cửu Long với “niềm tin mãnh liệt vào một công việc phải làm và mộtđam mê phải đi tới tận cùng”, như anh trải lòng.

Anh muốn đích thân về miền Tây sông nước để tìm hiểu nguyên nhân tại sao vùng đất trù phú, giàu tiềm năng nhưng các sản phẩm du lịch bao năm vẫn đơn điệu, một màu. Và trả lời câu hỏi: “Du khách đến đây thật sự muốn gì?”.

Nhận thấy, du khách, đặc biệt là khách quốc tế sẵn sàng chi trả để có trải nghiệm chân thực nhất về điểm đến, Mekong Rustic đã xây dựng các tour khám phá chú trọng vào trải nghiệm của du khách, để các “thượng đế” được hòa vào cuộc sống thường nhật của người dân bản địa và hiểu, thấm đẫm một cách sâu sắc cái hồn, cái tìnhcủa vùng đất trù phú, tốt tươi, con người hào sảng này. Để rồi, mỗi trải nghiễm dẫu là giảm đơn nhất cũng đều mang đến những xúc cảm khó quên trong lòng du khách, khiến họ say mê quên lối về.

Kể về hành trình “làm lại từ đầu”, CEO Mekong Rustic cho biết, việc thay đổi nhận thức của người dân về tàinguyên du lịch và làm du lịch là khó nhất. Và chỉ khi xây dựng được kỹ năng thực tế cho người dân thì du lịch cộng đồng mới có thể bắt đầu phát triển.

Thế là, anh chọn cách hợp tác với các hộ dân có cùng đam mê làm du lịch cộng đồng, giúp đỡ họ xây dựng và vận hành dịch vụ, hướng đến tạo ra “một cộng đồng du lịch có trách nhiệm, hoạt động dựa trên phương thức người dân bản địa làm chủ”.

Ngay từ ban đầu, CEO gốc Hà thành xác định việc đào tạo người dân sẽ mất nhiều công sức và thời gian, không phải ngày một ngày hai có thể thấy kết quả. Thế nên, khi hướng dẫn bà con, anh không yêu cầu họ phải làm thế này hay thế kia mà nỗ lực mang khách về, nhằm tạo ra môi trường cho những cộng sự của mình thực hành.

“Còn nhớ, thời gian đầu, tôi di chuyển giữa Hà Nội và TP.HCM liên tục. Mỗi lần vào Nam đều ở hẳn 20 ngày, cầm tay chỉ việc cho người dân. Vì họ chưa có tư duy làm dịch vụ du lịch nên tôi thường dùng ngôn ngữ thật đơn giản, dễ hiểu để truyền đạt”, anh Bích chia sẻ và cho biết: “Tôi gieo vào đầu họ cách đón du khách chỉ đơn giản như đón tiếp những người thân xa nhà lâu ngày trở về. Như thế, du khách sẽ cảm thấy ấm áp và muốn quay trở lại”.

Đặc biệt, những hướng dẫn viên làm việc cho Mekong Rustic đều là người địa phương. Bởi CEO Bobby Nguyen tin: “Những người sinh ra ở đây mới có thể truyền tải hết sự đam mê và niềm tự hào đối với văn hóa bản địa. Và hơn hết, tôi luôn mong muốn sản phẩm du lịch cộng đồng phải thực sự tạo ra công ăn việc làm, thay đổi tư duy của người dân, giúp họ cải thiện kinh tế của bản thân, gia đình”.

Sau nhiều năm hoạt động, điều Mekong Rustic cảm thấy tự hào là đã tạo thu nhập ổn định cho những hộ dân đồng hành cùng mình. Trong những mùa cao điểm, mỗi tháng, hộ tham gia cùng Mekong Rustic có thu nhập trung bình từ 15 đến 20 triệu đồng.

Khi khách đông dần, anh Bích tạo cơ hội cho càng nhiều hộ dân hơn. Họ đều là những người yêu thích làm du lịch, ham học hỏi và làm theo, khi thành công, hướng dẫn lại cho người theo sau. “Một người không có động lực rất khó theo ngành dịch vụ. Mọi người thường muốn đầu tư ít và thu tiền ngay. Nhưng thực tế, một sản phẩm phải đầu tư thời gian, tiền bạc và chất xám thì mới bền lâu được”, anh nói.

Quy trình xây dựng sản phẩm kéo dài 3 đến 4 tháng từ khi lên ý tưởng, chọn hộ dân, tập huấn và thay đổi nhận thức của người dân, mời các chuyên gia đi thử sản phẩm, lên kế hoạch tiếp thị và bán sản phẩm. “Khi một sản phẩm du lịch cộng đồng và du lịch có trách nhiệm được tung ra, chúng tôi phải kiểm tra rất kỹ các khâu vận hành và phối hợp với các hộ dân”, anh nói.

Nhớ lại quãng thời gian khởi nghiệp, anh tâm sự, 7 năm trước, điều hành một doanh nghiệp tư nhân quản lý du lịch cộng đồng tại Việt Nam thực sự là thách thức của người tiên phong. Bởi có muôn vàn khó khăn như không có nguồn thu ngay từ ban đầu, phải thay đổi nhận thức của người dân, xây dựng quy trình và không có nguồn quỹ như các tổ chức phi Chính phủ…

Giờ thì, du khách có thể tự đến hoặc thông qua hãng lữ hành đến Mekong Rustic, như một cách đóng góp để phát triển du lịch có trách nhiệm và du lịch bền vững và hỗ trợ bảo tồn và gìn giữ văn hóa bản địa tại đồng bằng sông Mekong, Việt Nam.

“Mekong Rustic không bán phòng, chúng tôi bán trải nghiệm”, CEO Nguyễn Ngọc Bích chia sẻ và cho biết, với anh: “Mekong Rustic không chỉ là chuyến du lịch về miền quê đồng bằng sông Mekong mà còn là ước mơ về cuộc sống an yên và gìn giữ văn hóa bản địa cho các thế hệ tiếp theo”.

Nhà sáng lập Mekong Rustic muốn giới thiệu cho du khách văn hóa bản địa thực sự của người dân địa phương chứ không phải hoạt động sắp đặt. Chẳng hạn, ở đây mỗi nhà vườn thường chỉ trồng 1-2 loại để có sản lượng lớn làm thương mại. Nhưng anh Bích chọn hợp tác với anh Hai, một chủ vườn không đặt nặng việc thu hoạch số lượng lớn để bán cho thương lái nên đã trồng rất nhiều loại trái cây. Nào xoài, vú sữa, chôm chôm, ổi, cóc, roi, sa kê… khi du khách vào vườn, họ sẽ thấy lúc nào cũng có trái cây chín để được tự tay hái và thưởng thức chúng. Du khách cũng được nhìn cây ổi, cây cóc, cây xoài,… hình hài ra sao, khác nhau ở điểm gì, mùa nào ra hoa, kết trái… Hay mỗi loại cây lại có nhiều loại như sầu riêng ri6 và sầu riêng khổ qua khác nhau về mùi vị, hình dáng, cách ăn như thế nào. Chẳng hạn, sầu riêng Ri6 bổ ra có cơm vàng, hạt lép còn sầu riêng khổ qua thì quả nhỏ hơn, có màu đen, cơm vàng nhạt và hạt to. Hơn cả một chuyến đi, du khách sẽ được trải nghiệm văn hóa một cách sâu sắc nhất.

Đặc biệt, đến với Mekong Rustic, du khách sẽ đóng vai trò diễn viên chứ không phải chỉ là khán giả đến xem, check-in hoạt động. “Vai trò của người dân địa phương là đạo diễn và chúng tôi là người tổ chức. Ví dụ như làm bánh, người dân hướng dẫn cho du khách làm và họ thưởng thức chiếc bánh đó. Nếu khách chỉ xem thì họ không bao giờ nhớ đến mình như xem một bộ phim vậy, nhưng khi được làm, họ sẽ gắn kết với người dân địa phương, thậm chí trở thành anh em thân thiết và quay lại nhiều lần”, vị CEO nói.

Đến Mekong Rustic, du khách luôn được chào đón như những người thân đi xa lâu ngày trở về. Chủ nhà sẽ trực tiếp mời nước và hái các loại trái chín cây trong vườn đãi khách một cách trọng thị. Để rồi chính những du khách phương xa, sau khi cảm nhận được tình cảm và sự hào sảng của người dân địa phương đã trở thành tình nguyện viên giúp Mekong Rustic dạy người dân địa phương tiếng Anh, giúp họ thay đổi nhận thức về du lịch cộng đồng và du lịch có trách nhiệm. Như anh Matej Plsek (Cộng hòa Séc), một tình nguyện viên từng đến Mekong hai lần và coi đây như quê hương thứ 2 của mình.

“Ở Mekong Rustic, bạn sẽ được đồng hành cùng những con người thân thiện nhất, một nền văn hoá bản địa tuyệt vời, một nền ẩm thực quyến rũ đến mức bạn sẽ không thể giảm cân được”, anh Matej Plsek nhận xét. Hẳn đó cũng là lý do 3 năm liên tiếp từ 2018 đến 2020, Mekong Rustic vinh dự nhận về Chứng nhận sản phẩm du lịch Xuất sắc thông qua hệ thống TripAdvisor với hàng triệu lượt bình chọn.

Giờ đây, CEO Nguyễn Ngọc Bích có thể tự hào vì những điều mình theo đuổi: “Vài năm trước, có người nói tôi bỏ Hà Nội vào đồng bằng sông Mekong là quyết định sai lầm. Giờ Mekong Rustic đã đón rất nhiều du khách trong và ngoài nước, có thời điểm trước Covid-19 còn quá tải”.

Với gần 20 năm kinh nghiệm hoạt động trong ngành du lịch và khách sạn, vị CEO còn đóng vai trò là chuyên gia tư vấn cao cấp, từng trực tiếp tham gia xây dựng các chương trình, dự án về du lịch sinh thái cộng đồng tại các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nam Bộ và Đồng bằng Sông Cửu Long cũng như tham gia cộng tác và tư vấn chính sách phát triển du lịch cho nhiều tổ chức phi Chính phủ như: WWF-Vietnam, Helvetas, ILO, Caritas & SNV-Vietnam…

Khi tư vấn cho các địa phương, CEO Nguyễn Ngọc Bích luôn đáu đáu để làm sao duy trì được dự án bền lâu. Khi xong dự án, anh vẫn tiếp tục đồng hành và hỗ trợ người dân địa phương có du khách, thậm chí đầu tư cơ sở lưu trú, dịch vụ tại đó. Anh bảo: “Làm việc với người dân thì không thể chỉ nói mà phải làm và phải hành động trước. Phải đầu tư, phải đưa khách đến, mang cho họ thu nhập trước, thì họ mới tin và làm theo”.

Khát khao lớn nhất của CEO Nguyễn Ngọc Bích lúc này là tạo ra một “cộng đồng du lịch trách nhiệm bởi chính những người dân bản địa” thông qua việc hợp tác chặt chẽ với địa phương trong việc phát triển hệ thống du lịch cộng đồng, đào tạo nghề và tạo công ăn việc làm cho người dân…

Anh cũng mong muốn cùng các chuyên giaxây dựng nên một mô hình du lịch hoàn thiện xoay quanh các giá trị nông nghiệp và nâng cao sức khỏe cộng đồng trong tương lai.

Để hiện thực hóa khát vọng đó, CEO sinh năm 1980 đang tính mở rộng Mekong Rustic Cái Bè thêm khu vực 4 sao với 15 bungalows cao cấp bên cạnh những homestay và nhà dân tham gia hoạt động. Du khách có nhiều lựa chọn khi ngủ chung nhà cùng người dân hoặc ngủ riêng tại bungalows giữa vườn cây ăn trái. Anh cũng đang ấp ủ thực hiện dự án Mekong Rustic tại Lâm Bình (Tuyên Quang) và tại Pù Luông (Thanh Hóa).

Đặc biệt, cuối tháng 4, Công ty Cổ phần Quản lý du lịch Hướng Dương, đơn vị quản lý Mekong Rustic do anh Nguyễn Ngọc Bích điều hành đã ký kết hợp tác Khoa Du lịch, Trường Đại học Nguyễn Trãi nhằm phát triển nguồn nhân lực du lịch theo cơ chế đặc thù “Giảng đường doanh nghiệp”, gắn đào tạo lý thuyết với thực hành, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0. Theo anh Bích, hậu Covid-19, nguồn nhân lực du lịch đang thiếu trầm trọng, hoạt động đào tạo này không chỉ tạo nguồn nhân lực cho Mekong Rustic mà cho cả các doanh nghiệp du lịch khác.

Trải qua hơn 2 năm dịch bệnh, CEO Nguyễn Ngọc Bích nhận thấy, Covid-19 mang đến nhiều cơ hội hơn khó khăn.

“Khó khăn chung của tất cả mọi người lại là cơ hội để doanh nghiệp nhìn lại điểm mạnh, điểm yếu, nhu cầu của du khách để phuc vụ họ tốt hơn. Cũng chính là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ có thể bứt phá, thay đổi cuộc chơi, sau thời gian dài các “ông lớn” đã chiếm hết thị phần”, anh nói.

Hậu Covid-19, nhu cầu du lịch như “lò xo” nén lại lâu ngày, bật ra mạnh mẽ cùng với những xu hướng và sản phẩm mới theo hướng “tâm, thân, tuệ”, bao gồm cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Du khách ngày càng quan tâm đến chất lượng dịch vụ, điểm đến xanh, du lịch trách nhiệm và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh đó, du lịch cộng đồng đã và đang thể hiện được vai trò tổng hòa các giá trị về cảnh quan, văn hóa, con người và phát triển kinh tế địa phương. “Bởi thế, du lịch cộng đồng cần phát triển để trở thành kênh xuất khẩu nông sản tại chỗ, giảm áp lực đầu ra, tạo sinh kế bền vững cho người nông dân. Đồng thời, phát huy vai trò lan tỏa văn hóa bản địa đến khách du lịch, giúp phát triển kinh tế địa phương bền vững”, nhà sáng lập Mekong Rustic đau đáu.

Sau nhiều năm miệt mài với du lịch cộng đồng, CEO Mekong Rustic nhận thấy, Việt Nam có nhiều lợi thế với nền nông nghiệp, làng nghề đa dạng và văn hóa vùng miền phong phú. Mỗi nơi đều mang một hình hài, dáng vẻ, màu sắc riêng.

Tuy nhiên, du lịch cộng đồng tại Việt Nam chỉ mới khai thác được khoảng 30% so với tiềm năng. Nhiều gia đình vẫn làm du lịch theo kiểu “có gì làm nấy”, chưa có sự chuẩn bị chỉn chu và hoạt động chuyên nghiệp. Nhưng, nếu biết cách khai thác, du lịch cộng đồng có thể mang lại nguồn thu nhập lớn và ổn định.

Để du lịch cộng đồng phát triển bền vững, CEO Nguyễn Ngọc Bích cho rằng, sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý du lịch rất quan trọng. Cơ quan xúc tiến đóng vai trò như cầu nối quảng bá điểm đến, sản phẩm du lịch. Các địa phương nên chọn các khu vực đa dạng về nông nghiệp, văn hóa để phát triển du lịch cộng đồng.

Trong khi đó, người dân là trụ cột quan trọng. Phải làm sao để các hộ dân thay đổi tư duy, phát huy hết thế mạnh, chuẩn hóa dịch vụ. Người dân vẫn nghĩ rằng cánh đồng lúa, vườn trái cây họ thấy hằng ngày quá đỗi bình thường. Họ không nhận ra những điều tưởng chừng không có gì đặc biệt ấy lại mang ý nghĩa to lớn với du khách. Cho nên, điều quan trọng là phải giúp người dân nhận thấy tài nguyên nông nghiệp, văn hóa vốn có sẽ mang lại thu nhập bền vững để họ sẵn sàng tham gia.

Tiếp theo, phải hướng dẫn người dân đa dạng sản phẩm du lịch cộng đồng, nâng cấp chất lượng dịch vụ của địa phương, cải thiện cơ sở hạ tầng và kỹ năng làm du lịch để đáp ứng nhu cầu và khả năng chi trả ngày càng cao của du khách theo hướng cá nhân hóa, ăn nông sản hữu cơ, ở tiện nghi.

Còn các doanh nghiệp, khi đến một địa phương không nên chỉ tận dụng tài nguyên để phát triển kinh doanh mà phải mang lại lợi ích cho người dân bằng: thu nhập, nhận thức, tinh thần và văn hóa. Đồng thời, cần thể hiện vai trò cầu nối giữa du khách và địa phương.

Nói cách khác, doanh nghiệp sẽ đóng vai trò định hướng chất lượng của dịch vụ cũng như hỗ trợ quá trình trao đổi văn hóa giữa du khách và người dân. Từ đó, người dân có thể tiếp thu những mặt tích cực, kiến thức mới, cải thiện cuộc sống của chính bản thân, gia đình và phát triển kinh tế địa phương. Từ đó, tạo nên cộng đồng du lịch có trách nhiệm.

Chia sẻ bí quyết thành công, CEO Bobby Nguyen bật mí ba tiêu chí về phát triển kinh doanh như chiếc “kiềng ba chân” giúp anh vững vàng trước sóng to, gió cả chính là: Làm kinh doanh là phải mang lại lợi nhuận; làm công việc mình cảm thấy yêu thích và những người làm với mình phải yêu thích công việc đó; hoạt động kinh doanh phải mang lại những giá trị cho bản thân, cho những người xung quanh và cộng đồng xã hội.

Đó cũng là những tiêu chí để vị CEO xác định hợp tác với các đối tác, cộng sự. Bởi nhà sáng lập Mekong Rustic tâm niệm: “Chỉ khi yêu thích công việc, mới có thể phát triển nó lên tới một tầm cao chứ không phải đi làm để kiếm sống”.

Trên hành trình khai phá những miền đất mới, CEO Nguyễn Ngọc Bích luôn không ngừng tìm kiếm và phát huy tiềm năng tự nhiên cùng màu sắc văn hóa bản địa để sáng tạo những sản phẩm du lịch “độc nhất vô nhị”, từng bước khẳng định tầm ảnh hưởng của dải đất hình chữ S trên bản đồ du lịch thế giới.

Trong thời gian hơn 2 năm thị trường quốc tế “đóng băng”, anh đã làm gì?

- Tôi vẫn có nhiều mảng kinh doanh khác và làm việc cho các tổ chức phi Chính phủ như tham gia dự án giảm rác thải nhựa đại dương. Tôi cũng hoàn thành cuốn Handbook về hướng dẫn cách giảm rác thải nhựa cho các khách sạn, công ty du lịch.

Tôi hạnh phúc vì những việc mình làm vừa mang lại giá trị cho địa phương, vừa hữu ích với những dự án phát triển du lịch cộng đồng mình đam mê và theo đuổi.

Anh làm thế nào để tự tạo năng lượng và sự sáng tạo cho bản thân?

- Buổi tối trước khi đi ngủ tôi thường thiền. Đó chỉ là cách tập trung vào hơi thở nhưng lại giúp tôi tràn đầy năng lượng vào sáng hôm sau.

Tôi là người lạc quan, luôn suy nghĩ và hướng đến lan toả những điều tích cực. Bên cạnh đó, mọi kế hoạch của tôi đều có mục đích và trong mọi hoàn cảnh, tình huống thì mình sẽ có mục tiêu phù hợp. Chẳng hạn Covid-19 ập đến, tôi tập trung vào gia đình, con cái, cùng chúng đọc sách và đàm luận về những câu chuyện, nội dung đọc được mỗi ngày.

Quan điểm của anh về đầu tư cho con cái như thế nào?

- Vợ chồng tôi sẽ không để lại tiền cho con mà dự định đầu tư lại cho xã hội với các hoạt động xây trường học, tạo sinh kế cho người nghèo, tặng cổ phần cho các cộng sự…

Tiền không tiêu đúng cách sẽ nhanh hết thôi. Chúng tôi muốn xây dựng nền tảng xã hội cho các con để chúng tựphát triển, chứ không phải muốn chúng thấy bố mẹ để lại cho mình bao nhiêu cái nhà, bao nhiêu cái xe, bao nhiêu ha đất….