Cấp tập chuyển giao vốn về “siêu” Ủy ban Quản lý vốn nhà nước

Ba Bộ chủ quản có số lượng DN nắm giữ vốn nhà nước với giá trị lớn nhất bao gồm Bộ Công thương, Giao thông - Vận tải và Bộ Thông tin và Truyền thông vừa hoàn tất việc bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu 13 tập đoàn, tổng công ty do các bộ này làm đại diện chủ sở hữu sang Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN. Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đã chính thức hoàn tất việc chuyển giao SCIC về Ủy ban.

Liên quan đến trình tự chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu của các doanh nghiệp dưới hình thức chuyển giao từ cơ quan nhà nước này sang một cơ quan nhà nước khác, theo Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Phan Đức Hiếu là chưa từng có tiền lệ. Trên thực tế, từ trước tới nay mới chỉ có việc chuyển giao các DNNN về SCIC, vốn cũng được coi là một hình thức chuyển giao từ cơ quan nhà nước trực tiếp về cơ quan đầu tư và kinh doanh vốn cũng do Nhà nước quản lý.

Trên góc độ kinh tế, theo ông Hiếu, việc chuyển giao tương tự như cổ phần hóa các DNNN có xác định giá trị tài sản thông qua việc ký biên bản giao nhận giữa cơ quan nhận và cơ quan bàn giao.

“Việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu bao gồm 9 quyền, đặc biệt trong đó có quyền về bổ nhiệm cán bộ, phê duyệt kế hoạch sản xuất - kinh doanh và và quyền quyết định về các vấn đề đầu tư tài chính”, ông Hiếu cho biết.

Như vậy, Ủy ban sẽ chịu trách nhiệm về tình hình lỗ lãi của DN nhận bàn giao. Hay nói một cách chính xác, hiệu quả sản xuất - kinh doanh từ việc sử dụng đồng vốn là do HDQT, tổng giám đốc và bộ máy trực tiếp quản lý nguồn vốn chịu trách nhiệm, còn Ủy ban Quản lý vốn nhà nước với tư cách chủ sở hữu sẽ phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ về tổng giá trị danh mục tài sản nhà nước đã giao cho Ủy ban quản lý.

Ở đây, theo ông Hiếu, có một vấn đề cần nhìn nhận một cách thấu đáo, đó là tính hiệu quả của hoạt động sản xuất - kinh doanh cũng như trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn cần gắn với chiến lược tổng thể mang lại hiệu quả chung cho toàn bộ khu vực DNNN.

“Từ trước tới giờ, ta cứ nhìn hiệu quả kinh tế một cách nhỏ lẻ, sự lỗ lãi của từng DN mà chất vấn trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu. Đây có thể coi là điểm hạn chế nhất hiện nay. Cần phải có chiến lược tổng thể gắn với việc đánh giá hiệu quả của toàn bộ khu vực DNNN và nguồn vốn mà Ủy ban được giao quản lý, đó mới là cách đánh giá một cách toàn diện nhất về hiệu quả hoạt động của ủy ban này”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Một vấn đề được coi là nỗi niềm còn rất “tâm tư” của cả các Bộ chủ quản lẫn DN trong cuộc chuyển đổi là vai trò của Bộ chủ quản giờ đây sẽ như thế nào, và các tập đoàn, tổng công ty mới được bàn giao về Ủy ban, như ví von của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ là như “cô con dâu mới về nhà chồng” liệu có được suôn sẻ, “cơm lành canh ngọt” hay không?

Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, việc chuyển giao các DN từ các Bộ chủ quản về Ủy ban thực chất là chuyển từ mô hình phân tán tại các Bộ chuyên ngành sang mô hình đại diện chủ sở hữu vốn chung tập trung 1 đầu mối, đồng thời phân định rạch ròi chức năng quản lý Nhà nước với chức năng đại diện vốn chủ sở hữu tại các DN.

Còn các Bộ, ngành sau khi bàn giao DN về Ủy ban quản lý vốn vẫn còn 5 chức năng quản lý Nhà nước đối với DN bao gồm xây dựng hệ thống văn bản pháp luật về hoạt động của DNNN; hoạch định chiến lược phát triển trong lĩnh vực ngành; xây dựng hệ thống các định mức, tiêu chuẩn liên quan lĩnh vực ngành như đơn giá, giá cả, định mức, tiêu chuẩn tiêu chí chuyên môn; đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu liên quan quản lý nhà nước đối với lĩnh vực ngành và cuối cùng là thanh tra, kiểm tra, quản lý nhà nước đối với các DN trong lĩnh vực ngành.

Đặc biệt, một nhiệm vụ hết sức quan trọng là công tác tổ chức Đoàn, Đảng trong DN cũng không thể tách rời vai trò của các Bộ chủ quản. “Các DN được bàn giao về một cơ quan có chuyên môn sâu hơn, chuyên nghiệp hơn sẽ hoạt động hiệu quả hơn. Còn các Bộ, ngành chủ quản sẽ được tách vai trò đại diện chủ sở hữu để tập trung phát triển DN thông qua các chính sách thuận lợi cho DN, đảm bảo không có sự chồng chéo trong quản lý đối với DN”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh.