Lối thoát cho doanh nghiệp bán lẻ
Hai xu hướng tiêu dùng nói trên đang trở thành thói quen của người tiêu dùng Việt Nam và sâu sắc hơn, nó có thể dẫn đến những thay đổi vĩnh viễn trong thế giới tiêu dùng hậu Covid.
Khi hành vi mua sắm của người dùng dịch chuyển theo hướng tối thiểu hóa việc mua sắm tại các điểm bán hàng truyền thống, tăng tần suất giao dịch trực tuyến cũng chính là thời điểm các doanh nghiệp bán lẻ kiểm định lại sở thích và thói quen người tiêu dùng, từ đó cân nhắc chiến lược kênh bán hàng phù hợp.
Chia sẻ về thay đổi ngành bán lẻ tại thị trường Việt Nam sau đại dịch, ông Vũ Ðức Nguyên, Phó Tổng giám đốc Deloitte Việt Nam phụ trách ngành hàng tiêu dùng, cho biết: khi đại dịch Covid-19 bùng nổ, người tiêu dùng ngay lập tức thay đổi các ưu tiên trong thói quen tiêu dùng: từ “thuận tiện” sang “an toàn”, từ “cân nhắc về giá cả” sang “tình trạng có sẵn của hàng hóa”, từ “mong muốn” sang “nhu cầu thiết yếu”.
“Với các ưu tiên thay đổi, khách hàng tìm mua các sản phẩm ở tất cả các kênh bán hàng. Vì vậy, các doanh nghiệp bán lẻ có thể tận dụng đại dịch này như một cơ hội, biến nguy thành cơ, nhanh chóng mở rộng và tăng cường bán hàng đa kênh”, ông Nguyên nói.
Mô hình đa kênh (omnichannel) bao gồm các kênh online (website, Facebook, Zalo…) và các kênh offline (trực tiếp tại các cửa hàng, đại lý…) được tích hợp đồng bộ vào một hệ thống, giúp thương hiệu tương tác với người tiêu dùng mọi lúc mọi nơi, trên mọi thiết bị công nghệ và nền tảng để hành trình mua sắm của người tiêu dùng không bị gián đoạn.
Ngược lại, quyết định mua hàng hoặc sự hài lòng của người tiêu dùng càng mãnh liệt hơn sau mỗi lần chuyển kênh.
Theo Deloitte Việt Nam, mua hàng đa kênh trở nên phổ biến hơn là hệ quả trực tiếp từ sự bùng phát dịch bệnh Covid-19, khi người tiêu dùng tìm kiếm dự trữ hàng tạp hóa và nhu yếu phẩm hàng ngày. Các nhà bán lẻ nên tận dụng động lực này để thúc đẩy mở rộng và tăng tỷ lệ thâm nhập khi chúng ta bước vào thế giới hậu Covid-19.
Cùng quan điểm, CBRE Việt Nam nhận định, dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến lưu lượng khách trực tiếp, nhưng đồng thời tạo ra nhiều cơ hội để tăng trưởng tích cực cho các mô hình vừa và nhỏ như cửa hàng tiện lợi, nhà thuốc và đặc biệt là lĩnh vực thương mại điện tử.
Thương mại điện tử là một điểm sáng và đang biến đổi để hỗ trợ các cửa hàng vật lý trong thời gian dịch bệnh diễn ra. Bán hàng đa kênh sẽ linh hoạt hơn và thậm chí có thể vượt trội hơn sau dịch.
Thích ứng với mô hình đa kênh cách nào?
Dành trung bình 6 giờ 42 phút mỗi ngày dùng internet, người tiêu dùng Việt Nam - đặc biệt là người tiêu dùng trẻ ở thành thị quen thuộc với công nghệ kỹ thuật số và lối sống hiện đại, bận rộn - đã khá quen thuộc với thương mại điện tử.
Số lượng, diện tích sàn và tăng trưởng doanh số của các điểm bán lẻ tạp hóa truyền thống.
Tuy nhiên, mặc dù thương mại điện tử có sự phát triển nhanh chóng, bán lẻ truyền thống vẫn có chỗ đứng nhất định. Khảo sát của Vietnam Report năm 2019 cho thấy, có đến 98% số doanh nghiệp bán lẻ cho biết, gần như toàn bộ doanh thu đến từ các cửa hàng, đại lý, chỉ có khoảng 2% đến từ bán hàng qua kênh thương mại điện tử.
Doanh số bán lẻ từ kênh bán hàng tại cửa hàng và kênh bán hàng không qua cửa hàng.
Theo báo cáo Deloitte Việt Nam, xu hướng tương tự cũng được quan sát khi so sánh dữ liệu doanh số bán lẻ qua kênh bán hàng tại cửa hàng và kênh bán hàng không qua cửa hàng, trong đó doanh số bán hàng tại cửa hàng chiếm khoảng 97% tổng doanh số bán lẻ và bán hàng không qua cửa hàng (bao gồm cả thương mại điện tử) chỉ đóng góp khoảng 3%.
Các nhà bán lẻ điện tử lớn đã mở rộng quy mô cửa hàng của họ ngay cả khi lo ngại thị trường đã phần nào bão hòa, đặc biệt là với các thiết bị di động. Công ty cổ phần Thế giới Di động (MWG) vẫn duy trì vị trí dẫn đầu với 50% thị phần trong phân khúc điện thoại di động, tiếp theo là FPT Retail (FRT) với 18% thị phần. MWG cũng nắm giữ phân nửa thị phần trong phân khúc bán lẻ điện máy.
Song, sự bùng phát của Covid-19 đã thúc đẩy sự thay đổi căn bản đối với ngành bán lẻ. Hơn 50% người tiêu dùng Việt Nam giảm tần suất ghé thăm các siêu thị, cửa hàng tạp hóa và chợ, trong khi 25% trong số đó đã mua sắm trực tuyến.
Số lượng, diện tích sàn và tăng trưởng doanh số của các cửa hàng tiện lợi.
Với việc gia tăng dự trữ hàng hóa và ăn uống tại nhà, cách ly phòng chống dịch, nên người tiêu dùng đang gia tăng tiêu thụ các sản phẩm như mì ăn liền, sản phẩm chăm sóc nhà cửa, thực phẩm bổ sung, sản phẩm vệ sinh cá nhân, thực phẩm thiết yếu, rau quả tươi, sữa, các chế phẩm từ sữa, thực phẩm đông lạnh.
Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, doanh thu trong quý I ngành F&B, dịch vụ khách sạn và dịch vụ du lịch giảm lần lượt 9,6% và 27,8%. Còn số liệu từ Bộ Kế hoạch và Ðầu tư cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2020, lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ lưu trú và ăn uống rút khỏi thị trường đã tăng hơn 71% so với cùng kỳ năm 2019, con số thực tế có thể cao hơn.
Số liệu của CBRE Việt Nam cũng cho biết, lượng khách đến tại các trung tâm mua sắm giảm khoảng 80% ở cả TP.HCM và Hà Nội trong thời gian dịch. Trong bối cảnh doanh thu mua sắm trực tiếp sụt giảm, thương mại điện tử và mua sắm trực tuyến trở thành giải pháp của nhiều doanh nghiệp bán lẻ theo nhận định của hãng nghiên cứu này.
Số lượng , diện tích sàn và tăng trưởng doanh số của các đại siêu thị (2014-2019).
Bắt kịp với xu thế, nhiều nhà bán lẻ điện tử đã áp dụng chính sách bán hàng đa kênh phục vụ cả nhu cầu mua sắm online và offline.
Người tiêu dùng vẫn có thể tham khảo và thử trực tiếp tại các cửa hàng vật lý nhưng thực hiện giao dịch mua hàng trực tuyến để hưởng lợi từ ưu đãi.
Ngược lại, người tiêu dùng cũng có thể tham khảo mức giá và mẫu mã thông qua website/ứng dụng của đơn vị bán lẻ nhưng thực hiện giao dịch mua sắm tại cửa hàng.
Trong khi hệ thống siêu thị Vinmart có "đội quân đi chợ hộ" với các cách mua hàng linh hoạt tại 3 kênh: qua điện thoại, qua app và qua website, thì đơn vị vận chuyển Grab nhanh chóng ra mắt dịch vụ Grabmart, đi siêu thị giúp người tiêu dùng.
Thế Giới Di Ðộng giới thiệu sản phẩm “đi chợ thay cho khách hàng”, bao gồm cả thực phẩm tươi sống. Ðây là những động thái rất nhanh thích ứng với thị trường từ phía các đơn vị bán lẻ.
Trong khi đó, nhằm thúc đẩy doanh thu, FPT Retail đề ra chiến lược bán hàng đa kênh trên nền tảng điện tử, bao gồm: hợp tác với các thương hiệu điện thoại mạnh về phân phối qua kênh điện tử như Xiaomi, Honor, Realme; hợp tác với các nhà bán lẻ khác (như Nguyễn Kim) để cung cấp danh mục sản phẩm mới; mua sắm xuyên biên giới (thông qua hợp tác với Fado).
Giữa đại dịch, trái ngược với bức tranh ảm đạm của các trung tâm thương mại dưới ảnh hưởng của Covid-19, kinh doanh mua sắm trực tuyến lại có mức tăng trưởng khả quan.
Theo khảo sát của Nielsen vào tháng 2/2020, các nhà bán lẻ trực tuyến như Tiki, SpeedLotte… ghi nhận số đơn hàng trung bình trong một ngày tăng ít nhất 2-4 lần. Dịch vụ mua sắm trực tuyến của Co.opmart tăng 4-5 lần trong cùng giai đoạn.
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, thay vì bán hàng trên một kênh truyền thống như trước đây, các doanh nghiệp sử dụng nhiều kênh khác nhau để mở rộng khả năng tiếp cận khách hàng. Do đó, bán hàng đa kênh đang trở thành xu hướng hiệu quả và tất yếu đối với các doanh nghiệp tham gia thị trường bán lẻ.
