RCEP kết nối khu vực Đông Nam Á với các nước láng giềng lớn mạnh và có tầm ảnh hưởng nhất. Hiệp định thương mại tự do (FTA) này không chỉ bao hàm các sản phẩm nông nghiệp hay các mặt hàng sản xuất và lắp ráp, mà còn cả các dịch vụ và lĩnh vực thương mại điện tử - vốn dĩ hết sức hóc búa.
RCEP sẽ tiếp nối các FTA mà ASEAN đang triển khai hiện nay, đồng thời mở rộng nguyên tắc đối xử tối huệ quốc trên phạm vi 15 quốc gia. Nguyên tắc này là cơ sở đàm phán được Tổ chức Thương mại Thế giới ủng hộ và quy định rằng, mỗi quốc gia thành viên phải bảo đảm dành chế độ ưu đãi thuận lợi cho tất cả các quốc gia đối tác như nhau.
Những tác động thương mại từ RCEP khá dễ dự đoán: hàng hóa, dịch vụ có khả năng cạnh tranh quốc tế sẽ được hoan nghênh trên toàn khu vực RCEP, đồng thời sẽ góp phần nâng cao sự thịnh vượng và số lượng việc làm trong khu vực. Tuy nhiên, những sản phẩm không thể cạnh tranh được sẽ buộc phải cải thiện hoặc bị đào thải khỏi thị trường.
Một chuyên gia về thương mại quốc tế Bộ Công Thương cho rằng, các thỏa thuận như RCEP về bản chất là đôi bên cùng có lợi nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả các đối tác sẽ được hưởng lợi như nhau.
Các quốc gia sẽ hưởng lợi trong những lĩnh vực mà họ có thế mạnh nhưng có thể lại thua thiệt ở lĩnh vực khác.
Sự cần thiết phải đưa ra các điều khoản ngoại lệ và miễn trừ để bảo vệ một số quốc gia cũng là lý do vì sao quá trình đàm phán các thỏa thuận lại mất nhiều thời gian như vậy.
 |
Hơn nữa, việc giảm bớt các rào cản nội bộ và thuế quan trong khuôn khổ RCEP sẽ thúc đẩy các hàng hóa phức tạp di chuyển xuyên biên giới, đồng thời nâng cao sức mạnh của các chuỗi giá trị khu vực.
Yêu cầu về sự tăng trưởng, phát triển bền vững thể hiện khá rõ trong các quy định của RCEP. Hiệp định này củng cố các thỏa thuận hiện có, nhưng bản thân lại không cho thấy thay đổi mang tính cách mạng bùng nổ.
Các xu hướng hiện tại sẽ được củng cố và hoạt động xuất nhập khẩu kỳ vọng sẽ được cải thiện dần dần. Những thỏa thuận thúc đẩy thương mại điện tử và đầu tư sẽ giúp đẩy mạnh số hóa nền kinh tế Việt Nam.
Các doanh nghiệp Việt Nam chắc chắn sẽ thích ứng với những thay đổi bằng cách tăng cường số hóa trong chính tổ chức họ, để cả người dân và xã hội đều có thể cùng hưởng lợi.
Hay ở một khía cạnh khác, việc gia tăng đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực năng lượng tái tạo của Việt Nam cần được kết hợp với những sáng kiến của Chính phủ nhằm đa dạng hóa nguồn và quy mô sản xuất năng lượng cho lưới điện quốc gia. Đây là những thay đổi vốn dĩ vẫn có thể đã diễn ra nhưng sẽ thuận lợi hơn khi RCEP được thực thi.
Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) được giới nghiên cứu và các doanh nghiệp không muốn chậm hơn những tính toán lợi ích từ hiệp định đang được xếp hạng lớn nhất thế giới này.
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, khi trao đổi về RCEP đã nhấn mạnh, với cam kết về mở cửa thị trường trong lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và hài hòa hóa quy tắc xuất xứ giữa tất cả các bên tham gia, cũng như tăng cường các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, RCEP sẽ tạo cơ hội để phát triển các chuỗi cung ứng mới trong khu vực.
Nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19, khó khăn bao trùm nhiều ngành xuất khẩu, RCEP được ký kết và sớm có hiệu lực, tạo kỳ vọng để tăng xuất khẩu sang 14 thị trường trong khối. Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng khả năng đáp ứng điều kiện để hưởng ưu đãi thuế quan, từ đó gia tăng xuất khẩu trong khu vực, đặc biệt là các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand...
Tất nhiên, không thể né tránh, việc ký kết RCEP sẽ mở thêm cơ hội cho hàng hóa Việt Nam tăng xuất khẩu sang các thị trường trong khối, tăng ưu đãi thuế, nhưng ở chiều ngược lại, nhập siêu từ một số thị trường trong RCEP đang là nguy cơ hiện hữu.
Thực tế, chưa cần chờ RCEP đi vào thực thi, cơ cấu thương mại của Việt Nam với khu vực đã có sự mất cân đối lớn, khi nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào của nhiều ngành xuất khẩu lớn như dệt may, da giày, điện tử, máy móc thiết bị đã lên tới con số vài chục tỷ USD.
Trước quan ngại về việc RCEP đi vào thực thi sẽ làm tăng nguy cơ nhập siêu, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết: “Trong suốt quá trình đàm phán Hiệp định RCEP, chúng tôi đều tham vấn chặt chẽ các bộ, ngành liên quan và doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu kết quả đàm phán phải đảm bảo lợi ích cao nhất của Việt Nam.
Theo đại diện Đoàn đàm phán Hiệp định RCEP, thực tế, Việt Nam đã tham gia FTA với các nước ASEAN và 5 nước đối tác trong RCEP, cụ thể là Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và các FTA giữa ASEAN với từng đối tác trong số 5 đối tác trên (gọi là các hiệp định FTA ASEAN+1).
Do vậy, có thể hiểu, quá trình tự do hóa thuế quan với các nước ASEAN đã được thực hiện trong suốt hơn 20 năm qua và với 5 nước đối tác trong khoảng 15 năm. Vì vậy, việc thực hiện RCEP sau khi được thông qua sẽ không tạo ra cú sốc về giảm thuế quan đối với Việt Nam.
