Theo thống kê của BHXH Việt Nam, số người lao động nghỉ hưởng BHXH một lần đang có xu hướng gia tăng qua các năm (giai đoạn 2016-2020 có tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 9%).
Đáng lo ngại, trong 3 tháng đầu năm 2021, số lượng người lao động nhận BHXH một lần tiếp tục tăng nhanh, cụ thể: Cả nước có 226.503 người hưởng BHXH một lần, tăng hơn 20,5% so với cùng kỳ năm 2020. Một số địa phương bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 có số người hưởng BHXH một lần tăng cao như: Khánh Hoà, Quảng Nam, Đà Nẵng…
Số liệu thống kê của BHXH Việt Nam cũng cho thấy, giai đoạn 2016-2019, người hưởng BHXH một lần chủ yếu thuộc nhóm lao động trẻ tuổi và tập trung ở khu vực ngoài Nhà nước: độ tuổi có số người nghỉ hưởng BHXH một lần nhiều nhất là từ 26 đến 29 tuổi và bình quân tuổi nghỉ hưởng BHXH một lần (bao gồm cả trường hợp đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu) tăng dần từ 32,5 tuổi năm 2016 lên 33,3 tuổi năm 2019.
Tỷ lệ hưởng BHXH một lần của nữ giới cao hơn nam giới, tương ứng giai đoạn này là 55,63% đối với nữ giới và 44,37% đối với nam giới. Phân tích theo thời gian nghỉ chờ hưởng lương hưu cho thấy, trong giai đoạn 2016-2019, người nghỉ hưởng BHXH một lần chủ yếu là những người lao động sau 1 năm nghỉ việc không đóng BHXH (trung bình chiếm khoảng 97%).
Việc người lao động đăng ký nhận BHXH một lần, tự mình rời khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, cũng như việc đảm bảo an sinh xã hội cho Nhân dân của Đảng và Nhà nước.
Việc nhận BHXH một lần chỉ mang lại cho người lao động lợi ích trước mắt nhưng người lao động đã không lường hết được những nguy cơ sẽ đánh mất nhiều quyền lợi lâu dài của bản thân.
Đơn cử, nếu lĩnh BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.
Người lao động cũng sẽ mất đi nguồn thu nhập ổn định hằng tháng để đảm bảo cho cuộc sống khi về già (lương hưu), không được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí.
Thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất trong trường hợp người lao động qua đời trong khi nếu vẫn có lương hưu, khi người lao động qua đời, người lo mai táng sẽ được một khoản tiền bằng 10 lần lương cơ sở tại tháng người được hưởng lương hưu qua đời.
Ngoài ra, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH chính là một khoản để dành của bản thân người lao động, không những không thể mất đi mà ngược lại còn tăng trưởng nhờ sự quản lý và đầu tư của cơ quan BHXH.
Một ưu điểm của lương hưu là nó sẽ được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng).
Trong trường hợp gặp nhiều khó khăn trước mắt, người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia để được hưởng trợ cấp mai táng nếu chẳng may gặp phải sự cố. Ngược lại, nếu người lao động đã nhận BHXH một lần thì khi tham gia BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó.
Ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam nhấn mạnh, việc nhận BHXH một lần sẽ đem đến nhiều thiệt thòi chongười lao động. Người lao động không nên vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ bảo hiểm y tế để chăm sóc sức khỏe khi về già.
Nếu cùng một thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần.
