Tăng trưởng tín dụng toàn ngành ngân hàng đã cải thiện đáng kể trong 8 tháng đầu năm nay, với dư nợ tăng hơn 10%, trong đó một phần không nhỏ chảy vào thị trường nhà, đất.
Cùng với các gói kích cầu phân khúc nhà ở cho người có thu nhập ổn định và ngân hàng đẩy mạnh vốn vào phân khúc này, chính sách tín dụng từng bước mở rộng đối với hoạt động cho vay bất động sản khi giảm hệ số rủi ro với các khoản khó đòi trong lĩnh vực này từ 250% xuống 150% và tăng tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung - dài hạn từ 30% lên 60%.
Thực tế, các ngân hàng cho hay, hoạt động tín dụng cải thiện những tháng đầu năm một phần nhờ thị trường bất động sản “ấm” lên. Trong đó, chủ yếu là phân khúc khách hàng cá nhân có nhu cầu nhà ở thực sự đã mạnh dạn vay vốn mua nhà khi lãi suất giảm xuống mức hợp lý.
Một phó tổng giám đốc của Sacombank cho biết, tín dụng của ngân hàng này tăng khá trong 8 tháng đầu năm chủ yếu do cho vay mua nhà. Sacombank không đặt mục tiêu đẩy mạnh vốn cho chủ đầu tư vay kinh doanh bất động sản, mà tập trung cho khách hàng cá nhân vay vốn mua nhà.
Tuy nhiên, có một vấn đề là các khoản nợ xấu của ngân hàng nan giải nhất vẫn là nợ xấu bất động sản, khi các tài sản đảm bảo đó không có tính linh động cao. Vì vậy, theo TS. Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, đẩy mạnh vốn cho vay bất động sản đòi hỏi các ngân hàng phải kiểm soát được rủi ro. Nếu so với mức đáy vào đầu năm 2012 thì tín dụng bất động sản hiện đã tăng khoảng 70%, từ 197.000 tỷ đồng lên mức 333.000 tỷ đồng.
Vì thế, Thủ tướng Chính phủ đã từng lưu ý ngành ngân hàng về nguy cơ “bong bóng” bất động sản. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu các ngân hàng phải theo dõi sát, kiểm soát tốt nguồn vốn đầu tư nhằm tránh tình trạng “bong bóng”, đổ vỡ, phát triển không lành mạnh của thị trường bất động sản như đã từng xảy ra trước đây.
Còn nhớ, giai đoạn từ năm 2010 trở về trước, tín dụng tăng mạnh theo sự thăng hoa của TTCK, bất động sản. Đỉnh điểm là năm 2009, tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống đạt 37,7% thì tín dụng cho lĩnh vực phi sản xuất (bất động sản, chứng khoán) tăng gần 42% và chiếm 19% tỷ trọng trong cơ cấu dư nợ của hệ thống. Năm 2010, tín dụng tăng trưởng 27,6% thì dư nợ cho vay riêng bất động sản cũng tăng trưởng đến 23,5%...
“Trong giai đoạn 2012 - 2013, với mục đích kiểm tra hoạt động của các DN để có biện pháp giải quyết khó khăn cho họ, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều DN vay vốn đầu tư vào bất động sản, cho dù khi vay thì không có mục đích đầu tư vào lĩnh vực này”, TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh và cho rằng, nợ xấu ngân hàng tập trung phần lớn vào bất động sản nên nếu hình thành bong bóng thì nguy cơ nợ xấu tăng lên là rất lớn.
Vì vậy, các dự án nhà ở hình hành trong tương lai muốn bán nhà đòi hỏi phải có sự bảo lãnh của ngân hàng theo Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2015. Việc đòi hỏi các dự án có ngân hàng bảo lãnh cũng đồng nghĩa với việc sàng lọc, lành mạnh hóa DN đầu tư, kinh doanh bất động sản và các dự án đưa ra thị trường.
“Chính việc bảo lãnh dự án của các ngân hàng sẽ làm cho thị trường lành mạnh, minh bạch hơn. Vì chính quyền lợi của mình, ngân hàng sẽ sàng lọc kỹ và không thể bảo lãnh cho những dự án mà chủ đầu tư đã đem dự án đó thế chấp ở ngân hàng khác”, ông Lịch nói.
Trong khi đó, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, việc các ngân hàng đẩy mạnh cho cá nhân vay mua nhà lãi suất hợp lý sẽ tốt cho thị trường bất động sản, nhất là với phân khúc mua nhà ở. Hiện giá nhà, đất và lãi suất ở mức chấp nhận được là cơ hội tốt cho không chỉ ngân hàng đẩy mạnh vốn cho cá nhân, mà cả người có nhu cầu vay mua nhà. Tuy nhiên, bong bóng tín dụng đối với phân khúc cho vay mua nhà vẫn có thể xảy ra trong tương lai, nếu ngân hàng quá ồ ạt đẩy vốn như đã xảy ra ở Mỹ vào những năm đầu tiên của thập niên 90 và ở Việt Nam vào thời kỳ 2005 - 2010.
Đối phó với nguy cơ này, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, cơ quan này đang có những biện pháp kiểm soát dòng vốn để nguồn tiền “chảy” vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, vì gần đây có hiện tượng vốn “chảy” mạnh vào bất động sản. Số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến thời điểm 25/6/2015, tín dụng bất động sản tăng 10,89%, chiếm tỷ trọng 8,3% dư nợ, chỉ tăng so với 7,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Diễn biến này cho thấy, dù vẫn cần thận trọng tính tới mọi trường hợp, nhưng nguy cơ vốn tín dụng ồ ạt chảy vào bất động sản gây ra bong bóng trong ngắn hạn là khá thấp.
