Ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương
Thưa ông, theo quy định của Luật Đầu tư, những điều kiện kinh doanh như thế nào được xác định là đáp ứng đủ điều kiện?
Luật Đầu tư 2015 đã quy định hai cái chốt rất quan trọng và chặt chẽ để rà soát các điều kiện kinh doanh hiện hành.
Một là, ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là ngành, nghề mà việc thực hiện hoạt động đầu tư - kinh doanh trong ngành, nghề đó phải đáp ứng điều kiện vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng. Điều kiện đầu tư - kinh doanh phải bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ của nhà đầu tư.
Hai là, bộ, cơ quan ngang bộ, HĐND, UBND các cấp, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không được ban hành quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh.
Như vậy, những điều kiện kinh doanh không đảm bảo đủ hai yêu cầu về mục tiêu và thẩm quyền ban hành như trên, thì sau ngày 1/7/2014 sẽ đương nhiên hết hiệu lực.
Thời gian từ nay đến ngày 1/7 không còn dài, liệu mọi việc có thể được thực thi theo đúng quy định, thưa ông?
Không nên đặt những câu hỏi như vậy. Luật đã quy định thì việc thực thi là bắt buộc. Điều quan trọng là những tiêu chí để sàng lọc các điều kiện kinh doanh rất rõ ràng.
Chúng tôi đang tiến hành rà soát, sàng lọc và sẽ công khai các điều kiện kinh doanh không đủ điều kiện trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia theo đúng yêu cầu của Luật Đầu tư.
Hiện nay, chúng tôi đã tập hợp được 900 trang quy định về điều kiện kinh doanh, chưa kể quy định về hồ sơ, thủ tục… Trong số này, có nhiều điều kiện không đáp ứng các yêu cầu trên.
Ví dụ, trong giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, có những điều kiện như có ít nhất một kho chuyên dùng có sức chứa tối thiểu 5.000 tấn thóc, phù hợp với quy chuẩn chung do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành; hay có ít nhất một cơ sở xay, xát thóc với công suất tối thiểu 10 tấn thóc/giờ…
Phân tích các điều kiện này, có thể thấy, chúng không phục vụ các yêu cầu về quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng, nên sẽ không còn hiệu lực sau ngày 1/7…
Tuy nhiên, không dễ dàng thực thi quy định này trên thực tế, vì quy định về thẩm quyền ban hành điều kiện kinh doanh đã được quy định tại Luật Doanh nghiệp 2000, nhưng sau 15 năm, tình hình vẫn không có nhiều thay đổi…
Tôi khẳng định, nguyên nhân ở đây là ý thức, trách nhiệm và kỷ luật hành chính của các bộ trưởng, chủ tịch UBND các cấp trong việc thực thi luật pháp.
Thực tế thực hiện Luật Doanh nghiệp trong 15 năm qua cho thấy, thời gian đầu, nhiều nội dung về điều kiện kinh doanh đã được hợp thức hóa bằng cách đưa vào nghị định. Nhưng về sau, mọi việc lại trở về như cũ.
Trong số 267 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện được tập hợp trong Luật Đầu tư, tất cả đều có những điều kiện được quy định bởi thông tư, nghĩa là do các bộ ban hành. Số lượng điều kiện kinh doanh loại này lên đến hàng ngàn. Có những điều kiện được Luật, Nghị định giao thẩm quyền cho bộ ban hành chi tiết, nhưng số này ít.
Tình hình này phải cương quyết chấm dứt ngay.
Với các điều kiện kinh doanh đáp ứng các yêu cầu về thẩm quyền, mục tiêu thì sao, thưa ông?
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã rà soát, thống kê các điều kiện đầu tư kinh doanh đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và đăng tải dự thảo trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia từ ngày 20/1/2015 để lấy ý kiến doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.
Việc rà soát này nhằm mục tiêu đảm bảo tính hợp lý, cần thiết của các điều kiện kinh doanh cũng như quy trình, hồ sơ, thủ tục thực hiện.
Trong quá trình này, tôi muốn kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp tham gia, vì trong 3 tháng qua, mới chỉ có 18 trong số 400.000 doanh nghiệp có ý kiến. Về phía bộ, ngành thì mới có 3 bộ có ý kiến, nhưng đều theo tinh thần là giữ nguyên như hiện nay…
Nếu vẫn giữ cách làm này, việc thực thi đúng, đầy đủ Luật Đầu tư sẽ là thách thức lớn. Tôi cho rằng, chúng ta phải vượt qua được trần của sức ép thì mới có cơ hội mới, không gian mới và động lực mới cho phát triển.
