“Sạn” đầy dự án
Mặc dù chỉ gói gọn chưa đầy 6 trang A4, nhưng tần suất của cụm từ “sai sót”, “tồn tại” xuất hiện khá dày trong Thông báo kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án đầu tư xây dựng công trình cầu Phố Lu tại Km12 trên Quốc lộ 4E và Dự án đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 4E đoạn Km0 - Km44 + 600 (Bắc Ngầm - TP. Lào Cai) vừa được Kiểm toán Nhà nước công bố.
Đây là hai công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước do Sở GTVT Lào Cai (tỉnh Lào Cai) làm chủ đầu tư, có chi phí xây dựng tính đến thời điểm bắt đầu kiểm toán (tháng 10/2015) là 571,8 tỷ đồng, trong đó Dự án cầu Phố Lu có số vốn xây dựng là 306 tỷ đồng; Dự án Quốc lộ 4E là 200,8 tỷ đồng.
Theo một chuyên gia, với quy mô vốn khiêm tốn như vậy, việc chủ đầu tư bị Kiểm toán Nhà nước yêu cầu xử lý tài chính số tiền lên tới 25,6 tỷ đồng (tương đương 4%) có thể coi là khá lớn, tự nó đã thể hiện năng lực quản lý, tính chuyên nghiệp của cả chủ đầu tư lẫn Ban quản lý dự án và nhà thầu.
Cụ thể, hạn chế đầu tiên được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra tại 2 công trình này liên quan đến việc phê duyệt tổng thể phương án giải phóng mặt bằng của UBND tỉnh Lào Cai quá thấp, dẫn đến khi thực hiện phê duyệt phương án đền bù của huyện Bảo Thắng tại Dự án cầu Phố Lu vượt gần 26 tỷ đồng. Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc lập phương án bồi thường hỗ trợ và tái định cư tại Dự án cầu Phố Lu chưa đầy đủ nội dung, thiếu biên bản thể hiện việc niêm yết công khai phương án bồi thường cho các hộ dân bị ảnh hưởng.
Thậm chí, các cơ quan chức năng tại địa phương này còn thực hiện “ngược quy trình” trong giải phóng mặt bằng là phê duyệt kinh phí bồi thường trước khi phê duyệt phương án bồi thường; chi trả vượt 97 hộ so với phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư. Tại thời điểm Kiểm toán Nhà nước vào cuộc, có tới 11 hộ dân được giao đất tái định cư và được hỗ trợ suất tái định cư tối thiểu chưa nộp tiền vào ngân sách nhà nước với số tiền là 1,6 tỷ đồng.
“Ban Quản lý dự án các công trình giao thông Lào Cai phối hợp với UBND huyện Bảo Thắng kiểm tra rà soát, xác định rõ việc chi trả cho 97 hộ dân có thuộc đối tượng sử dụng nguồn vốn của Dự án không, số kinh phí là bao nhiêu để báo cáo UBND tỉnh Lào Cai bố trí từ nguồn ngân sách tỉnh hoàn trả cho ngân sách trung ương đối với các trường hợp không được sử dụng vốn”, Phó tổng Kiểm toán Nhà nước Hoàng Hồng Lạc yêu cầu.
Kiểm toán Nhà nước ghi nhận việc một số gói thầu còn chậm tiến độ, thậm chí Gói thầu số 8, Dự án Quốc lộ 4E hiện vẫn chưa thể triển khai do điều chỉnh dự toán thiết kế chậm, không được bố trí đủ vốn. Cũng tại gói thầu số 8 do Công ty cổ phần Tasco trúng thầu này, chủ đầu tư bị “thổi còi” do chậm thu hồi 3 tỷ đồng vốn tạm ứng dù công trình không được triển khai.
Tại gói thầu số 4, Dự án cầu Phố Lu, mặc dù phần cầu chính được đưa vào khai thác từ tháng 2/2015, nhưng Kiểm toán Nhà nước vẫn ghi nhận hiện tượng một số hạng mục như nút giao đường sắt tại Km263+321 và hạng mục đường giao dân sinh bị nhà thầu “bỏ quên”, gây mất an toàn giao thông.
Nhà thầu có chây ỳ?
Liên quan tới công tác quản lý chất lượng, qua kiểm toán hồ sơ cho thấy, nhật ký thi công ghi chép sơ sài, chưa thể hiện được diễn biến, điều kiện thi công. Đặc biệt, đến tháng 11/2015, các đơn vị liên quan tại Dự án cầu Phố Lu chưa cung cấp được nhật ký thi công, nhật ký giám sát, các biên bản nghiệm thu thể hiện khối với tổng giá trị 3 tỷ đồng.
Kiểm toán Nhà nước cho biết, Dự án Quốc lộ 4E chưa cân đối bố trí vốn thực hiện so với tổng mức đầu tư. Cả hai dự án đều thi công vượt kế hoạch vốn được giao làm phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản hơn 108 tỷ đồng.
“Sở GTVT Lào Cai chưa xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan trong việc để phát sinh nợ xây dựng cơ bản theo quy định tại Chỉ thị số 14/CT - TTg ngày 28/3/2013 về tăng cường quản lý đầu tư và xử lý nợ đọng”, lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước cho biết.
Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, đây không phải là lý do khiến công tác thi công của một số nhà thầu, trong đó tiêu biểu là Công ty cổ phần Tasco khá chây ỳ. Ngay tại thời điểm Kiểm toán Nhà nước đang vào Dự án, UBND huyện Bảo Thắng đã phải phát công văn lên Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng phản ánh “thái độ thiếu hợp tác” của Tasco.
Cụ thể, tại Dự án cầu Phố Lu, sau 8 tháng kể từ khi cầu chính được khánh thành, nhà thầu còn “nợ” địa phương việc hoàn trả lại đường công vụ (do nhà thầu mượn để thi công); hoàn trả hệ thống rãnh thoát nước của đường Lê Hồng Phong (do nhà thầu thi công gây hư hỏng); đền bù cho 5 hộ dân bị nứt nhà.
Lãnh đạo UBND huyện Bảo Thắng cho biết, địa phương cùng Sở GTVT Lào Cai đã nhiều lần mời nhà thầu lên làm việc, thậm chí đã đến trụ sở của nhà thầu tại Hà Nội để bàn giải pháp hoàn thiện, nhưng Tasco không hợp tác, không cử đại diện có trách nhiệm để làm việc. Lý do mà nhà thầu đưa ra là đã thi công quá phần vốn được cấp, nếu không có vốn sẽ không thi công.
Tại gói thầu số 8, Dự án Quốc lộ 4E, Tasco thi công ỳ ạch và đã dừng hẳn việc đảm bảo giao thông, gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng và bất bình trong nhân dân.
Được biết, tại Thông báo Kết quả kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước yêu cầu Sở GTVT Lào Cai chỉ đạo Ban quản lý dự án các công trình giao thông Lào Cai thực hiện nghiêm túc các kiến nghị đối với các tồn tại, sai sót đã nêu.
“Các đơn vị liên quan phải báo cáo kết quả thực hiện về Kiểm toán Nhà nước khu vực VII trước ngày 30/6/2016”, ông Hoàng Hồng Lạc yêu cầu.
