Xử lý công ty kiểm toán cho Bông Bạch Tuyết: Quá nhẹ tay?

(ĐTCK) Vụ bê bối kiểm toán tại CTCP Bông Bạch Tuyết (BBT) đã dần đi đến hồi kết khi bản thân công ty này bị UBCK phạt tổng cộng 90 triệu đồng và hai công ty kiểm toán (CTKT) bị... khiển trách. Nếu mức xử lý các cá nhân liên quan được xem là chấp nhận được thì hình thức xử lý CTKT của UBCK đã gây ngạc nhiên với không ít NĐT và thành viên.

Sai phạm vẫn được vào danh sách kiểm toán được chấp thuận

Theo kết luận tại Biên bản kiểm tra của Đoàn thanh tra UBCK về việc duy trì điều kiện niêm yết cổ phiếu, thực hiện nghĩa vụ của tổ chức niêm yết của BBT thì Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn (A&C)  - đơn vị kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) của BBT năm 2005, kiểm toán viên đã không cẩn trọng trong việc kiểm toán BCTC. Cụ thể, kiểm toán viên không đưa khoản loại trừ chi phí quảng cáo vào BCTC kiểm toán năm 2005. Ngoài ra, A&C cũng không có thư quản lý sau kiểm toán.

Về công tác kiểm toán của Công ty TNHH Kiểm toán và Dịch vụ Tin học (AISC), đơn vị kiểm toán BBT 2 năm 2006 và 2007, Đoàn thanh tra đánh giá, các ý kiến loại trừ của kiểm toán viên trong báo cáo kiểm toán của BBT là thông tin không đầy đủ, gây hiểu nhầm cho NĐT. Kết quả kinh doanh năm 2006 của BBT sau khi hồi tố chênh lệch rất lớn, từ lãi sang lỗ, kiểm toán viên ước lượng ảnh hưởng các khoản ngoại trừ đều có thể ảnh hưởng trọng yếu đến kết quả kinh doanh, nhưng chưa nêu rõ trong báo cáo kiểm toán. Ngoài ra, Đoàn thanh tra cũng đánh giá một số khiếm khuyết khác như: BCTC được kiểm toán năm 2007 có một số khoản điều chỉnh hồi tố từ năm 2006, nhưng thư kiểm toán đã không nêu rõ vấn đề này; AISC không cung cấp thư quản lý theo hợp đồng kiểm toán năm 2006; AISC không thông báo ngay cho UBCK khi phát hiện tại BBT có những sai phạm trọng yếu…

Vậy nhưng, trong danh sách CTKT và kiểm toán viên được chấp thuận năm 2009 đợt 3 của UBCK vẫn có tên của 2 công ty nói trên.

Theo Công văn số 2359/UBCK-QLPH, UBCK khiển trách A&C về những sai sót trong quá trình kiểm toán BCTC năm 2005 của BBT; không chấp thuận tư cách kiểm toán viên được chấp thuận 2 năm 2009, 2010 đối với kiểm toán viên ký báo cáo kiểm toán là bà Nguyễn Thị Ngọc Quỳnh và kiểm toán viên thực hiện soát xét hồ sơ và ký duyệt, phát hành báo cáo kiểm toán năm 2005 của BBT là ông Lê Minh Tài (Phó tổng giám đốc A&C ).

Còn tại Công văn số 2360/UBCK-QLPH, UBCK cũng chỉ khiển trách AISC về những sai sót trong quá trình kiểm toán BCTC năm 2006 của BBT và không chấp thuận tư cách kiểm toán viên được chấp thuận 2 năm 2009, 2010 đối với kiểm toán viên ký báo cáo kiểm toán là ông Nguyễn Quang Tuyên và kiểm toán viên thực hiện soát xét hồ sơ và ký duyệt, phát hành báo cáo kiểm toán năm 2006 của BBT là ông Nguyễn Hữu Trí (Giám đốc AISC ).

Không ít ý kiến cho rằng, dẫn chiếu theo "Quy chế lựa chọn DN kiểm toán được chấp thuận kiểm toán cho các tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán" thì mức độ xử lý của UBCK đối với hai CTKT là quá nhẹ. Theo quy định tại văn bản trên, CTKT hoặc kiểm toán viên hành nghề bị đình chỉ hoặc hủy bỏ tư cách được chấp thuận kiểm toán có thời hạn khi vi phạm các nghĩa vụ: Trong quá trình kiểm toán, nếu phát hiện tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết hoặc tổ chức kinh doanh chứng khoán không tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan đến BCTC được kiểm toán thì phải thông báo và kiến nghị đơn vị được kiểm toán có biện pháp ngăn ngừa, sửa chữa và xử lý sai phạm; ghi ý kiến vào báo cáo kiểm toán hoặc thư quản lý về những sai phạm chưa được xử lý theo quy định của chuẩn mực kiểm toán.

Sau khi phát hành báo cáo kiểm toán, nếu có nghi ngờ hoặc phát hiện tổ chức được kiểm toán có những sai phạm trọng yếu do không tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan đến BCTC được kiểm toán thì CTKT phải thực hiện các thủ tục thông báo cho đơn vị được kiểm toán và người thứ 3 theo quy định của chuẩn mực kiểm toán  và thông báo cho UBCK.

Theo Điều 27, Nghị định 105/2004/NĐ-CP, DN kiểm toán không được thực hiện kiểm toán trong nhiều trường hợp, trong đó có trường hợp "đơn vị được kiểm toán có những yêu cầu trái với đạo đức nghề nghiệp hoặc trái với yêu cầu chuyên môn nghiệp vụ kiểm toán hoặc trái với quy định của pháp luật".

Chờ "phán quyết" của Bộ Tài chính

Trao đổi với ĐTCK, bà Hà Thị Ngọc Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán (Bộ Tài chính) cho biết, Vụ sẽ trình lãnh đạo Bộ công văn yêu cầu 2 công ty thực hiện tiếp các công việc sau kiểm tra và Bộ sẽ có công văn nhắc nhở các CTKT. Việc xử lý sẽ làm theo đúng tinh thần của Nghị định 105/2004/NĐ-CP về kiểm toán độc lập.

Chưa biết mức độ xử lý của Bộ Tài chính ra sao, nhưng yêu cầu của NĐT cũng như các thành viên thị trường là cần một sự nghiêm minh trong xử lý sai phạm của CTKT. Bởi BCTC kiểm toán tại các công ty đại chúng, nhất là những công ty đã niêm yết có tác động rất lớn đến đông đảo NĐT.

Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) cho biết, qua vụ việc tại BBT, Hội đã chấn chỉnh hoạt động của các hội viên trên tinh thần cẩn trọng hơn trong việc thực hiện kiểm toán cũng như đưa ra các báo cáo kiểm toán.

Nhìn nhận một cách khách quan hơn, có thể nhận thấy gốc rễ của vụ bê bối này là việc BBT cung cấp thông tin kém trung thực dẫn đến hệ lụy trong việc đưa ra báo cáo kiểm toán. Tuy nhiên, về phía UBCK cũng có một phần trách nhiệm khi nhận được báo cáo kiểm toán nhưng chưa thẩm định kịp thời mức độ trung thực và vẫn cho thực hiện công bố thông tin, gây ảnh hưởng đến lợi ích của NĐT.